Samenvatting
Samenvatting Hersenen & Gedrag 2022/2023: Hoorcolleges & Aanvullende literatuur
- Instelling
- Tilburg University (UVT)
Samenvatting van hoorcolleges hersenen & gedrag + aanvullende literatuur
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 74 pagina's
Voorbeeld 4 van de 74 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Samenvatting Hersenen en GedragWeek 1
Hoofdstuk 1: Wat is de oorsprong van hersenen en gedrag?
Wat is het brein?
De hersenen zijn een orgaan dat uit zenuwweefsel ontstaat; deze worden zenuwcellen genoemd
(neuronen en gliacellen). Hiernaast kan er nog onderscheid worden gemaakt tussen het centrale en
het perifere zenuwstelsel.
Indeling van het zenuwstelsel
Het zenuwstelsel bestaat uit het centrale en het perifere zenuwstelsel.
Het centrale zenuwstelsel bestaat uit de hersenen en het ruggenmerg.
Het perifere zenuwstelsel bestaat uit het somatische zenuwstelsel en het autonome zenuwstelsel.
Ø Het somatische zenuwstelsel regelt de interacties met de buitenwereld, bewuste
waarneming, willekeurige bewegingen en verwerking van opgenomen informatie.
Ø Het autonome zenuwstelsel zorgt voor de onbewuste functies, zoals de werking van
interne organen.
Evolutie
- De fylogenetische ontwikkeling is ontwikkeling van hogere soorten uit lagere soorten.
- De ontogenetische ontwikkeling is de ontwikkeling van de individuele mens uit de sperma-
en eicel.
- Wij mensen stammen niet af van apen, maar er is wel sprake van een common ancestor; een
gemeenschappelijke voorouder).
Evolutie kan op diverse manieren worden weergegeven, zoals een cladogram. Deze toont groepen of
verwante organismen als takken op een boom.
Geschiedenis van de mens
Mensen en chimpansees hebben een gemeenschappelijke voorouder die 5-10 miljoen jaar geleden
bestond. Hierdoor is er slechts 1% verschil in DNA.
De hominidae, primaten die rechtop lopen, is een menssoort die ongeveer 5 miljoen jaar geleden
ontstonden.
Er zijn enkele bekende voorouders;
a. Australopithecus: Zuidelijke aap
Ø Ontstond ongeveer 4 miljoen jaar geleden in Afrika
Ø Hersenvolume van 400 cm3.
b. Homo habilis: handige man
Ø Ontstond 2,5 tot 1,5 miljoen jaar geleden in Afrika
Ø Hersenvolume van 800 cm3.
c. Homo erectus; rechtopstaande mens
Ø Ontstond ongeveer 1.5 miljoen jaar geleden.
Ø Hersenvolume van 900-1200 cm3.
d. Homo Sapiens: moderne, wetende mens.
Ø Ontstond ongeveer 120.000 jaar geleden in Afrika
Ø Hersenvolume van ongeveer 1500 cm3.
Er is een verband tussen complexer gedrag bij dieren en de evolutie van de kleine
hersenen (voorkwab/grote hersenen) en het kleine cerebellum (kleine hersenen). Hoe
groter deze twee delen, hoe complexer het gedrag zal zijn.
1
,Er zijn twee manieren om de complexiteit en de grootte van hersenen te meten:
1. Het encefalopathiequotiënt (EQ): Het hersengewicht delen door het verwachte
hersengewicht op basis van lichaamsgewicht.
2. Tellen van de hersencellen; de pakkingsdichtheid van de cellen. Hoe groter deze is, hoe
complexer het gedrag.
Hoe kon ons brein zo groot worden?
1. Drastische klimaatverandering die aanpassing hebben vereist.
2. De leefwijze; het leven in grotere groepen correleert met hersenomvang. Daarnaast
zorgde de fruitzoekers en het gebruik van gereedschappen ervoor dat er complexer
gedrag ontstond.
3. Hersenkoeling; de bloedcirculatie in de hersenen werkt als een soort radiator. Hierdoor
zijn de hersenen groter geworden.
4. Neotenie; ‘vertraagde’ ontwikkeling. Eigenschappen uit de juveniele fase van voorouders
blijven behouden in volwassen afstammelingen.
Een groter brein betekent niet altijd dat het ook beter is. Goede voeding in de vroegere levensjaren
resulteert in grotere hersenen en meer plasticiteit: de hersenen en het zenuwstelsel kunnen
aanpassen/veranderen.
Evolutie van het zenuwstelsel bij dieren
1. Vorming van neuronen en spieren; hersencellen en spieren zijn de eerste die zich
ontwikkelden.
2. Zenuwnet: neuronen die zintuiglijke informatie ontvangen en in directe verbinding staan met
andere neuronen.
3. Bilateraal symmetrisch: zenuwstelsel aan ene kant is spiegelbeeld van de andere kant.
4. Segmentatie: herhalende segmenten van het ruggenmerg.
5. Ganglia: verzameling zenuwcellen die ongeveer hetzelfde functioneren als de hersenen.
6. Ruggenmerg: Chordaten zijn dieren die zowel brein als ruggengraat hebben.
7. Hersenen: In het bezit zijn van hersenen is de hoogste vorm van encefalisatie.
Perspectieven op hersenen en gedrag
Dualisme
Meest populaire voorstander hiervan was Descartes. Deze visie gaat ervan uit dat het lichaam en de
geest samenwerken. De hersenen waren verantwoordelijk voor mechanische en fysische principes en
de geest voor het rationele gedrag. Echter was er het geest-lichaam probleem: hoe kan een niet-
fysieke geest interacteren met een fysiek brein?
Mentalisme
Aristoteles veronderstelde dat alle menselijke intelligentie afkomstig is van de geest (psyche).
Wanneer deze de geest verlaat, eindigt deze in de dood.
Volgens hem was de psyche verantwoordelijk voor het bewustzijn, de waarneming, emoties en
verbeelding.
Materialisme
Darwin gaf de geboorte aan deze theorie; het idee dat rationeel gedrag ook verklaard kon worden
door de werking van de hersenen en het zenuwstelsel. Dit vloeide voort uit de evolutietheorie waarin
natuurlijke selectie werd besproken; nieuwe soorten kunnen ontstaan en in de loop van de tijd
evolueren en veranderen.
2
,Hoofdstuk 2: Hoe werkt het zenuwstelsel?
Inleidend
De belangrijkste functie van de hersenen is het produceren van gedrag zoals waarneming, integratie
van informatie en actie.
De basis voor verandering is neurale plasticiteit: het vermogen van het hersenweefsel om zich aan te
passen aan de omgeving en het vermogen om schade te compenseren. De neurale plasticiteit is
onderdeel van de fenotypische plasticiteit. Dit is het vermogen om zich tot meer dan één fenotype
te ontwikkelen.
Anatomische aanduidingen
Brain-body orientation
Locatie van hersengebieden met het gezicht als referentiepunt
a. Dorsaal: structuur aan de bovenkant van de hersenen
b. Ventraal: structuur aan de onderkant van de hersenen
c. Anterior: structuur aan de voorkant van de hersenen
d. Posterior: structuur aan de achterkant van de hersenen
e. Mediaal: structuur in het midden van de hersenen
f. Lateraal: structuur aan de zijkanten van de hersenen
Spatial orientation
Locatie van hersengebieden in relatie tot andere onderdelen van het lichaam.
Dit hangt af van de lichaamshouding.
a. Rostraal: vanaf snavel/bek
b. Caudaal: vanaf de staart
c. Superieur: vanaf boven
d. Inferior: vanaf onder
e. Dorsaal: vanaf de rug
f. Ventraal: vanaf de buik
è Dorsaal en ventraal maken een
hoek van ongeveer 90 graden in
het ruggenmerg
Anatomical orientation
Richting van doorsnedes of secties van het brein vanuit het perspectief van
een toeschouwer
a. Coronale sectie: een verticale doorsnede, van boven naar
beneden. Je kijkt naar de voorkant van het brein --> frontaal
aanzicht
b. Horizontale sectie (transversale vlak): snede in de horizontale
richting, dwars op lichaams-as, bij mensen is die zoals
ruggenmerg omdat we rechtop lopen. Je kijkt vanuit de
bovenkant naar de hersenen. --> dorsaal aanzicht
c. Sagitale sectie: een overlangse doorsnede; splijt hersenen
doormidden vanuit midden van ogen naar achterkant. Je kijkt
dan naar binnenste structuren van het brein. --> mediaal
aanzicht
Verschillende structuren
a. Ipsilateraal: structuren aan dezelfde kant van het lichaam
b. Contralateraal: structuren aan de tegenovergestelde zijden
c. Bilateraal: structuren die zich in beide hemisferen bevinden
d. Proximaal: structuren die dicht bij elkaar liggen
e. Distaal: structuren die ver uit elkaar liggen
3
, Bescherming van het zenuwstelsel
Wanneer de hersenen worden opengesneden, is er een driedelig membraan te zien; de
hersenvliezen. Dit bestaat uit de volgende onderdelen;
a. Dura mater (harde moeder): Buitenste en sterkste laag, bestaat uit 2 delen. Het is een
sensitieve laag met veel zenuwcellen en bloedvaten.
b. Arachnoïdale mater (spinnenwebvlies): Dit is minder stevig. Bestaat uit eiwitten (collageen),
geen vaten.
Er stroomt vloeistof tussen de draden door en er is een circulatiesysteem dat de vloeistof
vers houdt.
c. Pia mater (zachte moeder): zit als een dunne folie om de hersenen heen, vormt ook de
hersenen goed. Dit is ook goed doorbloed.
Subarachnoïdale ruimte: Dit is een ruimte tussen de arachnoïdale mater en de pia mater. Hierin zit
cerebrospinale vloeistof. Dit is een vloeistof die dient als schokabsorberend kussen waarin hersenen
‘ronddrijven’. Dit zit ook in je ruggenmerg. Qua hoeveelheden is dit ongeveer 100 ml. Als je veel
meer hebt dan heb je een waterhoofd.
Meningitis & encefalitis: ontsteking van het hersenweefsel.
De structuur van de 3 lagen zie je ook terug in het ruggenmerg à Hersenvliezen in ruggenmerg;
buitenkant dura matar, hierna spinnenwebvlies en het zachte hersenvlies.
Cerebrovasculair accident (CVA)
a. Ischemisch cva à Herseninfarct (80%)
- Afsluiting van het bloedvat, meestal is dit een bloedprop die los is geschoten uit andere ader,
met name bij verkalkte aders. Dit leidt tot zuurstoftekort in de hersenen. Wanneer dit heel
lang duurt sterft het deel ook af.
b. Hemorragisch cva à Hersenbloeding (20%)
- Zwakker bloedvat dat gaat lekken in de hersenen.
- Bloeduitstorting, als een soort ‘blauwe plek’ in je brein, maar dan wel heftigere gevolgen. In
bloed zit zuurstof maar ook afvalstoffen, dit kan leiden tot infecties
- Doordat er bloed in de schedel/rondom het brein stroomt krijg je druk in het brein. Dit
verdrukken van het hersenweefsel gebeurt dan aan de andere kant à compressieschade
Cerebrale geografie
Onder de hersenvliezen is het oppervlakte van de hersenen duidelijk te zien. De buitenste
voorhersenen bestaan uit dun en geplooid weefsel wat de hersenschors wordt genoemd. De
hersenen hebben een linker- en rechterhelft. Iedere helft is vervolgens weer verdeeld in vier
verschillende kwabben;
1. Temporale kwab: ligt aan de zijkant van de hersenen. Functies zijn o.a. smaak, taal,
objectherkenning en muzikale vaardigheden
2. Frontale kwab: Bevindt zich aan de voorkant van de hersenen. Functies zijn gericht op
uitvoerende handelingen
3. Pariëtale kwab: Bevindt zich richting de bovenkant van de hersenen. Functies zijn
gespecialiseerd in het sturen van bewegingen
4. Occipitale kwab: Bevindt zich aan de achterkant van de hersenen. Deze is gespecialiseerd in
visuele processen. (Ezelsbruggetje: occipitaal = ogen).
Uitwendige kenmerken van de hersenen
Vanaf de buitenkant zijn er een aantal belangrijke structuren zichtbaar
a. Cerebrum: grote hersenen. Deze reguleren alle hogere cognitieve functies, zoals het
verwerken van sensorische informatie.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper nikibisscheroux1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 56326 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen