Samenvatting week 7 - Functies van wetenschappelijk literatuuronderzoek
Introductie
In deze taak komen de verschillende fasen aan de orde waaruit wetenschappelijk onderzoek bestaat
en welke centrale rol literatuuronderzoek hierin speelt. We maken nader kennis met het verschil
tussen een literatuuronderzoek in het kader van een wetenschappelijk (afstudeer)onderzoek en een
op de toepassing gericht (afstudeer)onderzoek zoals dat op veel hbo-instellingen wordt gedaan. Ook
vragen we ons af: waarom doen we nu eigenlijk wetenschappelijk literatuuronderzoek? Wat zijn de
voor- en nadelen die daarmee samenhangen? Dat zijn de centrale vragen die hier beantwoord
worden.
Leerdoelen:
• De rol en functie van wetenschappelijk literatuuronderzoek kunnen beschrijven.
• Een wetenschappelijk literatuuronderzoek uitvoeren.
• De veelvoorkomende valkuilen.
• Wetenschappelijke literatuur te lezen.
• Wetenschappelijke literatuur samenvatten.
• Een critical review beoordelen.
Literatuuronderzoek en empirische methoden en technieken
Met behulp van het literatuuronderzoek kunt u ook een idee krijgen van het soort empirisch
onderzoek u gaat doen. Aan de hand van de manier waarop de auteurs, waarop u uw
hypothesen/proposities baseert, onderzoek hebben gedaan kunt u besluiten hetzelfde te doen, of
juist een andere methode te kiezen. In beide gevallen zal dit gemotiveerd moeten worden.
Een simpele vuistregel is dat onderzoek waarbij de concepten en variabelen nog niet helemaal
uitgekristalliseerd zijn, leiden tot kwalitatief onderzoek (interviews ed.), terwijl onderzoek waarbij
men al eerder kwalitatief onderzoek naar gedaan is en gevalideerde vragenlijsten zijn, zullen vaak via
enquêtes worden onderzocht, waarbij de antwoorden kwantitatief verwerkt worden.
Kwantitatief onderzoek = numerieke data, en wordt vaak door middel van data verzamelingstechnieken
(vragenlijsten) en data-analyseprocedures (statistiek of grafiek) die numerieke gegevens verzameld in elkaar
gezet.
Kwalitatief onderzoek = data verzamelingstechnieken (interview) en data-analyseprocedures (categoriseren
van data) die niet numerieke data genereert of gebruikt.
Het verschil hier tussen is een belangrijke manier om deze methodologische keuze te onderscheiden.
Soms is dit problematisch omdat in management en bedrijven de onderzoeksontwerpen vaak kwantitatieve en
kwalitatieve elementen combineren. Voorbeeld; onderzoeksopzet met een vragenlijst (kwantitatief), kunnen
ook enkele open vragen hebben (kwalitatief). Ook kunnen sommige kwalitatieve gegevens kwantitatief worden
geanalyseerd.
Tip: als u artikelen leest, houdt bij welke methoden u tegenkomt en of in de artikelen/onderzoeken
vragen(lijsten) beschikbaar zijn.
1
,Variabelen
Saunders et al. (2019, 191) geven de definitie van de verschillende variabelen weer in tabel 5.4:
Een experiment wordt vaak gebruikt door natuurlijke wetenschappers; hoewel het sterk voorkomt in
psychologisch en sociaalwetenschappelijk onderzoek. Het doel van een experiment
is om te onderzoeken wat de waarschijnlijkheid is dat de onafhankelijke variabele (independent variable)
veranderd als de afhankelijke variabele (dependent variable) veranderd wordt (Hakim, 2000).
Verschillende variabelen:
• Onafhankelijke variabele (IV) (independent, verklarende variabele): variabele die wordt
gemanipuleerd of gewijzigd om de impact ervan op een afhankelijke variabele te meten.
OORZAAK, het vertrekpunt
• Afhankelijke variabele (DV) (dependent, de te verklaren variabele): variabele die kan veranderen
als reactie op verandering in andere variabelen. Waargenomen uitkomst of resultaat van
manipulatie van een andere variabele.
GEVOLG, het eindpunt
• Bemiddelde variabele (MV) (mediating): variabele die zich tussen de onafhankelijke en
afhankelijke variabelen bevindt die het effect tussen hen doorgeeft (IV MW DV)
• Moderator: een nieuwe variabele die effect heeft op de aard van de relatie tussen IV en DV.
• Controlevariabelen: aanvullende waarnemende en meetbare variabelen die constant moeten
worden gehouden om te voorkomen dat ze het effect van de IV op de DV beïnvloeden.
• Confounding: vreemde maar moeilijk te observeren of meetbare variabelen die mogelijk de
gevolgtrekkingen tussen de IV en DV kunnen ondermijnen. Bij het bespreken van resultaten moet
er rekening mee worden gehouden om valse conclusies in een standaardexperiment te
voorkomen.
1. Controlevariabelen (control variable)
Controlevariabelen zijn variabelen waar in eerste instantie de interesse niet naar uitgaat, maar die
veelal van belang zijn voor de identificatie van de doelgroep (MKB: bedrijfsgrootte; geslacht: m/v,
leeftijd). Bestaat de populatie waar u uitspraken over wil doen voor 60 % uit vrouwen, maar uw
steekproef voor 30% uit vrouwen, dan kan dat een reden zijn waarom de betrouwbaarheid van het
onderzoek in twijfel getrokken kan worden. Soms kan een controlevariabele een reden zijn om een
enquêteresultaat te verwijderen uit de steekproef, bijvoorbeeld als een bedrijf werkzaam is in de
verkeerde sector of de verkeerde omvang heeft.
Ook in interviews kunnen controlevariabelen gebruikt worden om na te gaan of de geïnterviewde en
diens organisatie inderdaad tot de doelgroep behoort (bijvoorbeeld, leidinggevend; financieel
2
, specialist en dergelijke).
Met name in kwantitatief onderzoek worden de controlevariabelen vaak meegenomen in de
statistische analyse, om uit te sluiten dat deze een aparte invloed hebben, maar soms kan hier ook
uit komen dat er toch een onverwachte relatie is.
Structuur in geval van kwantitatief onderzoek
In een kwantitatief onderzoek, gericht op het afleiden en toetsen van hypothesen, vinden we
meestal de volgende standaardopbouw: eerst de afhankelijke variabele, dan de onafhankelijke
variabelen en dan eventueel de modererende en mediërende variabelen.
2 De afhankelijke variabele (dependent variable, de te verklaren variabele)
De afhankelijke variabele wordt ook wel de dependent variable (Saunderse et al., 2019) of de te
verklaren variabele genoemd.
Uit de abstract van Aburub & Alnawas (2019) blijkt dat de probleemstelling is:
The aim of this paper is to test the combined effect of the key components of the Technology Acceptance Model
(TAM) and those of the Usage and Gratification Approach (U&G) on intention to adopt mobile learning in higher
education .... (Aburub & Alnawas, 2019, 1).
In paragraaf 2 wordt uitgelegd wat het technologische acceptatie model is:
The aim of this model is to investigate users’ intention to adopt new technology (Davis 1989). The TAM model is
considered as the most common model to measure users’ intention to use new technology (Joo and Sang 2013)
.. (Aburub & Alnawas, 2019, 4) en het U&G model:
According to Rubin (1984), U&G aims to investigate how users use media to fulfil their motives and needs
(Aburub & Alnawas, 2019, 5).
Verder wordt in deze paragraaf de voornaamste variabelen omschreven.
De afhankelijke variabele in dit artikel is 'de intentie om mobiel leren in hoger onderwijs te
adopteren' (te gebruiken, (the) intention to adopt mobile learning in higher education).
3 De onafhankelijke variabelen en hypothesen (independent variable, verklarende variabele)
De onafhankelijke variabele wordt ook wel de independent variable of de verklarende variabele
genoemd.
De onderzoeker gebruikt theorieën (of alleen andere studies) om het effect van een onafhankelijke
variabele aannemelijk te maken. Zoals gezegd zijn dat hier het TAM-model, gebaseerd op het werk
van Davis (1989), en het U&G-model van Rubin (1984). In het geval van het TAM-model: Perceived
Usefulness (PU) en Perceived Ease of Use (PEU). In het U&G-model: Cognitive gratification, Hedonic
gratification, Personal integrative gratification en Social integrative gratification.
De onderzoeker geeft een argumentatie die leidt tot een bepaalde deterministische uitspraken. De
argumentatie moet zo sterk mogelijk zijn. Dat doet de onderzoeker door de resultaten van andere
empirische studies te noemen en in verband te brengen met het eigen onderzoek. In een beperkt
aantal alinea’s wordt het betoog afgesloten met een duidelijke, toetsbare hypothese. Deze is veelal
in de vorm van: ‘Variabele X heeft een positieve invloed op variabele Y’ (of negatief, natuurlijk).
De 6 hypothesen in het artikel zijn dan:
• H1: Perceived Usefulness significantly and positively affects intention to use mobile learning.
Het ervaren nut heeft een significante en positieve invloed op de intentie om mobiel leren te gebruiken.
• H2: Perceived Ease of Use significantly and positively affects intention to use mobile learning.
3
