Law & Governance samenvatting
Week 1: woonoverlast vanuit bestuursrechtelijk perspectief
Thema 1 Overlast in de wijk: bestuursrechtelijke aspecten
- https://www.ad.nl/rotterdam/verzet-tegen-aso-dorp-in-rotterdamse-wijken~ac7cc3d3/
Thema 1 Overlast in de wijk: de burgemeester als sheriff
- Wat zijn de problemen?
- En wie kan er wat tegen doen?
- Met welke instrumenten?
- Volgens welke normen?
De problemen
- Woonoverlast
o Vervuiling
o Kabaal
o Etc.
- Straatoverlast
o Hangjongeren
o Voetbalvandalisme
o Drugsdealers/-gebruikers
Wie doet er wat aan? de actoren:
- Wetgevers: opstellen verbodsnormen
o Wetboek van Strafrecht (art. 431 Sr: verbod burengerucht/verstoren nachtrust)
o APV’s (veel bepalingen tegen hinder)
- Politie/OM
- Bestuurders: college van B&W, burgemeester
- Particulieren: woningbouwcorporaties
- Rechters
Bestuurlijke instrumenten
1. Bestuursdwang/dwangsom bij overtreding APV
2. Sluiting woning /gedragsaanwijzing
o Art. 174a Gemeentewet
o Art. 151d Gemeentewet
o Art. 13b Opiumwet
o Art. 17 Woningwet
3. Stads-/gebiedsverbod bij straatoverlast
o APV
o Art. 172 lid 3 (lichte bevelsbevoegdheid)
o Art. 172a GemW (Voetbalwet)
Bestuurlijke aanpak overlast: handhaving van APV
- Bestuursdwang of dwangsom
o Bijv. bij overlast als gevolg van het houden van dieren
o Denk aan het illegale kattenpension behandeld bij beginselen staatsrecht
Een paardenmiddel: de woningsluiting drie sluitingsbevoegdheden:
- Burgemeester:
o 1) Art. 174a Gemw
o 2) Art. 13b Opiumwet
- College van B&W
o 3) Art. 17 Woningwet
Woonoverlast: totstandkoming sluitingsbepalingen
- Jaren tachtig: de problematiek van de drugsoverlast
- Dealers vestigen zich (ook) in woningen
1
,Law & Governance samenvatting
Woonoverlast: drugsproblematiek
- Veiligheid
o Dag en nacht geluidsoverlast
Komend en gaand gemotoriseerd verkeer
Dichtslaan van (auto)portieren
o Rondhangen van klanten
Stemmen dag en nacht
Vele malen foutief aanbellen
Betreden van tuinen van omwonenden door klanten
o Intimiderend gedrag
o Verbaal geweld jegens omwonenden
o Verhoogde criminaliteit
o Mishandeling
- Gezondheid
o Gebruikte spuiten in omgeving
Woonoverlast
- Strafrecht geen oplossing: bij arrestatie dealer is er een uur later een vervanger
- Remedie:
o Bezoekersverbod in APV uitzonderingen:
Arts
Familie/partner
Onverbindendverklaring
- Verordening bezoekersverbod
o Venlo (AB 1996, 204)
Art. 174a lid 1 Gemeentewet
- De burgemeester kan besluiten een woning (...), te sluiten,
- Indien door gedragingen in de woning (...)
- De openbare orde rond de woning, (...) wordt verstoord.
Art. 174a GemW: toepassingsvoorwaarden
- Parlementaire geschiedenis en circulaire BZK (lees je nergens in de wet zelf):
o Overlast moet vergelijkbaar zijn met drugsoverlast
o Ernstige bedreiging van de gezondheid én veiligheid van omwonenden
- Casus Roma-gezin Tilburg: gezin die heel veel overlast veroorzaakte, maar geen ernstige
incidenten burgermeester keek alleen in de wet
o Burgemeester: ‘Veel incidenten die op zichzelf niet ernstig zijn, doch uit de veelheid
ervan volgt dat de openbare rond de woning is verstoord’.
o Vanuit de woning zelf evenwel alleen geluidsoverlast
Woonoverlast
- Rechtbanken lieten deze met de wetsgeschiedenis strijdige aanpak aanvankelijk toe
o Zie bijv. Vzgr. Breda 5 juni 2009, ECLI:NL:RBBRE:2009:BI6630
- ABRS 1 december 2010, AB 2011, 82 ECLI:NL:RVS:2010:BO5718
o Principiële lijn: afdeling houdt vast aan de bedoeling van de wetgever
ABRS 1 december 2010, AB 2011, 82 (ECLI:NL:RVS:2010:BO5718)
- Verstoring van de openbare orde in de zin van artikel 174a van de Gemeentewet alleen
aanwezig bij overlast waardoor de veiligheid en gezondheid van mensen in de omgeving van
de woning in ernstige mate wordt bedreigd
- Zodanige overlast kan slechts plaatsvinden bij gedragingen die op zichzelf ernstig zijn, dus
niet veel incidenten die op zichzelf niet ernstig zijn
- Dit betekent dat art. 174a Gemw maar zeer beperkt inzetbaar is als middel tegen
woonoverlast, daarom weinig jurisprudentie
- Een zeldzaam voorbeeld: ABRvS 6 juni 2018, ECLI:RVS2018:1836
2
,Law & Governance samenvatting
Art. 174a Gemw als regel niet inzetbaar bij:
- Thuisprostitutie
- Giftige slangen
- Geluidshinder
o Muziek
o Blaffende honden
- Stank
o Vervuilde tuin
Troep/afval
Poepende honden
Ongedierte
- Daarom is een nieuwe wet gemaakt met mogelijkheid van gedragsaanwijzing
- De zgn. Wet aanpak woonoverlast heeft betrekking op een nieuwe bepaling van de
Gemeentewet
- Inwerking getreden op 1 juli 2017
Wet aanpak woonoverlast (151d GemW)
- De (gemeente)raad kan bij verordening bepalen dat degene die een woning gebruikt er zorg
voor draagt dat door gedragingen in of vanuit die woning geen ernstige en herhaaldelijke
hinder voor omwonenden wordt veroorzaakt (lid 1)
- Bij overtreding burgemeester bevoegd tot bestuursdwang/dwangsom (lid 2):
gedragsaanwijzing
Voorbeelden van gedragsaanwijzingen
- Maximeren van bezoekers in woning
- Aanbrengen van geluidwerende vloerbedekking
- Beperkt gebruik van geluidsapparatuur
- Maximeren van huisdieren
- Zorgvuldig omgaan met vuilnis
- Schoonmaakverplichting op regelmatige basis
- Verbod van intimidatie/ schreeuwen of schelden naar buren
- Zelfs huisverbod mogelijk voor maximaal 10 dagen (art. 151d lid 3 Gemeentewet)
o Zie voor een voorbeeld Rechtbank Gelderland, 12-11-2020,
ECLI:NL:RBGEL:2020:6039
Art. 13b Opiumwet
- Wat houdt deze bepaling in? overlast door middel van drugs
- Waarom was deze bepaling nodig? burgermeester kreeg de bevoegdheid om
bestuursdwang uit te oefenen
- Sluitingsbevoegdheid, oorspronkelijk bedoeld voor cafés/coffeeshops, niet voor woningen
- Sinds 2007 ook van toepassing op woningen
Art. 13b Opiumwet
- ABRS 21 maart 2012, AB 2013/90, ECLI:NL:RVS:2012:BV9512
o Niet is vereist dat daadwerkelijk harddrugs dan wel softdrugs zijn verhandeld, er
moet alleen sprake zijn van de aanwezigheid van de handelshoeveelheid drugs
o Uit het woord ‘daartoe’ in art. 13b lid 1 Opiumwet volgt dat de enkele aanwezigheid
van een handelshoeveelheid drugs bestemd voor verkoop, aflevering of verstrekking
de bevoegdheid verschaft tot sluiting van de woning
- En wat is een ‘handelshoeveelheid’?
o Meer dan 5 gram softdrugs of meer dan 0,5 gram harddrugs
o ABRS 11 december 2013, ECLI:NL:RVS:2013:2362
- Overzichtsuitspraak: ABRS 28 augustus 2019, ECLI:NL:RVS:2019:2912
- Drie uitspraken van 2 februari 2022 van de Afdeling bestuursrechtspraak waar lang naar
werd uitgekeken
3
, Law & Governance samenvatting
- Afdeling laat daarin zien hoe ze voortaan (intensiever) toetst aan het evenredigheidsbeginsel
- Nieuwe uitspraak heeft ook gevolgen voor sluiting van drugspanden: burgemeesters moeten
meer rekening houden met de concrete omstandigheden
o Was er een legitieme grond om de woning te sluiten? bijv. als er een
handelshoeveelheid drugs aanwezig is
o Is de sluiting ook evenredig?
- https://www.raadvanstate.nl/actueel/nieuws/@128642/uitspraak-evenredigheidsbeginsel/
Art. 17 Woningwet
- Bij herhaaldelijk overtreding met betrekking tot staat of gebruik is sluiting mogelijk van
o Gebouw
o Open erf
o Of terrein
- Indien dit gepaard met
o Bedreiging van leefbaarheid (bijv. stankoverlast) of
o Gevaar voor de gezondheid of veiligheid
Stads-/gebiedsverbod: wettelijke grondslag
- Zowel de burgemeester, de officier van justitie als de rechter hebben dit middel tot hun
beschikking
- Grondslag in:
1. APV’s
2. Art. 172 lid 3 Gemw: lichte bevelsbevoegdheid voor burgermeester
3. Art. 172a Gemw (Voetbalwet)
1) De APV als grondslag
- Grote verschillen tussen gemeenten zowel in:
o De gronden voor de gebiedsontzegging als
o De tijdsduur van de maatregel
- Rechter laat de zeer ruim geformuleerde bepalingen toe
- Zie bijv. ABRS 15-12-2010, ECLI:NL:RVS:2010:BO7344
2) Art. 172 lid 3 Gemw
- De lichte bevelsbevoegdheid wordt ook gebruikt als grondslag
- Wat is de lichte bevelsbevoegdheid: is opgenomen in de Gemeentewet van 1994 als
tegenhanger van de zware (nood)bevelsbevoegdheid
- Bedoeld om onmiddellijk te kunnen reageren op ordeverstoringen
- Zie bijvoorbeeld: Rechtbank Overijssel, 16-12-2020, ECLI:NL:RBOVE:2020:4345
- Toch laat de rechter ingrijpende maatregelen toe
- Bijvoorbeeld:
o Huisverbod vrijgelaten crimineel
o Wijkverbod vrijgelaten pedoseksueel
2) Art. 172 lid 3 Gemw: huisverbod drugscrimineel
- Rb den Bosch 25 maart 2011, ECLI:NL:RBSHE:2011:BP9061
o Woning is met een automatisch wapen beschoten
o Bevel van burgemeester van Eindhoven op grond van artikel 172, derde lid,
Gemeentewet, aan de bewoner van deze woning om:
De woning te verlaten
Gedurende drie maanden niet daarin terug te keren
Zich gedurende die tijd binnen een begrensd gebied om die woning op te
houden
o Rechter laat deze maatregel toe
- Maar koerswijziging in jurisprudentie:
- Rb. Zeeland-West-Brabant 30 januari 2018, ECLI:NL:RBZWB:2018:540, AB 2018/210
- Vzr. Rb. Rotterdam 31 juli 2018, ECLI:NL:RBROT:2018:6229
4