Samenvatting
Samenvatting Geschiedenis regenten en vorsten
- Vak
- Geschiedenis
- Niveau
- HAVO
de samenvatting is perfect voor het leren van je eindexamen en gaat over de tijd van de regenten en vorsten
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 36 pagina's
Voorbeeld 4 van de 36 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
5.1 De renaissanceNieuw mens- en wereldbeeld
o Medici was een steenrijke familie in Florence -> gaven veel geld uit aan kunst
-> lieten in de 15e eeuw architecten, beeldhouwers en schilders zoals da Vinci
voor zich werken
o Ook in andere Italiaanse steden vervorderden rijke kooplieden en andere
machtige heren de kusten
o Italiaanse stedelijke elites kregen een nieuw mens- en wereldbeeld -> in de
middeleeuwen werd de mens gezien als slecht -> men moest zich richten op
God en het hiernamaals
o Italiaanse kunstenaars en opdrachtgevers gingen in de 15 en 16 e eeuw
genieten van de schoonheid van Gods zijn schepping -> moesten zijn
schepping volmaken -> men moest zich niet afwenden van de natuur, maar
hem perfectioneren -> ze hadden belangstelling voor de oudheid
Navolging van de oudheid
o Italiaanse kunstenaars bestudeerden het klassieke erfgoed -> probeerden de
klassieke kunst te evenaren en overtreffen -> ze meenden dat ze de grootheid
van de oudheid laten herleven -> daarom heet de tijd renaissance
(wedergeboorte)
o 1500-1800 vroegmoderne tijd
o Filippo Brunelleschi -> bouwmeester -> klassieke vormen zoals zuilen ->
ontdekker van het perspectief
o Perspectief droeg bij aan de vernieuwing van de schilderkunst
o Renaissanceschilders maakten realistische, schijnbaar 3 dimensionale
schilderijen -> bestudeerden de natuur en da Vinci sneed in mensen om alles
zo perfect mogelijk af te beelden -> ontstaan van de nieuwe
wetenschappelijke belangstellingen
o Geleerden gingen ook de oudheid bestuderen -> ze noemden zich
humanisten -> vonden de vrijheid en waardigheid van de mens belangrijk
Verspreiding over Europa
o 16e eeuw werd de renaissance over Europa verspreid
o Italiaanse kunstenaars en humanisten traden in dienst van Europese vorsten
o Buitenlanders gingen naar Italië om ideeën op te doen
o Humanisme ontwikkelde zich anders ten noorden van de Alpen -> hadden
daar geen klassiek verleden -> ze richtte zich op de wedergeboorte van het
christendom
o Belangrijkste monnik was Erasmus -> bestudeerde christelijke teksten en
kwam er achter dat wat de kerk mensen leerde niet waar was. De bijbel zat vol
fouten
5.2 De Europese expansie
Het ontstaan van de ontdekkingsreizen
, o 1415 Portugal veroverde de Marokkaanse havenstad Ceuta -> vanuit Ceuta
hadden islamitische strijders 700 jaar eerder Spanje en Portugal veroverd ->
christenen hadden sinds de 11e eeuw bijna alles heroverd
o Uitbreiding van activiteiten buiten Europa begon -> Europese expansie
o Portugezen voeren langs de Afrikaanse westkust naar het zuiden -> wilde
weten waar goud vandaan kwam -> hierdoor kwamen ze steeds zuidelijker
o Na 1450 voeren ze om West-Afrika heen en vonden de herkomst van goud in
Ghana en andere delen van de goudkust
o Portugezen wilde hierna naar Indië (zo noemden ze Zuid- en Oost-Azië) ->
Portugezen wilde winst maken door het handelswaar zelf te halen -> in 1488
kwamen ze bij de zuidpunt van Afrika (noemden ze kaap de goede hoop
omdat ze nu rijk dachten te worden)
o 1492 leek het dat de Spanjaarden er eerder waren -> hadden de Canarische
eilanden veroverd -> daarvandaan voer de Italiaanse ontdekkingsreiziger
Columbus in opdracht van het Spaanse koningspaar naar het westen en
bereikte Amerika -> dacht dat het West-Indië was -> Azië werd Oost-Indië
genoemd
o Amerigo Vespucci voer rond 1500 in opdracht van de Portugese dienst naar
het westen en ontdekte Brazilië en maakte de conclusie dat er een nieuw
continent was ontdekt -> de Nieuwe Wereld -> Amerika
o Portugezen hadden de zeeweg naar Indië wel ontdekt -> 1498 voer Vasco da
Gana naar India en vonden de Portugezen in 1510 Indonesië, China en Japan
o Spanjaarden vonden in 1522 ook een nieuwe route naar Indië -> voeren om
Zuid-Amerika -> bereikte oost-Azië via de Stille Oceaan -> voeren om Afrika
heen terug naar Spanje -> was de eerste rondreis in de geschiedenis
Europese expansie in het oosten
o Ontdekkingsreizen vormden het begin van de Europese overzeese expansie
o Portugezen hadden hun schepen steeds beter gemaakt -> waren wendbaar
en voorzien van kanonnen -> daardoor waren ze militair superieur aan de
Aziaten
o Portugezen wilden geen grote gebieden veroveren -> China en Japan etc
waren daarvoor te sterk -> ze namen aan de kust kleine gebieden in bezit en
bouwden er factorijen
o 1550 had Portugezen er 50 van Oost-Afrika tot Japan -> hierdoor namen ze
deel aan de eeuwenoude handel tussen de Aziatische kuststeden
Europese expansie in het westen
o Portugezen dreven ook handel aan de kusten van West-Afrika -> haalden er
goud, ivoor en zwarte slaven -> deze afrikanen werden gebracht naar Brazilië
-> hadden de Portugezen gekoloniseerd vanaf 1530 -> hadden er plantages
en landbouwbedrijven waar ze suikerriet verbouwden met behulp van
Indiaanse en Afrikaanse slaven
o Spaanse veroveraars kwamen naar andere delen van Midden- en Zuid-
Amerika -> wierpen met gemak de gebieden waar de inheemse bevolking
, leefde onder -> inheemse bevolking leefde in een eenvoudige samenleving
van jager-verzamelaars -> indianen leefden in hoogontwikkelde
landbouwstedelijke samenlevingen
o Azteken hadden een groot rijk in Mexico en de Inca’s in Peru -> ze hadden
goud en zilver dus besloten de Spanjaarden om deze rijken te veroveren
o Waren door een aantal redenen succesvol -> indianen hadden eenvoudige
wapens en Spanjaarden hadden zwaarden, kanonnen etc -> Spanjaarden
werden geholpen door de indiaanse volken die door de Azteken en Inca’s
werden onderdrukt -> Azteken en Inca’s waren bang voor grote dieren zoals
paarden -> Spanjaarden namen veel ziektes mee -> groot deel van de
Azteken en Inca’s overleden
o Spanjaarden gingen heersen over steeds grotere gebieden -> kwam een
migratie op gang -> veel Spaanse mannen trokken naar deze gebieden ->
kregen daar een vrouw en kinderen -> ontstond een etnische gemengde
bevolking -> zo begon het Europese kolonialisme in Amerika
5.3 De Reformatie
o 1513 Giovanni de Medici gekozen tot paus Leo X
o Was een levensgenieter en kunstliefhebber -> liet Rome verfraaien met
schilderijen en beeldhouwwerken
o Duitse monnik Maarten Luther ergerde zich aan deze pracht en praal -> eiste
een hervorming van de katholieke kerk -> veel mensen ergerde zich er aan ->
geestelijke leidden een leven dat in strijd was met de ideeën die de kerk zelf
verkondigde
o Celibaat voor geestelijke verplicht (ongetrouwd zijn) -> veel geestelijke leefden
toch samen met een vrouw en hadden kinderen
o Door het christelijke humanisme ontstond ook kritiek op de leer van de kerk ->
volgens Erasmus had veel wat de kerk leerde niks met het oorspronkelijke
christendom te maken -> alleen een oprecht geloof in God kon de zondige
mens redden -> geloof moest alleen gebaseerd zijn op de bijbel
Splitsing van de kerk
o Mensen gingen na hun dood naar het vagevuur -> werden ze gestraft voor
hun zonden -> ze konden een aflaat (kwijtschelding van zonden) bij de kerk
kopen en dan kwamen ze sneller in de hemel -> uit protest schreef Luther in
1517 een brief met 95 stellingen waarmee hij het geloof aanviel
o Hierdoor ontstond de protestantse Reformatie (Hervorming) waardoor het
christendom in West-Europa uiteenviel in de katholieke kerk en de
protestantse kerk
o Luther werd verbannen uit de kerk -> paus wilde dat de Duitse keizer Karel V
hem ter dood veroordeelde -> Karel gaf Luther nog één kans op de rijksdag
van Worms (bijeenkoming van vorsten) -> Luther weigerde zijn kritiek terug te
nemen -> werd vogelvrij verklaard -> kreeg asiel van de keurvorst van Saksen
o Luther vertaalde daar het Oude Testament in het Duits -> door de
boekdrukkunst werd dit boek snel verspreid -> hij kreeg door deze publicatie
, veel aanhang -> een nieuwe kerk ontstond zonder celibaat, klooster of
geestelijke die niet op de bijbel gebaseerd waren
o Deze Lutherse kerk had wel dominees die de bijbel uitlegden en kerkdiensten
leidden
Verspreiding en strijd
o Er waren meer hervormers die nog strenger waren dan Luther -> Calvijn
o Volgens Calvijn bepaalde God wie naar de hemel ging -> volgens Luther kon
je die kans vergroten door goed geloof
o Calvijn vond dat gelovigen een somber leven moesten leiden vol Bijbelstudie
o Luther vond dat onderdanen de overheid onvoorwaardelijk moesten
gehoorzamen
o Volgens Calvijn moest de overheid handelen in overeenstemming met de
bijbel en het ware geloof -> als een vorst een valse godsdienst oplegde, dan
mocht het volk onder leiding van hoge edelen en bestuurders in opstand
komen
o Calvijn begon een kerk in Zwitserland zonder beelden, schilderijen en andere
versieringen die volgens hem niks met het geloof te maken hadden -> zijn
leer, het calvinisme werd verspreid en kreeg vooral invloed in Frankrijk,
Schotland en de Nederlanden
o Er was door de godsdienstige tegenstellingen vaak strijd -> Karel V voerde in
het Duitse rijk jarenlang oorlog tegen de Lutherse vorsten -> konden ze niet
verslaan -> 1555 werd bij de Godsdienstigevrede van Augsburg afgesproken
dat elke Duitse vorst zelf mocht bepalen of zijn land katholiek of Luthers werd
o In Frankrijk woedden vanaf 1562 godsdienstoorlogen tussen de katholieken
en hugenoten (Franse calvinisten) -> 1598 kwam daar een eind aan door het
Edict van Nantes, een wet waarin stond dat Frankrijk katholiek was, maar ook
dat hugenoten rechten hadden
o In Engeland verliep de reformatie weer anders -> Koning Hendrik VIII brak in
1534 met de paus en liet zich tot hoofd van de Church of England
(anglicaanse kerk) benoemen -> in 1563 liet koningin Elizabeth I de leer van
deze Engelse staatskerk vastleggen -> volgens deze leer kan het ware geloof
alleen uit de Bijbel worden afgeleid
5.4 De Nederlandse Opstand
Ontstaan van de Opstand
o Augustus 1559 vertrok Filips II vanuit Brussel via Vlissingen naar Spanje ->
was daar koning geworden
o Bij zijn afscheid ontmoette hij Willem van Oranje -> hun verhouding was goed
-> Willem werd benoemd tot standhouder in Holland, Zeeland en Utrecht
o In 1568 werd Oranje de leider van de Nederlandse Opstand tegen Filips
o De Nederlanden hadden sinds de 15e eeuw 1 vorst maar vonden verder geen
eenheid -> de landsheer was in elk gewest apart hertog of graaf
o Alle gewesten hadden eigen wetten en privileges en een eigen bestuur, de
Staten
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper laura56. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €12,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 77254 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen