Thema’s maatschappijleer
Maatschappijleer: Pluriforme samenleving
§1
Nederland is pluriform: samenleving waarin allerlei groepen mensen wonen met
verschillende waarden, normen, gewoonten, leefstijlen en afkomst
Mensen die veel en langdurig optrekken ontwikkelen gezamenlijke cultuur: alle waarden,
normen en andere aangeleerde kenmerken die leden van groep of samenleving met elkaar
gemeen hebben en als normaal beschouwen; functies van cultuur:
- cultuur bepaalt deel van je identiteit, gebeurt vaak zonder dat je het merkt, bv.: kleding,
films die je kijkt, muziek, social media en misschien je geloof
- mensen hebben door zelfde cultuur gemeenschappelijk referentiekader: hierdoor begrijp
je elkaar sneller en beter
- cultuur werkt gedragsregulerend: cultuur doet gedrag van mensen geordend (althans op
een bepaalde manier) verlopen, geeft richting aan hoe je je gedraagt en denkt
Volgens bekende socioloog Erving Goffman vervult iedereen verschillende rollen in z’n leven,
bv. leerling, consument, vader etc. Hoe je deze rol vervult (management of the self) wordt
bepaald door maatschappelijke verwachtingen
=> volgens Goffman hebben mensen verschillende maskers die onbewust omgewisseld
worden als je in andere rol terechtkomt, bv. van scholier naar sporter
=> in dit verband spreekt socioloog over impression management (hoe je over komt op
anderen): dit wordt ook door groepen tegelijk toegepast, bv. winkelpersoneel voor klanten
=> impression management van winkelpersoneel speelt zich af op ‘frontstage’ (winkel), op
‘backstage’ (bedrijfskantine) kunnen ze meer lachen of ergernis uiten, want daar hoeven ze
niet te voldoen aan regels van ‘frontstage’
Goffman’s visie laat zien hoe gedrag samenhangt met cultuur waarvan je deel uitmaakt, ook
verklaart het rolconflicten, kunnen ontstaan bij tegenstelde verwachtingen (van 2 rollen)
Iedere groep of organisatie heeft eigen cultuur, maar om hele samenleving goed te laten
functioneren moet er minimum aan gedragsregels/normen en waarden zijn waar iedereen
het over eens is en die iedereen accepteert: dominante cultuur
- kenmerken dominante cultuur meestal gebaseerd op cultuurkenmerken groep met meeste
invloed, vooral mensen met hoge politieke/sociaaleconomische posities hebben veel invloed
=> meestal zijn er in een land naast dominante cultuur ook andere culturen:
Subcultuur: specifieke groep met eigen waarden, normen en andere kenmerken die
afwijken van dominante cultuur
- bijna iedereen behoort wel tot verschillende subculturen, bv. voetballers/gereformeerd
=> verschillende soorten subculturen: jeugd-, bedrijfs-, religieuze en etnische subculturen:
subcultuur van mensen die behoren tot dezelfde etnische groep; vaak horen leden van die
groep ook tot zelfde religieuze culturen, bv. Marokkanen-islamitisch, maar niet altijd
Tegencultuur: subcultuur hoeft in strijd te zijn met dominante cultuur, tegencultuur wel
=> wordt gedragen door mensen die zich verzetten tegen dominante cultuur of daar
bedreiging voor vormen, bv. dierenbevrijdingsorganisaties die geweld niet schuwen
Belangrijkste kenmerken v.e. cultuur worden telkens aan ‘nieuwe leden’ overgedragen via
socialisatie: proces waarbij iemand, bewust en onbewust, waarden, normen en andere
cultuurkenmerken van zijn groep krijgt aangeleerd