Samenvatting van Kennisclip 4: Pathologie van het urinaire stelsel. Hierin worden de volgende ziektebeelden besproken: Cyctitis (blaasontsteking/urineweginfectie), Urine-incontinentie, Urolithiasis (nierstenen), Acuut en chronisch nierfalen, Pyelonefritis (nierbekkenontsteking), Hydronefrose (water...
Kennisclip 4: Urinaire stelsel (pathologie)
woensdag 22 februari 2023 09:16
Aandoeningen van de urinewegen en blaas
Onder de urinewegen vallen:
- Beide ureters
- De urethra
Cystitis (blaasontsteking/urineweginfectie)
Ontstaat door bacteriën. Deze komen via de urethra van buitenaf in de blaas terecht.
Risicofactoren:
- Vrouwen
○ Dit heeft te maken met de anatomie van het urinaire stelsel van de vrouw versus die van de man.
De urethra van de vrouw is een stuk korter dan die van de man. Hierdoor hoeven de bacteriën van
buitenaf bij vrouwen een veel kortere weg af te leggen. De urethra van de vrouw ligt daarnaast ook
veel dichterbij de anus. Veel soorten blaasontstekingen worden dan ook veroorzaakt door bacteriën
vanuit de endeldarm of de dikke darm.
○ Zwangeren hebben daarnaast nog een verhoogd risico omdat de urinewegen dan gaan uitzetten en
de spierspanning van de blaas afneemt. Dit zorgt ervoor dat de urine niet voldoende uit de blaas
weg kan lopen. Als er wat urine achterblijft in de blaas, dan vormt dat een goede voedselbron voor
bacteriën.
○ Postmenopauzaal hebben vrouwen ook een verhoogd risico. Dit komt omdat de slijmvliezen in de
urinewegen dunner worden, omdat ze geen/minder oestrogenen aanmaken. Oestrogenen zorgen
voor extra slijmvliesopbouw en daardoor dus ook voor meer bescherming tegen bacteriën.
- BPH (benigne prostaat hyperplasie) = een goed aardige aandoening van de prostaat, waarbij de
prostaat aan het vergroten is.
○ De prostaat omsluit een deel van de urethra. Als deze vergroot is dan sluit die makkelijk een deel
van de urethra af en kan de urine niet meer uit de blaas weglopen.
▪ Dit geeft bij de man verschillende plasklachten, zoals: minder sterke straal, minder goed op
gang komen van de urine en nadruppelen.
- Urolithiasis (nierstenen)
○ Deze kunnen in de blaas of in de urethra vast komen te zitten en daardoor de doorstroom van urine
tegenhouden. Dit geeft een verhoogd risico op een blaasontsteking.
- Verblijfskatheters
○ Als ze aangelegd zijn om urine af te voeren dan vormen ze een directe verbinding vanuit buiten
naar de blaas toe en kunnen daardoor makkelijk bacteriën van buitenaf naar de blaas brengen.
Patiënten met een verblijfskatheter hebben vaker bacteriën in de blaas zitten en dus ook vaker last
van een blaasontsteking.
- Verminderde weerstand
Symptomen:
- Dysurie = pijn of een branderig gevoel bij het plassen
- Vaker moeten plassen, kleine beetjes
- Loze aandrang
○ Komt omdat de blaas en de urinewegen geprikkeld zijn door de ontsteking
- Pijn in de (onder)buik
- Hematurie = bloed bij de urine
Diagnostiek:
- Anamnese -> aan de hand hiervan kan vaak de diagnose al gesteld worden. Zeker als het een vaker
terugkomend iets is.
○ Klachten uitvragen
○ Vragen of het al vaker is opgetreden
○ Risicofactoren
- LO op indicatie
○ Bv bij vrouwen die postmenopauzaal zijn om te kijken of er atrofie van de slijmvliezen optreedt. Dit
kan dan medicamenteus behandeld kunnen worden.
○ Als er mogelijk sprake is van complicaties
- Dipstick test -> vooral bij een eerste blaasontsteking
○ Een stickje wordt in de urine van de patiënt gedaan. Aan de hand van de stick kan je zien of er bv
nitriet en leukocyten in zitten.
- Urinesediment/dipslide
○ Nauwkeuriger de urineweginfectie vaststellen
- Kweek
○ Hiermee kan gekeken worden wat voor bacterie het is en of deze bacterie resistent is voor
bepaalde antibiotica.
Behandeling:
- Preventief:
○ Veel drinken
▪ Dit betekent veel plassen waardoor je de blaas en urinewegen schoon spoelt en bacteriën
krijgen weinig kans om van buitenaf de urethra in te komen.
○ Goed ledigen van de blaas
▪ Als er toch urine achterblijft in de blaas, dan creëer je een voedselbodem voor bacteriën.
○ Niet uitstellen
○ Direct plassen na seksuele activiteit
▪ Bij seksuele activiteit kunnen bacteriën makkelijker via de urethra de blaas bereiken. Door te
plassen spoel je deze bacteriën weer weg.
○ Gebruik condoom/pessarium
○ Profylaxe met antibiotica/cranberry/estriol
▪ Profylaxe = manier om een ziekte te voorkomen
▪ Antibiotica voor vrouwen met recidiverende urineweginfectie. Dit is dan ter preventie.
□ Soms wordt het dagelijks gebruikt of alleen na seksuele activiteit.
▪ Cranberry is beperkt bewijs voor, maar wordt wel aangeraden omdat het het risico op
urineweginfectie zou verminderen.
▪ Estriol is voor vrouwen postmenopauzaal die last hebben van dunnere slijmvliezen. Dit
middel is een toevoeging van oestrogenen die de vagina flora verbeterd.
- Curatief -> dit wordt gedaan met een antibioticum die de bacterie dood.
Complicaties:
- Urosepsis
○ Sepsis = een hele heftige ontstekingsreactie van het lichaam op een infectie.
○ Dit is levensgevaarlijk omdat het kan leiden tot ernstige orgaan falen.
○ Patiënten krijgen:
▪ hoge koorts of juist verlaagde temperatuur (vooral bij ouderen)
▪ Verhoogde hartslag (>90 slapen/min)
▪ Ademhalingsfrequentie is verhoogd
Biomedisch Pagina 1
, ▪ Ademhalingsfrequentie is verhoogd
▪ CO2 gehalte verhoogd
▪ In het bloed kan de leukocyten waarde bepaald worden, deze zijn vaak ook verhoogd.
- Pyelonefritis (nierbekkenontsteking)
○ Als een blaasontsteking niet optijd wordt behandeld, dan kan de bacterie via de ureter vanuit de
blaas richting de nieren en daar het nierbekken laten ontsteken.
- Prostatitis
○ Als de bacterie in de prostaat komt
Urine-incontinentie
Het ongewild verliezen van urine. Dit komt vooral bij vrouwen vooral en bij oudere mensen. Hierbij komt vaak
schaamtegevoel naar voren, waardoor veel van deze zorgvragers geen medische hulp hierbij zoeken.
Verschillende vormen:
- Stressincontinentie -> meest voorkomende vorm bij vrouwen
○ Stress is fysieke stress, niet persé psychische stress. Met fysieke stress wordt bv een verhoogde
buikdruk bedoeld. Dit kan je krijgen bv bij lichamelijke inspanning.
○ Het wordt veroorzaakt doordat de interne of externe sfincter niet goed werken. Tijdens de druk
verhogende momenten sluit de kringspier niet voldoende af, waardoor er urine langs de sfincters
kan gaan.
▪ Meest voorkomende oorzaak is bekkenbodemspierzwakte, waardoor de externe sfincter niet
voldoende de urethra dichtknijpt.
□ Bekkenbodemspierzwakte kun je krijgen door:
Zwangerschappen en vrouwen die een vaginale bevalling hebben gehad,
waardoor de sfincter verslapt is
Erfelijke aanleg
Urologische of gynaecologische operaties
Vrouwen die postmenopauzaal zijn door verlaagde oestrogeenlevel
- Urge-incontinentie -> Vaker bij oudere mensen
○ Plotseling een erge aandrang om te moeten plassen en het dan ook niet meer kunnen ophouden.
Deze patiënten redden vaak de toilet niet.
○ De blaaswand is erg geprikkeld, waardoor de blaas gaat samentrekken om de urine te lozen.
○ Het wordt ook wel een overactieve blaas genoemd. De oorzaak zit in dat de blaaswand overactief
reageert.
▪ Kan ook komen door:
□ Een blaasontsteking, waardoor de blaaswand al geprikkeld is.
□ Een afvloedprobleem. Bv bij mannen met een vergrootte prostaat en daardoor de urine
niet makkelijk de blaas uit kan en de blaas overprikkelt raakt.
□ Bepaalde medicatie, bv plasmedicatie.
□ Urologische en gynaecologische operaties
□ Aandoeningen van het zenuwstelsel die de aansturing van de blaasspieren belemmeren
○ Vooral 's nachts in bed last van en vaker bij patiënten die plasmedicatie gebruiken.
○ Het wordt erger bij psychologische factoren, zoals angst of stress
- Overloopincontinentie -> vaker bij oudere mensen en vaker bij mannen dan bij vrouwen. Het is dan
gerelateerd aan een vergrote prostaat.
○ De patiënt verliest ongewild urine door een overrekte, overvolle blaas. De blaas wordt niet
voldoende geleegd, waardoor deze overloopt en iemand in een druppelvorm urine verliest.
○ Klachten zijn gelinkt aan een vergrote prostaat, dus:
▪ Verzwakte straal
▪ Moeite met beginnen met plassen
▪ Nadruppelen
○ Urineverlies kan bij bepaalde houdingen toenemen, dus als ze met een volle blaas van houding
veranderen kunnen ze wat urine verliezen.
○ Oorzaken:
▪ Afvloedbelemmering, door:
□ Vergrote prostaat
□ Vleesbomen die in de baarmoeder zitten en drukken tegen de urethra of de blaas
□ Verzakkingen (prolaps). Met name verzakking van de blaas zelf of van de uterus of van
een darm.
□ Urologische of gynaecologische operaties.
□ Tumor
□ Verslapping van de blaaswand. Wordt gezien op oudere leeftijd, bij neurologische
problemen (beschadiging aan ruggenmerg of zenuwen die de blaas innerveren,
waardoor de blaas weinig reageert op het overlopen van de urine) en bepaalde
medicatie.
- Reflexincontinentie (neurogeen)
○ Iemand verliest ongewild urine zonder daarvoor aandrang te hebben gevoeld.
○ Wordt veroorzaakt door beschadiging ergens in het zenuwstelsel. Dit kan zijn in het ruggenmerg,
de hersenen of de zenuwen die de blaas innerveren.
▪ Voorbeelden van oorzaken van hersenbeschadigingen:
□ Tumoren in het zenuwstelsel
□ CVA
□ Ziekte van Alzheimer
□ Dwarslaesie
□ Ziekte multiple sclerose -> hierdoor wordt de blaas minder goed aangestuurd wordt.
- Gemengde incontinentie
○ Mengsel van stressincontinentie en urge-incontinentie. Deze patiënten hebben beide klachten.
- Functionele incontinentie
○ Wordt vaak gezien bij oudere zorgvragers die in het verpleeghuis worden.
○ Wordt ontstaat omdat zij fysiek of cognitief niet in staat zijn om zelfstandig en optijd naar het toilet te
gaan. Dat kan omdat ze problemen hebben met hun coördinatie, door cognitieve functies niet de
signalen van hun lichaam kunnen oppakken of fysiek niet mobiel zijn en niet optijd kunnen bewegen
naar het toilet.
Risicofactoren:
- Obesitas
- Zwangerschap/ vaginale partus (bevalling)
- Positieve familieanamnese
- Oudere leeftijd
- Roken/ alcohol/ cafeïne
- Ziekten/ medicatie
Diagnostiek:
- Anamnese
- LO -> bepaalde oorzaken uitsluiten, zoals: prolaps, vergrote prostaat en bekkenbodemspiersterkte
checken.
- Aan de hand van anamnese en LO kan vaak al een behandeling worden gestart. Aanvullend onderzoek
dat nog gedaan kan worden is:
Biomedisch Pagina 2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ghmtimmy. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
