Dit document is een samenvatting met focus op belangrijke termen van het hoofdstuk DNA in 5 VWO. Ideaal om de toets te leren of als houvast bij dit moeilijke onderdeel op het eindexamen.
§1 – De bouw en functie van DNA
- Genoom = geheel aan erfelijke informatie in een cel van een organisme alle cellen
van een organisme hebben hetzelfde genoom
- Eukaryoten (hebben een celkern) genoom = kernDNA, mtDNA (=DNA in
mitochondriën) en chloroplasten
- Mitochondriën en chloroplasten functioneren onafhankelijk van de rest van de cel en
gebruiken daarbij hun eigen DNA
- Prokaryoten: al het DNA dat losligt in de cel = het genoom hebben circulair DNA-
molecuul (plasmiden)
- Bouw van DNA:
o Nucleïnezuur
o 2 ketens aan elkaar gekoppelde nucleotiden
o Nucleotide: desoxyribose, fosfaatgroep en stikstofbase
o Stikstofbasen: adenine, thymine, cytosine, guanine
-
- Desoxyribose: 5 C-atomen fosfaatgroep aan 5, stikstofbase aan 1, 3e C-atoom zit
aan volgende nucleotide
- Uiteinden enkelstrengs DNA-molecuul verschillend: Ene uiteinde = fosfaatgroep
5’-uiteinde en andere uiteinde is 3’-uiteinde DNA van 3’ naar 5’ gelezen en
gekopieerd
- Basenparing = stikstofbasen binden 2 nucleotiden aan elkaar
- Dubbelstrengs DNA-molecuul: helixstructuur
- DNA-molecuul in celkern:
o Rond een aantal eiwitten gewikkeld histonen
o Histonen + DNA = nucleosoom
o 2 opeenvolgende nucleosomen = koppelings-DNA
o Spiralisering
- Sequentie = de volgorde waarin nucleotiden in een DNA-molecuul zijn gerangschikt
Niet-coderend DNA = DNA dat niet voor eiwitten codeert (98,5%)
- Deel van niet-coderend DNA bestaat uit repetitief DNA = herhaling van korte
nucleotidesequenties ander deel is gen met verloren functie (aanmaak eigeel bij
zoogdieren)
, §2 – DNA-replicatie
- DNA-replicatie = het kopiëren van DNA in de S-fase van de celcyclus
o Afsplitsen van 2 fosfaatgroepen zorgt dat er energie vrij komt
- Replicatiestartpunt
- Waterstofbruggen verbroken door helicase (enzym)
- Replicatiebel ontstaat: helixstructuur verdwenen en twee DNA-strengen gaan uit
elkaar
- Eerst primer = kort stukje nucleïnezuur gemaakt door enzym primase
complementair aan een deel van de DNA-sequentie
- Dan DNA-polymerase schuift langs enkelstreng ketens en synthetiseert zo nieuwe
streng: afleesrichting is 3’ 5’ dus nieuwe streng is 5’ 3’
- DNA-replicatie in 2 richtingen:
o Ene richting is leidende streng (in 1x)
o Andere richting is steeds maar korte stukjes Okazaki-fragmenten gevormd
DNA-ligase koppelt deze korte stukken aan elkaar waardoor de volgende
streng wordt gevormd
- DNA-molecuul wordt bij elke celdeling korter: DNA-polymerase kan uiteinde van
volgende streng niet repliceren
- Telomeer = niet-coderend DNA dat is ingekapseld in beschermende eiwitten
o Zorgt voor bescherming DNA
- PCR = Polymerse Chain Reaction = specifieke DNA-gedeelten gekopieerd tot er
genoeg is voor onderzoek
o Primers, stukjes DNA, DNA-polymerase en DNA-nucleotiden nodig
o 95 graden: denturatie (strengen uit elkaar)
o 65 graden: primers hechten
o 72 graden: DNA-polymerase verdubbelt DNA
o Herhaalt tot genoeg DNA
- Sequensen = bepalen van de nucleotide volgorde van het DNA
o Gelelektroforese = DNA-fragmenten gescheiden op lengte
-
- DNA-fingerprint = DNA-profiel door unieke combinatie van repititief DNA van ouders
o DNA-isolatie restrictie-enzymen knippen repeats uit DNA
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper rooskwadijk. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,29. Je zit daarna nergens aan vast.
