Hierbij een samenvatting van Hoofdstuk 3 over de Verlichting uit het boek 'Training voor het examen met Historische Contexten' voor (6) VWO.
In deze samenvatting wordt 1 van de 4 Historische Contexten behandeld.
Succes met leren! Je kunt het, en vooral met deze samenvatting! Zie ook mijn andere...
Samenvatting Geschiedenis ‘Training voor het Examen met Historische
Contexten’
Hoofdstuk 3 – Verlichting 1650-1900
3.1 – Wetenschappelijke Revolutie
Oorzaken van de Wetenschappelijke Revolutie
Geleerden Middeleeuwen: geestelijken (vooral godsdienstig onderzoek)
Later ook onderzoek niet-geestelijken, wilden niet meer aan Kerk onderwerpen – empirisch
onderzoek (net als Grieks-Romeinse tijd)
Veel uitvindingen Wetenschappelijke Revolutie
Kenmerken Wetenschappelijke Revolutie:
Nieuwe manier van onderzoeken
o Observeren/experimenteren/redeneren/concluderen
Veranderingen in leven mensen
o Vooruitgang zorg/energiebronnen (stoom/elektriciteit etc.)
Gewelddadig verzet Kerk
o Eerst ook overheid en sommigen bevolkingsgroepen
o Belangrijke kerkelijke opvattingen door onderzoek ondermijnd
Oorzaken Wetenschappelijke Revolutie
Ontdekkingsreizen
o Vanaf 15e eeuw
o Wereldbeeld verbreed
Ambachtelijke technieken
o Veel praktische kennis
o Wiskunde/meetkunde
o Voor bouw e.d. moest alles kloppen – dus ook berekeningen en metingen
Humanistische tekstanalyse
o Renaissance: kennis vergaren
o Grieken en Romeinen bestuderen
o Nadruk op zelfstandig denken van de mens
Rationalisme van Descartes
o René Descartes (1596-1650) – samenleving moet met verstand (ratio) onderzocht
o Rationalisme
o Kennis komt voort uit logisch denken niet uit Bijbel etc.
Empirisme van Locke
o John Locke (1632-1704)
o Kennis gebaseerd op waarneming/ervaring
Empirisme
Discussies over de positie van godsdienst in de samenleving
De Wetenschappelijke Revolutie leidde tot nieuwe inzichten en ontdekkingen:
Isaac Newton (1643-1727)
, o Ontdekte natuurwetten
o Zwaartekracht
Antoni van Leeuwenhoek (1632-1723)
o Microscoop uitgevonden
Bijbelse wonderen niet met verstand verklaard
Ontdekkingen van andere continenten
Kritiek op kerk door humanistische tekstanalyse
o Zorgde voor uiteenvallen christelijke kerk in West-Europa
o Luther/Calvijn
Debatten over godsdienst in samenleving men twijfelt minder zekerheid over het
geloof
Godsdienst en geweten worden minder als verantwoordelijkheid staat/vorst gezien
o Zaak van het individu
o Zelf nadenken zelf geloven
Vorsten gingen maar één godsdienst toestaan
o Uit eigen godsdienstige overtuiging
o Om godsdienstoorlogen te voorkomen
3.2 – Wetenschappelijke Revolutie leidt tot de Verlichting
Verlichte denkers willen wetenschappelijke methoden op de samenleving toepassen
Minder aannames uit de Bijbel/oude werken (bijv. Socrates)
Vertrouwen op eigen verstand Verlichting
Wetenschappelijke methoden ook toegepast op samenleving
Mensen gedragen zich als natuur
Natuur gebruiken samenleving leren kennen
Boeken van Verlichters brachten licht in de duisternis
Toetsing aan criteria van redelijkheid:
Traditie
o Gezag van wereldlijke en kerkelijke leiders betwijfeld
o Want macht door traditie en geloof
o Scheiding kerk en staat!
o Strijd tegen bijgeloof en marteling
Religieuze praktijken
o Verdraagzaamheid op godsdienstig gebied is gewenst
Bestaande gezagsverhoudingen
o Volkssoevereiniteit
Macht van volk verantwoording schuldig
o Sociaal contract tussen (leden van) volk en vorst
(Burger)oorlogen tegengaan
o Scheiding tussen machten in een staat
, Montesquieu (1689-1755)
Opvoeding
o Meer zorg besteden
o Rousseau (1712-1778): aandacht kinderen op natuur vestigen
Onderwijs
o Gelijke kansen
o Zelf leren en zoeken naar antwoorden
o Onderwijs meer kennis
Verbreiding van kennis
o Samenwerking tussen denkers
o Encyclopedie (1751)
Denis Diderot (1713-1784) e.a.
o Kennis nam enorm toe
De invloed van het verlichte denken op het denken over de toekomst
Kritiek optimisme vooruitgang
Maar: Hoe ver reikt het menselijk verstand?
Ver: medische/technische vooruitgang
Toch grenzen: menselijke ziel/heelal menselijk verstand te boven
Immanuel Kant (1724-1804): werkelijkheid kunnen wij niet kennen vormen we zelf door onze
gedachten o.b.v. de werkelijkheid
3.3 – De belangrijkste Verlichters en hun invloed
Locke en Rousseau
Natuurrechten
o Rechten die voor iedereen gelden
o Komen voort uit de natuur
o Goede/volmaakte op het oog
o Mensen hebben recht op leven/vrijheid/bezit
Sociaal contract
o Maatschappelijk verdrag
o Natuurlijke rechten beschermen
o Tussen vorst en volk en onderling
o Tegengaan oorlogen
o Geen bescherming rechten: volk mag regering omverwerpen – nieuwe regering
vestigen
Burgers moeten bepaalde taken overdragen aan overheid
Locke schrijft in 1670 Two Treatises of Government
Regeringen moeten beleid op gelijke wetten voor iedereen baseren
Belastingen mogen alleen met toestemming van volk(svertegenwoordiging) genomen
worden
Staat mag dwang uitoefenen voor keuze godsdienst
Staat moet godsdiensten gelijk behandelen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper henrivds1210. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,48. Je zit daarna nergens aan vast.
