Hismow begrippen
Hoorcollege 7
Moderne oorlog: De Eerste Wereldoorlog (1914-1918) wordt ook wel de eerste moderne
oorlog genoemd: legers maken voor het eerst op grote schaal gebruik van tanks,
bommenwerpers, gifgas en onderzeeërs
Totale oorlog: Een totale oorlog is een oorlog waarin niet uitsluitend de legers, maar de
gehele maatschappij meevecht. Dit maakt ook burgerdoelwitten een legitiem doelwit.
De eerste wereldoorlog kan gezien worden als een totale oorlog want miljoenen soldaten
aan alle delen van de wereld (ook uit kolonies) worden ingezet. Ook het thuisfront is volledig
betrokken in deze oorlog.
Concert van Europa: Het Concert van Europa of congresstelsel of congressysteem is de post-
napoleontistische balans van machten in Europa. Het regelde een machtsevenwicht tussen
de verschillende staten in Europa om te voorkomen dat Frankrijk of een ander Europees land
de kans zou krijgen om het hele continent te veroveren.
Krimoorlog: De Krimoorlog (oktober 1853 – februari 1856) was een conflict, uitgevochten
tussen het keizerrijk Rusland en een alliantie van het Tweede Franse Keizerrijk, het Britse
Rijk, het Ottomaanse Rijk en het koninkrijk Sardinië. De oorlog maakte deel uit van de
langlopende strijd tussen de Europese grootmachten om invloed op grondgebied van het in
verval rakende Ottomaanse Rijk. Het conflict vond grotendeels plaats op de Krim, maar er
waren ook kleinere campagnes in Westelijk Anatolië, de Kaukasus, de Oostzee, de Grote
Oceaan en de Witte Zee.
Het systeem van Bismarck: Na de eenwording in 1871 wijzigde Bismarck zijn koers op
buitenlands terrein. Hij verruilde zijn ijzer- en bloedretoriek voor een boodschap van
tevredenheid: Duitsland was voldaan en niet langer op oorlogspad. Bismarck zag in dat door
de ligging en de grootte van Duitsland - midden in Europa, te groot om met rust gelaten te
worden en te klein om te overheersen - een voorzichtige buitenlandse politiek noodzakelijk
was. Zijn alliantiepolitiek hield in dat hij bondgenoten zocht en allerlei verdragen sloot.
Het Congres van Berlijn (1878): Tijdens het Congres van Berlijn in 1878 werd onder leiding
van de Duitse rijkskanselier Otto von Bismarck de Oosterse kwestie opgelost. Tijdens de
Russisch-Turkse Oorlog (1877-1878) maakte Groot-Brittannië zich zorgen over zijn aandelen
in het Suezkanaal. Na afloop van deze oorlog had Rusland de Ottomanen de Vrede van San
Stefano opgelegd, die Rusland en Bulgarije de macht over de Balkan zou verschaffen. De
verdere inname van Centraal-Azië door Rusland stond de grote Europese machten
bovendien niet aan. Oostenrijk-Hongarije en Engeland protesteerden en al snel dreigde een
oorlog.
Zweibund met O-H: De Tweebond of Duple Alliantie (Zweibund) was een op 7 oktober 1879
aangegane alliantie tussen Duitsland en Oostenrijk-Hongarije waarin de partijen elkaar
bijstand beloofden bij een eventuele Russische aanval. Deze werd door toetreding in 1882
van Italië tot de Driebond (Dreibund).
, Dreikaiserbund met Rusland: Een alliantie in het laatste deel van de 19e eeuw van
Duitsland, Oostenrijk-Hongarije en Rusland, bedacht door de Duitse kanselier Otto von
Bismarck. Het was gericht op het neutraliseren van de rivaliteit tussen de twee buurlanden
van Duitsland door een overeenkomst over hun respectieve invloedssferen op de Balkan en
op het isoleren van de vijand van Duitsland, Frankrijk.
Protectionisme: Protectionisme is een interventionistisch economisch beleid dat door een
staat of een groep staten wordt gevoerd om binnenlandse producenten te beschermen
tegen en te bevoordelen ten opzichte van de concurrentie van buitenlandse producenten.
Het is een vorm van regulering van de buitenlandse handel van een land.
Entente Cordiale: De Entente Cordiale is een verdrag dat het Verenigd Koninkrijk en
Frankrijk op 8 april 1904 tekenden om diverse redenen: Het uitpraten van koloniale
geschillen, Frankrijk respecteerde de Britse invloed in Egypte, het Verenigd Koninkrijk
accepteerde de Franse invloed in Marokko. Indirect had deze "entente" ook invloed op de
relatie tot Duitsland of diens bondgenoten Oostenrijk-Hongarije en Italië. Frankrijk en
Rusland hadden sinds 1894 al een geheim verdrag, opgesteld door de Franse generaal
Boisdeffre, waarbij men overeen was gekomen om, wanneer Duitsland of een van zijn
bondgenoten zou mobiliseren, Duitsland onmiddellijk op twee fronten aan te vallen. Het was
voor hen belangrijk om ook de Engelse steun te verkrijgen.
Chauvinisme: Chauvinisme is een exceptionalistische vorm van patriottisme waarbij het
eigen land, volk, taal of regio sterk opgehemeld wordt.
Revanchisme: Het revanchisme, afgeleid van het Franse woord "revanche", wat "wraak" of
in de sport "de tweede kans voor de verliezende partij in een wedstrijd" betekent, is een
politiek fenomeen. Men ziet dit sentiment opduiken in landen die na een verloren oorlog het
verloren gebied of de teloorgegane politieke invloed willen terugwinnen.
Defensieve modernisatie: Het strategisch uitkiezen van moderne aspecten van het westen en
deze toepassen in het eigen land vaak m.b.t. militaire organisatie, wapens of overheidsbestuur.
Transsiberische spoorlijn: De Trans-Siberische spoorlijn, kortweg Transsib, is een
hoofdspoorweg in Rusland. Het is de langste spoorlijn ter wereld en de belangrijkste lijn van
Rusland. Deze transcontinentale spoorlijn is 9289 kilometer lang en strekt zich uit van
Moskou dwars door Siberië naar Vladivostok.
Triple Entente: De alliantie gevormd in 1907 tussen Groot-Brittannië en Ierland, de Derde
Franse Republiek en het Keizerrijk Rusland na het tekenen van het Verdrag van Sint-
Petersburg. Het Verenigd Koninkrijk had al een Entente Cordiale met Frankrijk sinds 1904,
terwijl Frankrijk samen met Rusland de Frans-Russische Alliantie had getekend in 1894.
Sociaal-revolutionairen: Was een Russische, niet-marxistische socialistische partij. De
Sociaal-Revolutionaire Partij werd in 1902 opgericht door de fusie van plaatselijke
socialistische groepjes, die ongeveer dezelfde ideeën hadden. Tussen 1902 en 1906
vermoordde de terroristische vleugel van de partij belangrijke politici, waaronder een
grootvorst en een minister van Binnenlandse Zaken.