Thema 6. De rechtsbronnen (3): verdragen als rechtsbron
I) Volkenrecht & verdragen
Volkenrecht = rechtsgebied tussen relaties tussen staten onderling
- Soevereiniteit = alle staten van de wereld zijn soeverein; staten hebben het hoogste
gezag over hun eigen grondgebied à andere staten mogen zich daar niet in mengen
- Internationaal recht is relatief machteloos en krachteloos; als staten soevereiniteit
hebben, dan staat er dus niks boven, er is geen wereldregering die het internationaal
recht kan afdwingen. Staten kunnen zelf kiezen of ze zich onderwerpen aan het
internationaal recht.
- Staten zijn ook gelijkwaardig; als staten soevereiniteit hebben, dan staat er niks boven,
hoogstens naast hen, dus staten zijn daardoor gelijkwaardig
- Belangrijke rechtsbronnen:
n Gewoonterecht; gewoontes die staten onderling respecteren en in acht nemen
n Verdragen; contract (schriftelijke, bindende regeling) tussen staten à duidelijk,
geschreven recht.
¨ Bilateraal (tussen twee landen) en multilateraal (meer dan twee landen)
¨ Ieder land is vrij een verdrag aan te gaan, maar het land is er dan ook aan
verbonden. “Pacta sunt servanda”, maar effectieve mogelijkheden om
naleving te verzekeren ontbreken. à Alles wordt feitelijk goed nageleefd
door eigen nationaal belang.
¨ Verdrag van wenen: grondregels opgenomen waaraan staten gebonden
zijn zodra zij partij zijn in een verdrag.
¨ De verdragen worden gesloten door staatshoofden of regeringsleiders:
Welk probleem is van toepassing wanneer verdragen worden gesloten
door regeringsleiders/staatshoofden? Uit democratisch oogpunt en trias
politica; als alleen maar regeringsleiders (uitvoerende macht) verdragen
mogen sluiten is dat nationaal gezien ondemocratisch, verdagen hebben
namelijk invloed op de wetgevende macht en het recht (art. 91 Gw).
II) Verdragen in het nationale recht
Internationaal Onderhandeling Sluiting Bekrachtiging =
(Meestal door (Namens NL ratificatie
diplomaten of ondertekend) (Definitief
ambtenaren à gebonden)
Voorbehoud
gegeven; in Of
beginsel
eens, maar Instemming
goedkeurig
parlement
vereist
Nationaal Goedkeuring* (plan Publicatie
om NL te binden aan (Tractatenblad)
een verdrag)
(Art. 91 GW)
*goedkeuring kan op twee manieren worden gedaan;
- Stilzwijgend: als niet binnen 30 dagen nadat het verdrag aan de beide Kamers ter
goedkeuring is aangeboden. De meeste gaan zo.
, - Uitdrukkelijk: is verzocht door/namens (onder meer) een van beide Kamers. Er geschiedt dan
goedkeuring van een verdrag bij wet in formele zin. De Tweede Kamer kan een voorbehoud
maken voor een of meerdere artikelen en dan is Nederland niet aan die verdragsbepalingen
gebonden.
Monisme en dualisme zegt iets over:
1) Rechtstreeks werking (kan burger rechtstreeks beroepen voor nationale rechter op
internationale norm)
2) Hiërarchie (hoe verhoudt zich het internationale recht ten opzichte van het nationale recht)
- Monisme: internationaal recht en nationaal recht worden beschouwd als een
rechtssysteem à verdagen zijn automatische een rechtsbron in het nationale recht /
rechtstreekse werking
- Dualisme: internationaal recht en nationaal recht worden beschouwd als twee
gescheiden rechtsorden à Staat is gebonden aan het internationaal recht, voor
nationale rechtsorde heeft internationale recht geen betekenis/ geen hierachie en geen
rechtstreekse werking à tenzij: transformatiewetten
- Verdragen in normenhiërarchie
n Duitsland is een dualistisch land; wetten kunnen hier niet getoetst worden aan
verdagen à in Duitsland maakt men transformatiewetten: wet waarin een
verdrag wordt “gekopieerd” zodat het verdrag (de bepalingen van het verdrag)
omgezet wordt naar nationaal recht: je kunt dus altijd wetten maken die van het
internationaal recht afwijken; lex superior à in Duitsland toets men aan de
grondwet
n Frankrijk is een monistisch land, maar de grondwet gaat boven verdragen
- Toetsing aan verdragen:
n Eenieder verbindende bepalingen = rechtstreeks werkend = daarvoor moet een
verdragsbepaling onvoorwaardelijk en voldoende nauwkeurig zijn (niet vaag en
voldoende duidelijk)
= e.i.v. kracht
= rechtstreekse werking
¨ Context weegt mee
¨ Maar vuistregel:
o Sociale grondrechten: niet eenieder verbindend
o Klassieke grondrechten: wel eenieder verbindend
n Alleen toetsen eenieder verbindende verdragsbepaling à art. 94 Gw: wetten in
formele zin toetsen aan eenieder verbindende verdragsbepaling (verplicht)
III) EU-recht in het nationaal recht
Europees unierecht is recht van de Europese unie, maar is geen internationaal recht.
- Primair unirecht = beide verdagen
- Secundair unierecht = verordening richtlijnen en beschikkingen
Aspecten Unierecht:
- Unietrouw
- Alle regels die unierecht hebben een eigen doorwerking hebben / directe doorwerking
- Los van wat de nationale grondwet zegt, werkt het EU-recht altijd rechtstreeks door in de
rechtsorde (ook al ben je dualistisch) à EU recht is rechtstreeks inroepbaar (Arrest Van
Gend en Loos)
- EU recht heeft altijd voorrang (Arrest Costa/ENEL)
- Eigen rechter: Hof van justitie van de EU
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper isabelbrouwers37. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.