Rechtsbescherming tegen de overheid
HC5: overheid en privaatrecht
Wetgeving als grondslag, instrument en waarborg
Uitgangspunt in onze democratische rechtsstaat: De burger is vrij te handelen tenzij door de wet op die
vrijheid een beperking wordt aangebracht. Het spiegelbeeld is dat de overheid in beginsel onvrij is tenzij
haar bevoegdheden zijn toegekend
- Daar speelt de wet een cruciale rol. De wet is de bron voor regelgevende bevoegdheden, er
bestaan geen regelgevende bevoegdheid zonder een grondslag in een wet in formele zin.
Functies van wetgeving:
- Door bevoegdheden toe te kennen dient de wet als grondslag voor machtuitoefening: zonder
grondslag, geen bevoegdheid voor de overheid om te handelen
- De wet biedt de overheid aldus ook een instrument om te intervenieren, en:
- De wet biedt waarborgen aan de burger dat die macht slechts mag worden uitgeoefend binnen
de grenzen van de wet
Typen regelgeving
In alle gevallen hebben we het over algemeen verbindende voorschriften…:
Algemeen verbindend voorschrift (avv): naar buiten werkende, bindende regels, die uitgaan van het
openbaar gezag dat de bevoegdheid daartoe aan de wet ontleent
1. Algemeen, oftewel van toepassing op een open groep mensen
2. Abstract, oftewel voor herhaalde toepassing vatbaar, niet voor 1 situatie eidsrecht
3. Extern bindend, oftewel niet louter bindend voor overheidsinstelling maar ook voor burgers
Verschillende typen regelgeving vallen te onderscheiden:
- Wetgeving in formele zin en wetgeving in materiele zin (niet zijnde wetgeving in formele zin)
- Wetgeving centrale overheid en decentrale wetgeving
- Democratiewetgeving en bestuurswetgeving
- Democratische bestuurswetgeving en niet-democratische bestuurswetgeving
Wifz en Wimz
,Onderscheid wet in formele zin en wet in materiele zin
Wet in formele zin
als de wet gemaakt is door de regering en de Staten-Generaal gezamenlijk (art. 81 Gw)
Gaat om de vraag: is de regeling procedureel als wet te kwalificeren?
Wet in materiele zin
Wetten in materiële zin zijn regels opgesteld door daartoe bevoegde organen. Zij bevatten algemeen
verbindende voorschriften en werken extern. Een AVV bevat regels van algemene strekking, met
abstracte werking die bevoegd tot stand zijn gekomen.
- Externe naar buiten werkende regels: moeten meer binden dan slechts het orgaan zelf
(onderscheid met beleidsregels)
- Algemeen: de regel moet van toepassing zijn op een open groep personen en niet individueel
gericht of op een besloten groep personen (onderscheid met beschikking)
- Abstract: de regel moet voor herhaalde toepassing vatbaar zijn (onderscheid met beschikking)
- Vastgesteld op grond van een wettelijke grondslag.
Gaat om de vraag: kan de regeling inhoudelijk als wet worden beschouwd?
NB: witz is eigenlijk altijd ook een wimz. Niet alle wimz zijn ook witz!
Bevoegdheid tot wetgeving in formele zin
- Uitgangspunt is dat attributie van wetgevende bevoegdheid in ons staatsrecht uitsluitend
geschiedt door de Grondwet
- De bevoegdheid tot het tot stand brengen van wetgeving in formele zin wordt gegeven in artikel
81 Gw: door regering en Staten- Generaal gezamenlijk
- Aan deze algemene wetgevende bevoegdheid zijn wel grenzen gesteld: door grondrechten, door
het Europese recht en daarnaast worden er grenzen gesteld aan de delegatie van wetgevende
macht (bijv. in de grondwettelijke delegatiesystematiek)
Verschillende typen regelgeving
, Waarom is dat onderscheid zo belangrijk? wat bedoelen we met ‘materiele zin, niet zijnde wetgeving in
formele zin’?
Er zijn dus andere type van wetgeving dan de wetgeving in formele zin (wetgeving die tot stand worden
gebracht door de regering en staten generaal tezamen). Wetgeving zoals bijvoorbeeld een AMvB,
provinciale verordeningen, …
Waarom is wetgeving in formele zin geen besluit in de zin van de AmvB?
Formele wetgeving is niet afkomstig van een bestuursorgaan en kwalificeert niet als een besluit in de zin
van de AmvB. Alle andere typen van wetgeving wel, dat zijn algemene verbindende voorschriften en
daartegen staat geen direct beroep open op de bestuursrechter maar het zijn wel besluiten in de zin van
AmvB.
Dat betekend dus ook dat zij de regels over het tot stand brengen van de wetgeving, dus de eisen
waaraan de wetgeving aan moet voldoen, dat dat voor een deel dezelfde eisen zijn die aan een besluit
worden gesteld in de hoofdstukken 3 & 4 Amvb.
- Wetgeving centrale overheid en decentrale wetgeving
Decentrale wetgeving bestaat uit provincies, gemeenten, waterschappen en gemeenschappelijke
regelingen
- Democratiewetgeving en bestuurswetgeving
Zowel juridisch als instrumenteel is het zinvol onderscheid te maken tussen
‘democratiewetgeving’, oftewel wetgeving die is vastgesteld door of mede door een rechtstreeks
gekozen algemeen vertegenwoordigend orgaan (wet in formele zin, gemeentelijke, provinciale
verordening en verordening van waterschappen) enerzijds en ‘bestuurswetgeving’ anderzijds,
waaronder alle wetgeving valt die niet door of mede door deze organen is vastgesteld (AMvB’s,
ministeriële regelingen, gedelegeerde wetgeving, etc.). Binnen de bestuurswetgeving is vanuit
democratisch opzicht een nadere onderverdeling tussen bestuurswetgeving die is vastgesteld
door een orgaan dat werkzaam is onder politieke verantwoordelijkheid aan een algemeen
vertegenwoordigend orgaan (democratische bestuurswetgeving) en bestuurswetgeving afkomstig
van zbo’s (niet-democratische bestuurswetgeving) zinvol.
Democratische wetgeving EN bestuurswetgeving
Democratische niet – democratische
Politieke controlde geen politieke controle
Door ministers
- Democratische bestuurswetgeving en niet-democratische bestuurswetgeving
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lisaelmanai. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.