Law en governance
Governance = behartigen van het algemeen belang
Kennisclip privaatrecht
= regelt de rechten en plichten van burgers onderling - de horizontale verhouding (burger/burger) staat centraal,
niet de verticale houding (burger/overheid)
o Personen- en familierecht
o Rechtspersonenrecht
o Goederenrecht (rechten die je tegenover iedereen kunt uitoefenen: absolute rechten)
o Verbintenissenrecht (de verplichting van de ene persoon jegens de andere: relatieve rechten)
Contractenrecht
Onrechtmatige daadrecht
Rol binnen de maatschappelijke probleemoplossing (law en governance):
o Beperkte rol: primair is het privaatrecht gericht op het individueel belang, niet op het algemene, maar:
De optelsom van goed geregelde individuele verhouding is voor de maatschappelijke ordening heel
belangrijk
Private entiteiten kunnen zich het algemeen belang aantrekken, en trachten het via het privaatrecht
te dienen
Soms kan overheid privaatrechtelijk handelen
Kennisclip strafrecht
= voorkomen en bestraffen van ernstige vormen van ongewenst gedrag (instrumentele functie) + reguleren
ingrijpend overheidsoptreden (rechtsbeschermende functie)
o Doelen: vergelding, speciale en generale preventie, bescherming maatschappij, herstel
o Ontwikkelingen om strafrecht responsiever te maken:
Snelle afdoening van eenvoudige zaken (bijv. strafbeschikking)
Ruimere strafbaarstellingen (bijv. in de voorfase)
Meer aandacht voor gedragsbeïnvloeding
Straffen niet langer exclusief strafrechtelijk (bestuursrechtelijk of privaatrechtelijk)
Rol binnen de maatschappelijke probleemoplossing (law en governance):
o Algemeen belang speelt een rol bij de beoordeling tot vervolging (opportuniteitsbeginsel art. 167 lid 2 Sv)
OM mag afzien van vervolging in het algemeen belang
OM kan een vervolgingsbeleid voeren en lijkt in dat opzicht op een bestuursorgaan
Algemene beginselen van behoorlijk bestuur zijn van toepassing
Kennisclip staatsrecht en bestuursrecht
Staatsrecht functies
o Inhoud en functioneren van de instellingen van de staat
o Bevoegdheden om regels vast te stellen en besluiten te nemen
o Regulering/beperking staatsmacht (grondrechten)
Bestuursrecht functies
o Instrumentele functie: toedeling van bestuursbevoegdheden aan bepaalde bestuursorganen
o Normerende functie: regels in bijzondere wet, algemene wet (Awb), ongeschreven recht
o Waarborg/rechtsbeschermende functie: bieden van rechtsbescherming tegen uitoefening van
bestuursbevoegdheden (bezwaar/beroep)
Rol binnen de maatschappelijke probleemoplossing (law en governance):
o Aanpak van maatschappelijke problemen door meerdere actoren die gebruik maken van verschillende
soorten bevoegdheden
, Law en governance
Week 1: Overlast in de wijk, de burgemeester als sheriff
Hoorcollege
Wie kan wat doen aan overlast in de wijk:
o Wetgevers: opstellen verbodsnormen (art. 431 Sr en APV’s)
o Politie/OM (strafrecht)
o Bestuurders: college van B&W, burgemeester (bestuursrechter)
o Particulieren: woningbouwcorporaties (privaatrecht)
o Rechters (strafrecht)
Bestuurlijke instrumenten
1) Bestuursdwang/dwangsom bij overtreding APV
- In de APV als verboden, waarbij handhaving van dit verbod mogelijk is door het opleggen van een
bestuursdwang of dwangsom
2) Sluiting woning/gedragsaanwijzing
- art. 174a Gemeentewet en art. 151d Gemeentewet (burgemeester)
- art. 13b Opiumwet (burgemeester)
- art. 17 Woningwet (college van B&W)
3) Stads-/gebiedsverbod bij straatoverlast
- APV
- art. 172 lid 3 Gemeentewet
- art. 172a Gemeentewet
Burgemeester College van B&W Gemeenteraad
Art. 174a lid 1 Woning sluiting X
Gemw
Art. 151d Gedragsaanwijzin X
Gemw g
Art. 13b Woning sluiting X
Opiumwet
Art. 17 X – ‘bevoegd gezag’ -> definitie in art.
Woningwet 1.1 Woningwet -> art. 1.1 lid 1 Wet
algemene bepalingen omgevingsrecht
-> ‘’bestuursorgaan dat bevoegd is tot
het nemen van een besluit […]’’ -> art.
2.4 Wet algemene bepalingen
omgevingsrecht: ‘’burgemeester en
wethouders’’
Art. 172 lid 3 X
Gemw
Art. 172a X
Gemw
Woning sluiting
Totstandkoming sluitingsbepalingen (sluiting woning)
o Jaren ’80: de problematiek van de drugsoverlast (dealers vestigen zich in huizen)
Veiligheid: intimiderend gedrag, verbaal geweld jegens omwonenden, verhoogde criminaliteit,
mishandeling
Dag en nacht geluidsoverlast, komend en gaand gemotoriseerd verkeer, dichtslaan autoportieren
Rondhangen van klanten, stemmen dag en nacht, foutief aanbellen, betreden van tuinen van
omwonenden door klanten
Gezondheid: gebruikte spuiten in de omgeving
o Strafrecht geen oplossing: bij arrestatie dealer, is hij een uur later weer vervangen door een andere dealer
o Remedie: bezoekersverbod in APV (uitzondering: arts/familie/partner)
, Law en governance
Artikel 174a lid 1 Gemeentewet
‘’de burgemeester kan besluiten een woning, een niet voor het publiek toegankelijk lokaal of een bij die woning of
dat lokaal behorend erf te sluiten, indien door gedragingen in de woning of het lokaal of op het erf, de openbare orde
rond de woning, het lokaal of het erf wordt verstoord’’
o Toepassingsvoorwaarden:
Overlast moet vergelijkbaar zijn met drugsoverlast
Ernstige bedreiging van de gezondheid en veiligheid van omwonenden
Er moet sprake zijn van overlast die maatschappelijk onaanvaardbare vormen heeft aangenomen en
niet met minder ingrijpende middelen kan worden bestreden (ABRVS 6 juni 2018).
ABRS 1 december 2010:
o Verstoring van de openbare orde in de zin van artikel 174a van de Gemeentewet alleen aanwezig bij overlast
waardoor de veiligheid EN de gezondheid van de mensen in de omgeving van de woning in ernstige mate
wordt bedreigd
o Zodanige overlast kan slechts plaatsvinden bij gedragingen die op zichzelf ernstig zijn
Conclusie: wetsbepaling van art. 174a lid 1 beperkt inzetbaar is als middel tegen woonoverlast (zie ABRS 1 dec 2010)
o Niet inzetbaar bij: thuisprostitutie, giftige slangen, geluidshinder (muziek, blaffende honden), stank
(vervuilde tuin, troep/afval, poepende honden, ongedierte)
Stappenplan tentamen!
1) Noem art. 147a lid 1 Gemeentewet
2) Is er sprake van overlast die wat betreft de risico’s voor de omgeving vergelijkbaar zijn met drugsoverlast?
3) Is er sprake van een ernstige bedreiging van de gezondheid EN veiligheid van omwonenden?
4) Noem ABRVS 6 juni 2018
5) Gaat het om een overlast die maatschappelijk onaanvaardbare vormen heeft aangenomen en niet met
minder ingrijpende middelen kan worden bestreden? (Minder ingrijpend middel is bijvoorbeeld een
waarschuwing)
Daarom is er een nieuwe wet gemaakt met mogelijkheid van gedragsaanwijzing
(Wet aanpak woonoverlast -> regelt art. 151d in de Gemeentewet)
Artikel 151d Gemeentewet
‘’De (gemeente)raad kan bij verordening bepalen dat degene die een woning of een bij die woning behorend erf
gebruikt of tegen betaling in gebruik geeft, er zorg voor draagt dat door gedragingen in of vanuit die woning of dat
erf of in de onmiddellijke nabijheid van die woning of dat erf geen ernstige en herhaaldelijke hinder voor
omwonenden wordt veroorzaakt’’
o Bij overtreding is de burgemeester bevoegd tot bestuursdwang/dwangsom: gedragsaanwijzing (zo lang
wordt voldaan aan de gedragsnorm, wordt er geen bestuursdwang/dwangsom opgelegd)
Maximeren van bezoekers in woning
Aanbrengen van geluidwerende vloerbedekking
Beperkt gebruik van geluidsapparatuur
Maximeren van huisdieren
Zorgvuldig omgaan met vuilnis
Schoonmaakverplichting op regelmatige basis
Verbod van intimidatie/schreeuwen of schelden naar buren
o Zelfs huisverbod mogelijk voor maximaal 10 dagen (art. 151d lid 3 Gemeentewet)
Stappenplan tentamen!
1) Noem art. 151d Gemeentewet ingevoerd met de wet aanpak woonoverlast
2) De persoon genoemd in art. 151d Gemeentewet moet zorgdragen voor de gedragingen vanuit de woning en
zorgen dat er geen ernstige en herhaaldelijke hinder voor omwonenden wordt veroorzaakt
3) Is er sprake van overlast of hinder voor omwonenden (en moet deze situatie doorbroken worden), dan kan
de gemeenteraad een gedragsaanwijzing via een last onder dwangsom of bestuursdwang geven aan de
bewoners
4) Noem RB 26 juni 2020 waarin voorbeelden van gedragsaanwijzingen zijn opgesomd: geen intimiderend
gedrag vertonen, geen alcohol/drugs nuttigen, geen afval verbanden etc.
Artikel 13b Opiumwet
, Law en governance
‘’De burgemeester is bevoegd tot oplegging van een last onder bestuursdwang indien in een woning of lokaal of op
een daarbij behorend erf:
a) een middel als bedoeld in lijst I of II dan wel aangewezen krachtens art. 3a lid 5, wordt verkocht, afgeleverd
of verstrekt dan wel daartoe aanwezig is
b) een voorwerp of stof als bedoeld in art. 10a lid 1 sub 3 of art. 11a, voorhanden is.’’
ABRS 21 maart 2012
o Niet is vereist dat daadwerkelijk harddrugs dan wel softdrugs zijn verhandeld
o Uit het woord ‘daartoe’ in art. 13b lid 1 Opiumwet volgt dat de enkele aanwezigheid van een
handelshoeveelheid drugs bestemd voor verkoop, aflevering of verstrekking de bevoegdheid verschaft tot
sluiting van de woning
Handelshoeveelheid = meer dan 5 gram softdrugs of meer dan 0,5 gram harddrugs (ABRS 11
december 2013)
ABRS 2 februari 2022
o Afdeling laat hierin zien dat ze voortaan (intensiever) toetst aan het evenredigheidsbeginsel
o Burgemeesters moeten meer rekening houden met de concrete omstandigheden
Stappenplan tentamen!
1) Noem art. 13b Opiumwet
2) Is er een grond tot sluiting zoals in de Opiumwet, de aanwezigheid van een handelshoeveelheid drugs?
3) Noem ABRVS 6 oktober 2021 - kan de bewoners een verwijt worden gemaakt? (Wanneer de bewoners geen
verwijt kan worden gemaakt – niet op de hoogte of redelijkerwijs niet op de hoogte kon zijn), hangt er een
zwaargewicht aan de belangen van de niet bij de drugshandel betrokken gezinsleden)
4) Noem ABRVS 28 augustus 2019 - Is de sluiting evenredig? Noem daarbij de gevolgen van de sluiting en de
aanwezigheid van minderjarige kinderen
Artikel 17 Woningwet
‘’Indien herhaaldelijke overtreding van art. 1a of art. 1b naar het oordeel van het bevoegd gezag gepaard gaat met
een bedreiging van de leefbaarheid of een gevaar voor de gezondheid of de veiligheid, kan het bevoegd gezag
besluiten dat gebouw, open erf of terrein te sluiten. Het bevoegd gezag kan van de overtreder de ingevolge artikel
5:25 van de Algemene wet bestuursrecht verschuldigde kosten invorderen bij dwangbevel.’’
1) Bij herhaaldelijk overtreding met betrekking tot staat of gebruik is sluiting mogelijk
2) Indien dit gepaard gaat met:
Bedreiging van leefbaarheid, of
Gevaar voor de gezondheid of veiligheid
Stappenplan tentamen!
1) Noem art. 17 Woningwet
2) Is er sprake van een herhaaldelijke overtreding van art. 1a of 1b?
3) Gaat deze overtreding gepaard met bedreiging voor de leefbaarheid of gevaar voor de gezondheid of
veiligheid?
4) Is sluiten van de woning evenredig? Is er een minder ingrijpende maatregel mogelijk?
Stads-/gebiedsverbod bij straatoverlast
