ETOS ASSISTENT DROGIST ADVISEREN 2
MODULE 2.1: NEUS EN REISZIEKTE
Neus
Anatomie
Neus: uitwendig = voornamelijk kraakbeen (vorm van de neus) en inwendig= linker- en
rechterneusholte
De neusschelpen verdelen de neus in een bovenste, middelste en onderste gang. Deze is tussen de
2&4 mm breed en monden uit in de neusbijholten (dubbelzijdig).
De bijholten zijn holle ruimtes die in verbinding staan met de neus. Ze liggen achter de neus, in de
kaakholte, voorhoofdsholte en bij de slaap.
Rhinitis = ontsteking neusslijmvlies > verstopte neus, loopneus, niezen
- Door infectie of allergie
Bij een virus: meestal ook hoesten, keelpijn, grieperig gevoel
Bij een allergie: klachten alleen op bepaalde momenten, en jeukende/branderige ogen /
benauwdheid
Loopneus: soms geelgroen (=bacteriële infectie) of kleurloos. Bij allergie vaak dun en kleurloos
Verstopping buis van Eustachius = middenoor pijn
Zwelling slijmvlies > afsluiting opening naar bijholte > bijholteontsteking
Rhinitis sicca: chronische verstopping neus door te weinig slijmproductie
In het hoofd zitten 3 soorten sinussen:
- Voorhoofdsholte
- Kaakholte
- Bijholten
Deze kunnen ontstoken raken > sinusitis / bijholteontsteking. Meestal zijn er meerdere holten
getroffen. Meestal niet de voorhoofdsholte.
Er zijn pijnklachten achter het voorhoofd, in de kaken, achter de ogen, vaak in de ochtend. Ook
drukkend/kloppend gevoel in het hoofd wat verergert bij voorover bukken. Soms ook kiespijn. Vaak
verstopte neus en soms hoest van het slijm wat in de keel komt. Koorts kan aanwezig zijn.
De holten staan met nauwe openingen verbonden met de neus. De neus is verbonden met de
keelholte en buis van Eustachius.
Door virussen of bacteriën verwijden de bloedvaten in het neusslijmvlies > vocht brij en
zwelling > verstopte neus + slijmaanmaak = voorkomen dat bacterie/virus verder komt
Het reukorgaan zit in het plafond van de neusholte, deze kan aangetast zijn
Dit kan ook door allergische prikkels maar dan is het slijm dunner
Meest voorkomende oorzaak = virus infectie > ontstekingsreactie > zenuwprikkeling en niesreflex
Vaak heerst er verkoudheid/griep en zijn er klachten zoals keelpijn, hoesten, oorpijn, heesheid,
verhoging
, Bacterieel
Begin door virus, bacterie maakt gebruik van verminderde weerstand en ontstaat dus in tweede
instantie. Of bv bij hiv patiënten, cystic fibrose etc
Allergie
= allergische rhinitis = hooikoorts / seizoensgebonden allergie. Vaak last van loopneus en jeuk en
prikkende ogen.
Niet-seizoensgebonden allergie = andere allergische prikkels
Afwijkingen
Bv scheef tussenschot of neuspoliepen > sneller geblokkeerde opening
Geneesmiddelen
Bij prostaatklachten en hoge bloeddruk en soms NSAID’s
Neuspeuteren of voorwerp
Irritatie van neusslijmvlies > ontsteking
Zwangerschap
Zwellen slijmvlies door hormonen
Tips
Stop met roken
Neem warme douche / stomen
Inhalatoren (niet bij kinderen ivm verbranding)
Snuit de neus: snuit elk gat afzonderlijk anders kan het in de bijholten worden geperst, snuit
voorzichtig
Druppel met zout water of neusdruppels
Tips bij allergie
Hooikoorts: ga niet zelf gras maaien, ramen dicht etc
Huisstofmijt: geen dikke gordijnen, donzen dekbedden,
luchtvochtigheid laag en veel ventileren
Huisdieren: niet in slaapkamer, veel hanen wasssen, vloeren goed
schoonmaken
Doorverwijzen huisarts > (zie hiernaast)
Bijholteontsteking gaat vaak binnen 1-3 weken over
Zelfzorggeneesmiddelen
Laten het neusslijmvlies slinken
Niet langer dan 2 weken achter elkaar gebruiken
Sommige neusmiddelen mogen maar 1 week anders kan het
chronische rhinitis veroorzaken!!
Voorbeeldklachten en advies
Ontstoken neusslijmvlies door virusinfectie = zoutoplossing
Loopneus virusinfectie: neusspray die zwelling en slijmproductie vermindert
Hoofdpijn door verkoudheid: pijnstiller en neusspray
Neusverkoudheid
,1e keus: zoutoplossing > onder de 2 jaar enige keuze
Neusverkoudheid of bijholteontsteking
1e keuze: xylometazoline HCL, oxymetazoline HCL, tramazoline HCL
2e keuze: xyolometazoline HCL met ipratropiumbromide, xyolometazoline HCL met menthol
Fysiologisch zout
Verlicht klachten van verstopte neus; reinigt en bevochtigt neusholte, verdunt ingedikt slijm
waardoor het makkelijker kan worden uitgesnoten en laat korsten makkelijker verwijderen
- Neusverkoudheid, onder de 2 jaar het enige wat gebruikt mag worden
Bijwerkingen: vrijwel niet, overgevoeligheid
Contra-indicatie: geen
Waarschuwing: ieder een eigen flesje om besmetting te voorkomen
Max dagdosering: 4-5 x per dag
Gebruiksduur: niet langer dan 14 dagen
Overdosering: conserveermiddel benzalkoniumchloride kan bij langdurig gebruik de trilharen
beschadigen.
Otrivin baby: zoutoplossing 0,74% in doseerspray, monodose
Voor zuigelingen vanaf 2 weken en peuters tot 2 jaar
Doseerspray: 1 keer verstuiven in elk neusgat indien nodig
Max 2-4 x per dag
Max 12 uur na opening gebruiken
Otrivin care: zoutoplossing in doseerspray
Baby’s vanaf 6 maanden en kleine kinderen tot 2 jaar
1 keer verstuiving in elk neusgat
Max 2 keer per dag
Vanaf 2 jaar: 1-2 verstuivingen max 2-4 keer per dag
Er zit B5 in wat het neusslijmvlies helpt te herstellen
Otrivin zoutoplossing plus eucalyptus: zoutconcentratie van 2,2%
De cellen van de slijmvliezen bevatten maar 0,9% zout, hierdoor hogere werking
1 spray per neusgat max 6 per dag
Vanaf 6 jaar
Zwellingsverminderende stoffen
Xylometazoline HCL – Oxymetazoline HCL – Tramazoline HCL
Vernauwen de bloedvaatjes > minder vocht in de slijmvliezen > verdwijning zwelling > ook
geen afsluiting van de sinussen
Werking: na enkele minuten
Duur: xylometazoline HCL: 5-6 uur, oxymetazoline 6-8 uur, tramazoline: 8-10 uur
Indicatie: verstopte neus en ook bij sinusitis en middenoorontsteking
Bijwerkingen: na 7 dagen gewenning > weer zwelling
- Xylometazoline HCL: vaak branderig gevoel, prikkeling/droogte, niezen, hoofdpijn, misselijk
- Oxymetazoline: geen bijwerkingen die vaak voorkomen
- Tramazoline hydrochloride: vaak branderig gevoel in de neus
Contra-indicaties: cardiovasculaire aandoeningen, chirurgische ingrepen in hersenen via neus
Waarschuwingen: voorzichtig bij hoge bloeddruk, diabetes, prostaat, snelle schildklier. Vermijd
oogcontact. Langer dan 7 dagen is zwelling van slijmvlies, je wilt het steeds doorgebruiken. Ook meer
kans op hoge bloeddruk/hartkloppingen
, Wisselwerking: antidepressiva > hypertensie en minder werking van antihypertensiva.
Zwangerschap en borstvoeding:
Xyolometazoline HCL: mag bij normaal gebruik bij zwangerschap, borstvoeding niet
Oxymetazoline: kan eenmalig max 5-7 dagen
Tramazoline HCL: ontraden
Rijvaardigheid: geen invloed
Max dosering: tramazoline HCL 6 keer en oxymetazoline en xylometazoline HCL: max 3 keer per dag
Duur: niet langer dan 7 dagen, behalve de 0,5 mg/ml xyolometazoline van Coldrex > 5 dagen
Overdosering: depressie czs, hartproblemen,verlaagde lichaamstemperatuur etc
Otrivin hydraterende formule
0,5 mg/ml xylometazoline HCL en vochtvasthoudende stoffen
2-6 jaar: 1-2 druppels of 1 verstuiving in elk neusgat, 1-3 x per dag met tussenperiode van 8-10 uur
6-12 jaar: 2-4 druppels of 1-2 verstuivingen in elk neusgat 2-3 keer per dag met tussenperiode van 8-
10 uur
Mag tijdens zwangerschap, niet tijdens borstvoeding.
Otrivin
=xylometazoline HCL 1 mg/ml met extra vochtinbrengende stiffen
Vanaf 12 jaar
2-4 druppels/1 verstuiving in elk neusgat, max 3 keer per dag met tussenperiode van 8-10 uur
Voor menthol variant geldt hetzelfde
Vicks sinex/aloe
=oxymetazoline
1-2 verstuivingen 2-3 keer per dag
Kinderen van 6-10 1 verstuiving
Mag tijdens zwangerschap en borstvoeding
Bisolnasal
=tramazoline HCL
1-2 sprays 3-4 keer per dag, max 2 sprays per gat 6 keer per dag
Vanaf 6 jaar
Mag niet tijdens zwangerschap en borstvoeding
Coldrex xylosel
=xylometazoline
Vanaf 10 jaar
Max 3 keer per dag 1-2 verstuivingen
Mag tijdens zwngerschap, niet tijdens borstvoeding
2-10 jaar heb je de 0,5 mg/ml maar mag niet langer dan 5 dagen
Afscheiding van neusslijm verminderende producten
Bv ipratropiumbromide > alleen in combinatie met xyolometazoline HCL beschikbaar
Het vermindert de zwelling en vermindert afscheiding binnen 15 min
Max 1 week gebruiken
Indicatie: bij neusverstopping met loopneus
Bijwerkingen: zeer vaak bloedneus, droog geïrriteerde neusslijmvlies en vaak droge mond,
smaakstoornissen, hoofdpijn, neuscongestie, pijnlijke neus
Contra-indicaties: jonger dan 18 jaar, overgevoeligheid
Waarschuwingen: beperkte ervaring bij ouder dan 70 jaar, door rebound beter stoppen. Na 7 dag
Wisselwerking: zie xyolometazoline
