Samenvatting
Samenvatting Nectar biologie 5 havo, hoofdstuk 5 Voeding
Hi! Dit is een samenvatting van Biologie Havo 5, hoofdstuk 5 over voeding!
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 5 pagina's
Voorbeeld 2 van de 5 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
5.1 Invloed van voeding op je gezondheidIn een gezonde voeding zit voldoende energie en bouwstenen. Het energiedeel is afkomstig
van 3 groepen organische stoffen (koolhydraten, vetten en eiwitten). De energie uit
brandstoffen komt vrij in de cellen door dissimilatie, stapsgewijze afbraak van die groepen
organische stoffen. Dit gebeurd op verschillende manieren:
o Genoeg zuurstof in de cel, mitochondrien
o In de vorm van warmte vrij
o Overige energie slaan de cellen op in moleculen ATP, geeft energie af
Voor de aanmaak van extra spiervezels zijn bouwstoffen nodig, die krijg je vooral binnen
door het eten van eiwitten. Water is ook een belangrijke bouwstof. En mineralen is een
goede bouwstof voor je botten.
Vetten en koolhydraten kun je lin je lichaam opslaan, eiwitten niet. Het overschot aan
eiwitten gebruik je als brandstof of zet je om in vetten.
De voorraden koolhydraten bewaar je in je spier- en levercellen in de vorm van glycogeen,
een vertakt molecuul opgebouwd uit aan elkaar gekoppelde glucosemoleculen.
Glycogeenvoorraden zijn niet zo groot, voor ongeveer 20 minuten sporten en deze vul je aan
met de koolhydraten uit je voeding.
De voorraad vetten zit vooral onder de huis, in het merg van de holle beenderen en rond de
organen. Je lichaam gebruikt vetten als brandstof en bouwstof. De vetreserves leveren
tijdens rust en inspanning een bijdrage aan de energiebehoefte. Als je sport/ziek bent
verbruik je je vetten en val je af, als je deze niet verbuikt kom je aan.
Bij sporters is zowel tijdens het trainen als in rust het energieverbruik hoog, ook in rust
verbruiken cellen energie. Die energie is afkomstig van de ruststofwisseling, energie voor de
hartslag, ademhaling etc. Door een hoge ruststofwisseling kan je veel eten zonder aan te
komen, ook als je een dag niet sport. Bij een lage ruststofwisseling komt elk hapje eraan, het
weinig eten hierbij zorgt voor nog een lagere ruststofwisseling dus vasten helpt niet.
, 5.2 De energie in je voedsel
De bron energie voor je cellen is ATP, molecuul met 2 fosfaatgroepen. ATP ontstaat door aan
ADP een derde fosfaatgroep vast te koppelen. Hierdoor laadt een cel het ADP op met extra
energie. ATP geeft zijn energie af wanneer de derde fosfaatgroep weer afsplitst, deze
energie kun je overal gebruiken.
Bij plotselinge inspanning ontstaat een tekort aan ATP. Je spiercellen kunnen een acuut
tekort aan ATP oplossen met een ‘noodaccu’. Deze ‘powerbank’, in de vorm van moleculen
creatinefosfaat(CP), draagt zijn energierijke fosfaatgroep over aan ADP. Alsof je de
hoofdbatterij oplaadt met de energie uit een reservebatterij. De ATP- en
creatinefosfaatvoorraad vormen samen de ‘fosfaataccu’ in je spiercellen. Alleen hiermee is
het energietekort niet opgelost: de fosfaataccu bevat hooguit energie voor een sprint op vol
vermogen van maximaal 10 seconden. Voor hoogspring/gewichtheffen is dit genoeg maar
een marathon kun je wel vergeten.
Glucose levert veel energie als een cel het met O2 volledig afbreekt to H2O en CO2. Maar na
10 seconden rennen heb je niet voldoende zuurstof om af te leveren. Enzymen in het
grondplasma van de spiercellen breken de glucosemoleculen zonder zuurstof af tot 2
moleculen melkzuur: melkzuurgisting. 1 glucose 2 melkzuur = 2 ATP, dit is anaerobe
dissimilatie. Dit zorgt wel voor een ophoping van melkzuur, vermoeiende spieren.
Na ruim 1 minuut krijg je voldoende O2 binnen om aan de spiercellen te leveren, dan stopt
de aerobe dissimilatie en nemen de mitochondrien de glucoseafbraak over:
1 glucose 2 pydrodruivenzuur = 2 ATP en 2 pydrodruivenzuur in mitochondrien CO2 en
H2O = 36 ATP. Dit noem je Aerobe dissimilatie.
Niet alleen glucose is brandstof, cellen dissimileren ook vetten en eiwitten: ze doen dit alleen
aeroob. In het grondplasma ontstaan glycerol en vetzuren uit vetmoleculen. Enzymen in het
grondplasma zetten glycerol om in pydrodruivenzuur, gaat naar de mitochondrien en er
ontstaat veel ATP.
Je lichaam bewaart geen voorraad eiwitten. Je lever breekt overtollige eiwitten af = ATP. In
de levercellen breken enzymen die eiwitten eerst af tot losse aminozuren, ze koppelen de
NH2-groep van een aminozuur af. Van 2 NH2 CO2-molecuul ureum. Dit gaat via de
leverader naar de nieren die het uitscheiden en het restant geeft pydrodruivenzuur en in de
mitochondrien wordt dit ATP.
Bij het afbreken van je voedsel komen ook afvalstoffen vrij, zoals CO2 en H2O. Via je longen
raak je CO2 en H2O kwijt. H2O verlaat je lichaam ook met de urine en in de vorm van zweet.
Ureum, afkomstig van de eiwitafbraak in de lever, verlaat via de nieren het lichaam met de
urine.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper larafloor3. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 78252 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen
