Rechtsbescherming tegen de overheid
HC2: europeanisering van het besuursrecht: schaarse publieke rechten
Bestuursrechtspraak: over geschillen die niet uit burgerlijke rechtsbetrekking zijn ontstaan
- Artikel 112 lid 2 GW: geschillen die niet uit burgerlijke rechtsbetrekkingen zijn ontstaan
Artikel 112 Gw zegt dat publiekrechtelijke geschillen, dus geschillen die niet uit burgerlijke
rechtsbetrekkingen zijn ontstaan, kunnen aan de rechterlijke macht worden opgedragen of aan
gerechten die niet tot de rechterlijke macht behoren. En we hebben gezien dat het systeem zoals
wij dat in Nederland kennen, echt een hybride systeem is, waarbij naast de bestuursrechter ook
de burgerlijke rechter onder omstandigheden bevoegd is om geschillen van de overheid in kennis
te nemen. Maar ook de bestuursrechterlijke rechtsbescherming is opgeknipt over verschillende
gerechten die soms wel en soms niet tot de rechtelijke macht behoren. In het bestuursrecht
hebben we ook te maken met verschillende hoogste rechters, waarbij de algemene hoogste
bestuursrechter – de afdeling bestuursrechtspraak van de raad van state – maar daarnaast zijn er
ook bijzondere hoge rechters zoals het centrale raad van beroep, cbb, belastingkamer van de
hoge raad, …
- Wat verstaan we onder publiekrechtelijke geschillen?
Wat zijn publiekrechtelijke geschillen die we aan de rechter opdragen? Aan de bestuursrechter?
Dat kan op verschillende wijze worden geintepreteerd.
o Geschillen over besluiten?
Dat brengt op bij een actuele discussie, we hebben tot op heden een discussie waarbij de
bestuursrechter slechts kennis nemen van geschillen die gaan over besluiten.
o Geschillen die de bestuursrechtelijke rechtsbetrekking betreffen: besluiten en
handelingen in de periferie van besluiten?
o Geschillen die de gehele rechtsbetrekking tussen overheid en burger betreffen?
Sysytematiek bestuursrechtelijke rechtsbescherming
Systematiek bestuursprocesrecht
Vandaag gaan we vooral kijken hoe het systeem vandaag de dag werkt. Het belangrijkste instrument in
het bestuursrecht is de algemene bestuursrecht, de Awb. daarin is het bestuursprocesrecht gecodificeerd
en met name in de hoofstukken 6 t/m 8. Hoofstuk 6 is een algemeen hoofdstuk, hoofdstuk 7 gaat over de
bestuurlijke voorprocedure en hoofdstuk 8 bevat bepalingen over het beroep op de rechter en hoger
beroep.
- De Awb codificeert het uniforme bestuursprocesrecht in de hoofdstukken 6 t/m 8
, - Het procesrecht betreffende het hoger beroep is nu ook geheel in de Awb neergelegd. Zie titel
8.5, art. 8:104 – 8:118. Artikel 8:108 lid 1 verklaart hoofdstuk 8 grotendeels van
overeenkomstige toepassing op het hoger beroep. Titel 8.5 omvwat ook de mogelijkheid van
een incidenteel hoger beroep
- Artikel 8:1 Awb: een belanghebbende kan tegen een besluit beroep instellen bij de
bestuursrechter kernbepaling
Dat kan niet onmiddellijk! Want voorafgaand aan dat beroep op de bestuursrechter moet er eerst
een procedure worden doorlopen bij het bestuursorgaan zelf. Een procedure van heroverweging,
veelal in de vorm van een bezwaarsschrift procedure. Het college van B&W neemt een besluit, en
je bent het er niet mee eens, dien je eerst in bezwaar te gaan bij het bestuursorgaan zelf. het
bestuursorgaan dient op uw bezwaar een beslissing te nemen, en tegen die beslissing (het besluit
op bezwaar) kan je in beroep bij de bestuursrechter.
Welke bestuursrechter is dat? Bij wie ga je in beroep?
De normale rechtbank. Maar welke rechtbank is dat precies? De bevoegdheid van de rechtbank, de
relatieve competentie, volgt de zetel van het bestuursorgaan dat het besluit heeft genomen. dat betekend
dat als je woonachtend bent in Breda, maar het betreft een besluit van het college van Noord – brabant
gezeteld in Den Bosch, dan zal je tegen dat besluit bij de rechtbank in Den Bosch beroep moeten instellen.
Stel we gaan in beroep bij de rechtbank, en de rechtbank doet een uitspraak op je beroep tegen mijn
besluit en mijn beroep wordt ongegrond verklaart.
Kan ik dan nog iets, zoja, wat dan en bij welke instantie?
Het ligt aan de type zaak waarmee je te maken heeft, maar je kan in hoger beroep. Maar afhankelijk van
de aard van de zaak kom je ofwel bij de afdeling bestuursrechtsspraak van de raad van state terecht, of bij
een andere rechter. het uitgangspunt is: de algemene hoogste bestuursrechter is de afdeling
bestuursrechtspraak van de raad van state.
- artikel 7:1 Awb: degene aan wie het recht is toegekend beroep bij een bestuursrechter in te
stellen, dient alvorens beroep in te stellen bezwaar te maken, tenzij, …
stappen bestuursrechtprocesrecht
- besluit 1 (primaire besluit)
- bezwaar bij zelfde bestuursorgaan
- besluit 2 (beslissing op bezwaar)
- beroep bij bestuursrechter
- hoger beroep bij ABRvS of andere bestuursrechter
de bestuursrechter
, het uitgangspunt is: de algemene hoogste bestuursrechter is de afdeling bestuursrechtspraak van de raad
van state.
Maar voor sommige zaken moeten we bij een andere hogere beroepsrechter zijn. Als het bijvoorbeeld
gaat om fiscale zaken, moeten we eerst bij het gerechtshof zijn om vervolgens nog tegen een arrest van
het gerechtshof beroep in cassatie moeten instellen bij de hoge raad.
Maar als we het hebben over andere type bestuursrechtelijke zaken zoals het omgevingsrecht, een
subsidiebesluit, … dan moeten we in hoger beroep bij de afdeling bestuursrechtspraak raad van state zijn.
In beginsel staat tegen een uitspraak in hoger beroep van de raad van state, cbb en van de centrale raad
van beroep, geen beroep in cassatie open op de hoge raad. dus in die gevallen is niet de hoge raad de
hoogste rechter. dat is eigenlijk alleen in het fiscale recht zo.
eerste aanleg bij de rechtbank
- hoofdregel: art. 8:6 Awb beroep bij de rechtbank
- uitzondering: bijlage 2 Awb, hoofdstuk 2 artikelen 2, 3 en 4 beroep bij een andere
bestuursrechter
eerste aanleg bij de rechtbank, hoger beroep bij de raad van state, tenzij er een andere rechter
bevoegd is.
En hoe weten we waar we moeten zijn?
Dat weten we als we goed naar de bijlage kijken van de Awb. met name naar de bijlage 2 van Awb,
hoofdstuk 2 en 4. We concluderen net dat je tegen een beslissing op bezwaar je bij de rechtbank terecht
kan. Dat is niet altijd zo, dat je bij de rechtbank terecht komt. Het is een hoofdregel maar daar kunnen
uitzonderingen op worden gemaakt en die vinden we in bijlage 2 hoofdstuk 2 artikelen 2,3 en 4. Daar is
namelijk geregeld dat in sommige gevallen beroep in eerste aanleg zonder een mogelijkheid van hoger
beroep op andere rechters mogelijk is.
hoger beroep raad van state
- hoofdregel: artikel 8:105 Awb hoger beroep op ABRvS
- uitzondering: bijlage 2 Awb, hoofdstuk 4, artikelen 9, 10 en 11: bij een andere hoogste
bestuursrechter
als we terugkeren naar de hoofregel: bezwaarschriftprocedure beroep op de rechtbank, hoger beroep op
de afdeling bestuursrechtsspraak. Dan zijn op dat hoger beroep bij de afdeling bestuursrechtsspraak van
de raad van state ook weer een aantal uitzonderingen en die vinden we in bijlage 2 Awb hoofdstuk 4.
Daarin wordt geregeld in welke gevallen je bij een andere bijzondere hoogste beroepsrechter moet zijn.
SAMENVATTEND:
Hoofdregel: een besluit - bezwaarsschriftprocedure - beroep op de rechtbank – hoger beroep bij de raad
state. Soms direct in eerste aanleg bij een hoogste rechter (bijlage 2 Awb hoofdstuk 2) en soms staat er
tegen een uitspraak van een rechtbank geen hoger beroep op de afdeling bestuursrechtspraak open maar
wel bij een andere hoogste rechter wel (bijlage 2 Awb hoofdstuk 4).