Vlaggensysteem: reageren op seksueel gedrag van kinderen en jongeren hoofdstuk 2 samengevat. Dit heb je nodig voor de kennistoets in periode 1 leerjaar 2
Vlaggensysteem: reageren op seksueel gedrag van kinderen en jongeren
Als je vat wilt krijgen op en inzicht in seksueel grensoverschrijdend gedrag bij kinderen en
jongeren, is het van belang om het thema te belichten in het kader van de seksuele
ontwikkeling. Kinderen zijn geen volwassenen en we moeten ervoor waken dat we het
seksuele gedrag van kinderen en jongeren niet te veel vanuit een volwassen perspectief en
beleving bekijken. Seksualiteit is verschillend voor kinderen en volwassenen. Volwassenen
verbinden seksuele betekenissen aan gedrag op basis van hun volwassen ervaringen en
vinden het soms heel moeilijk zich in te leven in de wereld en de beleving van kinderen. Het
is ook noodzakelijk om vanuit dit perspectief te kijken.
2.1 het specifieke van ‘ontwikkeling’
Kinderen en jongeren zijn seksuele wezens en vertonen dus seksueel gedrag. De seksuele
ontwikkeling vormt een onderdeel van het algehele ontwikkelingsproces,
Seksualiteit van kinderen en jongeren is zeer nauw verbonden aan de wijze waarop de
andere ontwikkelingsdomeinen verlopen. Het is een proces waarbij zij leren seksualiteit,
lichamelijkheid en intimiteit te integreren in hun leven. Bijvoorbeeld: ontwikkeling van
zelfwaardering, relaties met anderen. Voorlopers van de latere seksualiteitsbeleving, het
vermogen om te genieten van lichamelijk contact, zijn als vanaf de geboorde aanwezig. In de
kindertijd wordt de basis gelegd voor een latere seksualiteitsbeleving. De ontwikkeling van
seksueel gedrag, gevoelens en cognities gaat het hele leven door. Ervaringen op jonge
leeftijd leggen de basis voor de manier waarop iemand lichamelijkheid beleeft. Ook wordt
vanaf de kindertijd een begin gemaakt met de ontwikkeling van een seksueel script. Dit
houdt in dat een kind eigen ideeën, waarden en verwachtingen rond seksualiteit organiseert
in seksueel gedrag en beleving. Zowel positieve als negatieve ervaringen tijdens de seksuele
ontwikkeling dragen bij aan de beleving van seksualiteit op latere leeftijd.
2.1.1 interactiecompetentie
Centraal in de seksuele levensloop staat de ontwikkeling van een adequate
interactiecompetentie. Deze wordt voor een groot deel beïnvloed door iemand persoonlijke
geschiedenis. Kinderen en jongeren ontwikkelen zich in interactie met hun omgeving.
Bronfenbrenner (1979) schetst de ontwikkeling als resultaat van verschillende
psychologische, biologische en sociale processen. Deze processen spelen zich af in 4
verschillende, met elkaar interacterende systemen: microsysteem, mesosysteem,
exosysteem en het macrosysteem.
2.1.2 sociaal leren
In de ontwikkeling speelt sociaal leren een belangrijke rol; dit geldt ook voor seksualiteit.
(jongere) kinderen leren door observatie en imitatie. Ook de reactie van de ouder/opvoeder
op het gedrag van kinderen en jongeren op het gebied van seksualiteit, lichamelijkheid en
intimiteit beïnvloedt het leren, aan de hand van deze leerervaringen vormt het kind/de
jongere ideeën over welk seksueel gedrag ‘gepast’ is, welke effecten hiervan en reacties
hierop te verwachten zijn en hoe men zich hierbij zou moeten voelen. Ze leren wat ze prettig
vinden en wat niet. Ze leren regels over hoe je je in seksuele situaties gedraagt en hoe je
dingen aan kunt pakken. Zo worden hun normen en waarden ten aanzien van seksualiteit
gevormd. Deze ervaringen zijn dus functioneel. Ze bieden een kader om de eigen gevoelens
1
, en gedragingen te duiden en gedrag van anderen te interpreteren. Zo leren kinderen en
jongeren ook welk gedrag grensoverschrijdend is en welk gedrag niet.
2.1.3 hechting
Hechting speels ook een belangrijke rol. De ontwikkeling van een essentiële gehechtheids-
relatie tussen ouder/opvoeder en kind en de wijze waarop de hechting tot stand komt, heeft
volgens Bowlby (1982) een voorspellende waarden voor de emotionele ontwikkeling van een
kind op latere leeftijd. Affectie, lichamelijkheid en warmte ten aanzien van het kind vormen
een belangrijk onderdeel van de seksuele ontwikkeling van kinderen en jongeren. Zo leren zij
over de beginselen van relaties en intimiteit. In een warm opvoedingsklimaat zijn jongeren
zich beter bewust van hun eigen behoeften en beter in staat deze te realiseren.
2.1.4 differentiatie
Bowen benoemt het groeiproces als een ‘differentiatieproces’ waarbij het kind een steeds
verschuivend evenwicht tussen aanhankelijkheid en autonomie ervaart. Aanhankelijkheid
geeft veiligheid en warmte, autonomie heeft zelfvertrouwen en exploratie. Beide zijn nodig
om tot een evenwichtig mens uit te groeien die in staat is in een intieme relatie zowel
dichtbij te zijn als autonoom. In beide componenten van deze dynamiek speelt seksualiteit
een rol. Een veilige, warme knuffelrelatie hebben en veilige kansen om te exploreren en
initiatief te nemen op vlak van seks; beide zijn nodig.
2.1.5 waarden en normen
Vanaf jonge leeftijd wordt aan het kind.de jongeren allerlei maatschappelijke waarden en
normen doorgegeven. Gezins/opvoedingsklimaat, culturele invloeden, omgang met
leeftijdsgenoten, seksuele opvoeding, auto-erotiek en de eerste seksuele ervaringen bepalen
seksuele betekenisgeving en gevoelens, motivaties, attitudes en interactievaardigheden. Dit
dienen we als proces te zien: in verschillende levensfasen krijgt seksualiteit steeds weer
nieuwe betekenis.
2.1.6 een tandje bijsteken
Door de grotere variëteit aan opvattingen over seksualiteit wordt een sterker appel gedaan
op individuele keuzes en beslissingen. Ook start de biologische rijping tegenwoordig vroeger
door betere voeding, medische zorg en sanitaire voorzieningen, en is seksualiteit veel meer
aanwezig in de media en de jongerencultuur. Opvoeders en ouders moeten hierdoor
kinderen en jongeren extra helpen in het integreren van de seksualiteitsontwikkeling.
2.2 verloop van de seksuele ontwikkeling
De seksuele ontwikkeling toont zich in een breed scala van seksueel getint gedrag van
kinderen en jongeren en vragen over seksualiteit, vaak gerelateerd aan hun leeftijdsfasen.
Bancroft (2006) beschrijft de integratie van seksualiteit, lichamelijkheid en intimiteit in de
ontwikkeling van kinderen/jongeren als de integratie van 3 ontwikkelingsbundels, namelijk:
de ontwikkeling van een genderidentiteit, seksuele ontvankelijkheid en de capaciteit tot
relatievorming. Wanneer deze 3 ontwikkelingsbundels beginnen te integreren in het
overgangsstadium tussen kindertijd en adolescentiefase, dan ontstaat de seksuele identiteit
van de jongere.
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper daphnetemolder. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
