Hoorcolleges Diagnostiek
College 1a
College 1b
College 2a
College 2b
College 3a
College 3b
College 4a
College 4b
College 5a
College 5b
College 6a
College 6b
,College 1a: Inleiding en typen diagnostiek
Diagnostiek is één van de kerntaken van de orthopedagoog. Het vormt de basis voor
behandeling/begeleiding/ondersteuning.
Wat is diagnostiek?
- Het komt uit het Grieks
- Dia = uit elkaar halen
- Gignoskein = begrijpen, te weten komen
- Diagnostiek = kunnen onderscheiden van beelden
Wat zegt het woordenboek?
- di·ag·nos·ti·ce·ren (diagnosticeerde, heeft gediagnosticeerd)
1 de diagnose stellen (van); als diagnose stellen
- de diagnostiek (zelfst.naamw. (v))
1 de leer van het diagnose stellen
- - di·ag·no·se (de; v; meervoud: diagnosen, diagnoses)
1 vaststelling (bijv. van een ziekte) op grond van verschijnselen
De Zeeuw (1983) → ‘De psychodiagnostiek heeft als onderzoekstaak de
individuele verschillen tussen mensen vast te stellen en deze kennis toe te
passen op het enkele individu, de persoon, ten dienste van zijn of haar belang in
persoonlijk of maatschappelijk opzicht.’
- Belangrijke woorden: individuele verschillen, vast te stellen
Rispens (1990) → ‘Het proces van informatieinwinning en oordeelsvorming
(beschrijven en analyseren), uitmondend in een uitspraak die ook implicaties
heeft naar verdere aanpak. ‘
- Belangrijke woorden: proces, een uitspraak, aanpak
Tak e.a. H1 (2014) → Al het verwerven en verwerken van informatie ter
onderbouwing van besluiten die in het hulpverleningsproces genomen dienen te
worden, hetzij in de vorm van screening, gericht onderzoek, monitoring of
evaluatie. Het gaat om het verkrijgen van een (voor dat moment) voldoende
compleet, uniek en gedetailleerd beeld van de problematiek van de
hulpvrager(s) en zijn/hun situatie met het oog op gefundeerde advisering en
probleemoplossing’
- Belangrijke woorden: besluiten, compleet, uniek en gedetailleerd beeld van de
problematiek, gefundeerde advisering en probleemoplossing’
Van vraag naar beslissing
Probleemoplossingsproces
Psychodiagnostiek
- Legt de nadruk op het individu
- Diagnostiek als classificatie of als uitspraak (is niet altijd een label, dus binnen
orthopedagogiek wordt het breder opgevat)
- Diagnostiek als diagnostisch onderzoek en/of als hulpverlening
- (Psycho)diagnostiek als de praktijk en/of de leer
,Componenten van diagnostiek als leer
1. Testleer
- Ook wel psychometrie genoemd, de leer van het meten
- Omvat statistische en methodologische kennis voor keuze van instrumenten
en
- Centrale begrippen: betrouwbaarheid, validiteit, normering
- Pas als we iets weten over de verdeling van kenmerken in een populatie en
hoe we die kunnen vaststellen bij één persoon kunnen we aangeven of de
score van die persoon afwijkend of problematisch is
- Casus Miran: Toetsingscriteria en aannemen/verwerpen hypothesen
2. Theorieën en concepten
- Omvat theorieën over individuele verschillen tussen personen en omgevingen en
over de ontwikkeling van personen
- Centrale begrippen: eigenschappen, kenmerken, gedragingen, belevingen,
ontwikkeling, individu, omgeving
- Geven ons een kader om te kijken naar een persoon en diens omgeving en een
basis voor het ontwikkelen van meetinstrumenten
- Casus Miran: Hypothesevorming en conclusie
3. Meetinstrumenten
- Omvat alle methoden om iets te weten te komen over een persoon en/of diens
omgeving
- Observatietechnieken, vragenlijsten, interviews, testen
- Centrale begrippen: items, vragen, opdrachten, observatiecategorieën,
schaalconstructie
- Middelen om kenmerken of gedragingen van een persoon weer te geven in een
getal en te kunnen interpreteren, zodat we een diagnose kunnen stellen
- Casus Miran: Operationalisatie
4. Diagnostisch proces
- Omvat alle fasen die worden doorlopen in een diagnostisch proces
- Er zijn normatieve modellen of procedures die voorschrijven welke stappen
hierbij in welke volgorde moeten worden genomen • Van aanmelding tot advies
- Centrale begrippen: regulatieve cyclus, empirische cyclus, NVO richtlijnen
- Je doet als diagnosticus niet zomaar iets, je volgt een vaststaande procedure, die
navolgbaar is voor cliënten en collega’s
Het diagnostisch proces is een soort paraplu. Je bent als diagnosticus bezig met het
diagnostisch proces, maar om dat goed te kunnen doen moet je kennis hebben van:
- Theorie
- Psychometrie
- Instrumenten
Je bent onpartijdige gesprekspartner met kennis van zaken. Daarnaast doe je diagnostisch
onderzoek, biedt je hulp en sluit je aan bij de cliënt.
, Vele diagnostici, één diagnose
- Controleerbaar
- Herhaalbaar
Verschillende typen vragen in de praktijk
1. Hoe ervaren alle betrokkenen het gedrag van het kind?
2. Wat is er aan de hand met het kind? Waaruit bestaat het probleem?
3. Waarom zijn deze problemen met dit kind er nu? Hoe komt het? Wat zijn de
oorzaken van de problematische situatie?
4. Wat is de meest geschikte behandeling of plaatsing gezien het kind en zijn situatie?
5. Wat kan er gedaan worden om de problemen te verminderen of te doen verdwijnen?
6. Heeft de geadviseerde behandeling het verwachte en gewenste effect opgeleverd?
Zijn de problemen verminderd of verdwenen?
→ Waaruit bestaat het antwoord op deze vragen?
→ Wat is bij deze vragen het doel van de diagnostiek?
Verschillende typen vragen in de praktijk
- Het type antwoord dat je zoekt bepaalt het doel van de diagnostiek en tevens het
type diagnostiek
- Het antwoord zelf vormt de diagnose: een bepaald type uitspraak waarin de
diagnostiek uitmondt
Verschillende typen vragen in de praktijk
1. Hoe ervaren alle betrokkenen het gedrag van het kind?
Verhelderende diagnostiek
- Voorafgaand aan de diagnostiek
- Ordenen van klachten en hulpvragen
- Geen antwoord of beslissing
- Vormgeven verdere diagnostische- en hulpverleningsproce
2. Wat is er aan de hand met het kind? Waaruit bestaat het probleem?
Onderkennende diagnostiek