Kernbegrippen social work
Multiple choice tentamen
Zes thema’s
Leerdoelen
De volgende leerdoelen staan centraal in deze module:
● Definiëren van belangrijke kernbegrippen in het werkveld van Social Work
● Beschrijven van de kern van historische wortels van Social Work
● Uitleggen van de belangrijkste wet- en regelgeving in Social Work
● Het benoemen van de kernwaarden van Social Work
● Definiëren van verschillende vormen van integraal samenwerken
● Onderscheiden van formele en informele zorg
De maatschappelijke context van sociaal werk
Hoofdstuk 1: Werken in het sociale domein
1.1 Wie is de Sociaal werker?
Het sociaal werk richt zich op participatie, autonomie en zelfdredzaamheid. Het
vindt plaats op de scheidslijn van het persoonlijke en de sociale omgeving, van het
helpen van een cliënt tot het versterken van een hele gemeenschap. Jeugdzorg,
opbouwwerk, cultureel-maatschappelijk werk, buurtwerk, GGZ,
vrijwilligerscoördinator, ouderenwerker, gemeentelijk wijkteam of
mantelzorgondersteuning zijn o.a. onderdelen van het sociaal werk.
Het streven is één bachelor Social Work met uitstroomprofielen welzijn en
samenleving, zorg, en sociaal werk en jeugd.
Het werk van de sociaal werker speelt zich af op drie niveaus.
1. Directe leefomgeving: alleenstaand, gezin, woongroep
2. Netwerk: waarmee de sociaal werker werkt, zowel formeel (hulp- en
dienstverleners) als informeel (familie, vrienden, buren, verenigingen en
buurtnetwerken)
3. Gemeenschap: omgeving, wijk of buurt waarin mensen wonen
Mensen functioneren dagelijks in deze drie sociale contexten en deze hebben weer
invloed op het functioneren van mensen.
Drie kerntaken en kwalificaties van de sociaal werker
1. Bevorderen van het sociale functioneren van mensen en hun sociale context
- Relaties kunnen aangaan en onderhouden (ouderen vooral)
2. Versterken van organisatorische banden waarbinnen het sociaal werk
plaatsvindt
- Er zijn meer interdisciplinaire banden met oa schuldhulpverlener,
jeugdzorgwerker waar de sociaal werker mee dient samen te werken.
, Bovendien ook met ergotherapeuten, verpleegkundigen en artsen
buiten het sociale domein.
3. Bevorderen van de eigen professionaliteit en ontwikkeling
- Reflectief blijven: heb ik goed gehandeld? Was er een beter
handelingsalternatief? → blijven leren en ontwikkelen
- De sociaal werker heeft een ethisch waardenkader nodig ontwikkeld
door ervaring, studie en discussies
Eigenschappen van de sociaal werker
1. Benaderen en benaderbaar zijn
- Luisteren naar wat iemand vertelt en wat iemand niet vertelt
2. Onderzoekend vermogen hebben
- Probleem signaleren
3. Samenwerken
- Om oplossingen te kunnen uitvoeren
4. Ondernemend zijn
- Zelf met goede ideeën komen en uitvoeren
5. Rapporteren en verantwoording afleggen
- Ivm financiering publieke middelen
1.2 Wat behelst het sociale domein?
Wat valt er binnen het sociale domein? Het is een brede categorie. O.a.
volksgezondheid, welzijn, sport, onderwijs, jeugdzorg, werkgelegenheid en sociale
zaken. Ministeries overlappen elkaar en vullen elkaar aan. De sociaal werker lost
sociale vraagstukken op.
1.3 Wat betekent werken in het sociale domein?
Ontwikkeling van de functie ‘sociaal werk’ door de eeuwen heen
In de 19e eeuw vooral armenzorg - paternalistisch karakter. Armen moesten
heropgevoed worden volgens de maatschappij → vooral uitgevoerd door
de kerk.
Na de 2e wereldoorlog: wederopbouw en wat meer formele regelingen, minder
vrijwilligerswerk
1965 en 1980: emancipatie, opkomst brede welzijnsorganisaties → marktdenken
1990 en 2005: outreachende hulpverlening → ‘eropaf gaan, bemoeizorg’,
ontstaan O-GGZ, aanbellen bij mensen die zorg vermijden.
Tot 2005: behoeften van de cliënt → vanaf 2005: vraaggericht werken,
kijken naar wat de specifieke vraag van een persoon is (zelfredzaamheid -
decentralisatie sociale domein).
Het doel is meer geworden om de zelfredzaamheid te vergroten en de cliënt meer
zelf te laten doen in plaats van heropvoeding. Kortom: meer dienstverlening in
plaats van hulpverlening - ondersteuning bieden als het zelf niet lukt.
, Informele zorg: zorg geleverd door het sociale netwerk (buren, vrienden, familie,
vrijwilligers)
Formele zorg: zorg door professionals (artsen, sociaal werkers)
Intramurale zorg: tussen de muren, binnen een instelling wonen en slapen
Extramurale zorg: buiten de muren van een instelling (ambulante zorg) -
persoonlijke begeleiding thuis, dagbesteding (overdag begeleiding en hier zelf heen
gaan)
Verschil in zwaarte van zorg
Nuldelijnszorg: lichte zorg, meestal aan huis door informele netwerk
Eerstelijnszorg: huisarts en andere toegankelijke zorg - eerste stap naar
professionele zorg
Tweedelijnszorg: ziekenhuis, meer specialistische zorg - verwijzing nodig
1.4 Wie werken er in het sociale domein?
Generalist: iemand die van alles een beetje weet
Specialist: iemand die op een onderdeel gespecialiseerd is
Het sociale domein is onderverdeeld in verschillende categorieën
1. Maatschappelijk werk
Eerste aanspreekpunt bij problemen die zich niet direct laten oplossen
(scheiding, verliezen van werk, eenzaamheid)
Doel is mensen ondersteunen in zelfredzaamheid, samen zoeken naar een
oplossing.
- Schuldhulpverleners, wijkwerkers, cultureel maatschappelijk werkers,
psychologen
2. Geestelijke gezondheidszorg
Ggz bij de huisarts, basis-ggz (generalistisch), specialistische ggz
(medicatie/opname)
Er wordt vaak gewerkt in multidisciplinaire behandelteams met ook oa
fysiotherapeuten, ergotherapeuten, ervaringsdeskundigen (hebben zelf met
ggz te maken gehad)
3. Gehandicaptenzorg
Mensen met een verstandelijke of fysieke beperking
Veel organisaties die zich hiervoor inzetten: meeste bekende is stichting MEE
- Doel MEE is meedoen mogelijk maken voor iedereen
- Sociaal werkers houden zich bezig met sociaal-emotionele
ontwikkeling, bedenken van activiteiten
4. Jeugdzorg
Opgroei en opvoedingsondersteuning, jeugd verstandelijke beperking,
jeugdpsychiatrie, jeugdzorgplus (gesloten jeugdzorg), jeugd-geestelijke
gezondheidszorg en jeugdbescherming.
