Hoorcolleges Successiewet
Hoorcollege 1 (02/03)
Erf- en schenkbelasting. De Successiewet sluit meer aan bij het juridische dan bij het economische. In
de bundel met vragen staan daar ook wat vragen over, met antwoorden op BlackBoard.
Vermogensrecht heb je ook voor de Inkomstenbelasting nodig, vb. bij aanmerkelijk belang, dus het is
niet alleen van belang voor de successiewet.
Economisch zijn de nalatenschappen interessant, dat is meer het terrein van Vrijburg.
Nalatenschappen gaan natuurlijk ook over de inkomensverdeling in Nederland. Er zijn 120.000
nalatenschappen per jaar, een deel is negatief, een deel zit onder de €10.000 per persoon. Slechts bij
een klein deel van de nalatenschappen is successiebelasting verschuldigd.
Vermogensverdeling. Puur economisch maakt het niet uit of de successiebelasting rechtvaardig is of
niet. Het is een verdelingsvraagstuk, er is nu eenmaal geld nodig voor de overheid. In Duitsland heb je
een recht op arbeid en een plicht tot belasting, door dat recht op arbeid wordt daar niet meer dan 50%
belasting geheven als toptarief. In Polen heb je een toptarief van 32%, waarom heffen wij dan 52%?
Het gaat ook over het voorzieningsniveau, in Nederland betaal je €2500 per jaar aan collegegeld, in de
VS €15.000.
Is de Successiewet nu onrechtvaardig? Vanuit het buitenkansbeginsel niet: je hebt er niks voor gedaan,
je krijgt het gewoon. Maar de echtgenoot ziet dat niet per se als buitenkans, in tegenstelling tot
kinderen. Als de buitenkans wat groter is, wordt ook een hoger tarief geheven. Vroeger hadden we
ook een familiale samenleving waardoor de partner en kinderen een hoge vrijstelling krijgen, maar
tegenwoordig is het wat losser. Waarom zou je als schenker niet mogen bepalen of je vriend of vriendin
die vrijstelling krijgt.
Het draagkrachtbeginsel zie je bijna in alle belastingwetten terug. Dit zie je ook in de tarieven: hoe
meer je krijgt, hoe meer je moet betalen. In de IB zie je dat, je krijgt iets, en daardoor wordt je draagvlak
groter. In Spanje heb je drie progressies: van wie, hoeveel je krijgt, en hoeveel je al hebt (een
vermenigvuldigingsfactor van 40%).
Je hebt al je hele leven belasting betaald, waarom nu weer? Onjuist. Niet de schenker of erflater
betaalt, maar degene die ontvangt betaalt belasting. En die persoon heeft nog nooit belasting betaald.
En herverdelen van vermogen, sinds Piketty speelt dat een grote rol. De totale nalatenschappen per
jaar is 14 miljard, de J-coëfficiënt oftewel de mate van ongelijkheid. In Nederland is dat 0,33 (met 0 is
geen ongelijkheid en 1 is totale ongelijkheid). De vermogensverdeling is in Nederland 0,8, en bij het
financiële vermogen is dat nog hoger. Er zijn 7.340.000 huishoudens, en de hoogste 10% (734.000
mensen) daarvan heeft 60% van het totale vermogen. Het totale vermogen is 700 miljard, dus 420
miljard zit bij die club. De Quote 500 met de 500 rijkste mensen heeft 143 miljard.
In Nederland kijken we naar de verkrijger, naar wat iemand verkrijgt. Als je meer krijgt dan de
vrijstelling, dan komt er een tarief (verkrijgingsbelasting). De boedelbelasting is dat je erfbelasting
heft over de nalatenschap, en daarna pas de netto nalatenschap verdeelt; je heft dus niet bij de
verkrijgers. Er zijn weinig mensen die daadwerkelijk successiebelasting betalen, dan moet het wel een
grote nalatenschap zijn.
1
