In deze samenvatting vind je onder andere volgende zaken: afgrenzing internationaal, criteria voor taal- en spraakklankstoornissen, ziekte- en leermodel als verklaring, indeling, de verschillende vormen van sigmatismen, de verschillende distanties van /r/ en /R/, de idiosyncratische processen bij e...
De normale taalontwikkeling
- Het jong kind uit zijn of haar eerste woorden
- Prelinguale periode (baby)
- Vroeglinguale periode (peuter)
- Het oudere kind bouwt hierop verder
- Stukje vroeglinguale periode
- Differentiatie (kleuter) -en voltooiingsfase (lagereschoolkind)
Modellen: van normale naar afwijkende ontwikkeling
Orofaciale myofunctionele stoornis
- Definitie: alle problemen in het orofaciale gebied gecreëerd door het afwijkend functioneren van de
orofaciale musculatuur en foutieve mondgewoonten gerelateerd aan tong, lip, kaak en aangezicht.
- Onderkenning is zeer belangrijk
Kan een oorzaak zijn van een foute occlusie
Kan een normale ontwikkeling van kaak en gebit verhinderen
Mogelijke gevolgen
- Fonetische articulatiestoornissen
- Kan een negatieve invloed hebben op de spraakontwikkeling
- Kan een terugval na een orthodontische behandeling veroorzaken
- Ligt vaak aan de basis van neus, keel en oorziekten en ademhalingsproblemen
Afgrenzing internationaal
DSM-V: diagnostic and statistic manual of mental disorders
Neurobiologische ontwikkelingsstoornissen
- Start in de vroege kindertijd, maar ook signalen mogelijk op volwassen leeftijd
- Kenmerkend zijn ontwikkelingsachterstanden die beperkingen veroorzaken in het persoonlijke, het
sociale, het schoolse -of beroepsmatige functioneren.
- Onder deze categorie vallen motorische stoornissen, specifieke leerstoornissen, verstandelijke
beperkingen, autismespectrumstoornissen, aandachtsdeficiëntie -en hyperactiviteitsstoornissen en
communicatiestoornissen, nl: spraakklankstoornis (= fonologische stoornis), stoornis in vloeiendheid
van de spraak (= stotteren), taalstoornis, sociaal-pragmatische stoornis, ongespecificeerde
communicatiestoornis
, Criteria taalstoornissen
- Persisterende (= blijvende) moeite in het verwerven en gebruiken van taal in alle modaliteiten door
tekorten in begrijpen en produceren waaronder:
o Verminderde woordenschat
o Beperkingen in voeren van gesprekken
o Beperkte zinsstructuur: grammaticale en morfologische regels
- Onder de leeftijdsverwachting waardoor er beperkingen zijn in de communicatie, sociale participatie,
school -of werk gerelateerde prestaties, … .
- Vanaf vroege ontwikkelingsperiode symptomen
- Niet het gevolg van gehoor -of visusproblemen of andere zintuigelijke beperkingen, motorische
stoornissen of andere somatische aandoening, niet te verklaren vanuit verstandelijke beperking of
globale ontwikkelingsachterstand (op zichstelfstaand!)
Criteria spraakklankstoornissen
- Persisterende moeite met de productie van spraakklanken, waardoor de verstaanbaarheid of verbale
communicatie van boodschappen wordt gehinderd.
- Stoornis veroorzaakt beperkingen in de effectieve communicatie die interfereren met sociale
participatie, school -en werkresultaten, elk afzonderlijk of in combinatie.
- Het begin van de symptomen ligt in de vroege ontwikkelingsperiode.
- De moeilijkheden kunnen niet worden toegeschreven aan aangeboren of verworven aandoeningen
zoals cerebrale parese, een gespleten verhemelte, doofheid of slechthorendheid, traumatisch
hersenletsel of andere somatische aandoeningen.
ICD 11: international statistical classification of diseases and related
health problems
= internationaal gehanteerde lijst van ziekten
Mental, behaviaral or neurodevelopmental language disorders
- Autismespectrumstoornissen
- Spraak -of taalontwikkelingsstoornissen
- Stoornissen op vlak van intellectueel functioneren > grote verschil met DSM-V
, Achtergronden
Spraakklankstoornissen
Een spraakklankstoornis wordt gekenmerkt door …
- Moeilijkheden bij het verwerven, produceren en waarnemen van spraak
o Resulteren in uitspraakfouten
o Ontstaan tijdens vroege ontwikkelingsperiode
o Liggen buiten de normale variarie voor leeftijd en intellectuele niveau
o Leidt tot verminderde verstaanbaarheid en beïnvloedt de communicatie
- Kan niet worden verklaard door sociale, culturele en andere omgevingsvariaties
o bv. regionale dialecten
Definitie, prevalentie en incidentie
Spraakklankstoornis, overkoepelende term:
- Fonologische afwijkingen: regels correct toepassen
- Articulatiestoornissen: problemen bij het produceren van spraakklanken
Stes (1997): articulatiestoornis
Articulatiebewegingen bij spraakklankproducties benaderen de normale doelpositie niet
Mogelijke oorzaken:
- Fonetische moeilijkheid
- Spraakmotorische beperking
- Moeite bij toepassen van fonologische regels
Gradaties
- Een lichte gradatie verstoort de verstaanbaarheid amper
o bv. interdentale /s/
- Een ernstige gradatie waarbij we in grote mate onverstaanbaar zijn
o bv. klinkerspraak met weggelaten consonanten
Prevalentie en incidentie
Sterk afhankelijk van…
- De criteria die de spraakstoornis afbakenen
- Op welke leeftijd er gekeken wordt: meer kleuters dan pubers > omgeving beïnvloedt
, Ziekte -en leermodel als verklaring (= complementair)
Wat is afwijkend – wat is normaal?
- Subjectief gegeven: frequentie van beroep, confrontatie, …
o Ene ziet iets als afwijkend
o Andere beschouwt het als normaal
- Veel te ver afwijkend van de norm: hoeveel standaarddeviaties?
Ziektemodel
Alles wat afwijkt van de norm is een symptoom of ziekteverschijnsel
- Altijd eerst de oorzaak aanpakken, later pas het gevolg (= gedrag)
- Articulatiestoornis: stoornis als gevolg van een organische afwijking
- Bijvoorbeeld: spraakprobleem bij een schisis (= gespleten verhemelte)
Leermodel
- Normaal en afwijkend articuleren zijn ontstaan op basis van leerprincipes
o Af en toe lispelen > normaal
o Ernstig en voortdurend lispelen > afwijkend
- Belangrijk is het eigen oordeel: mening cliënt
o Cliënt heeft geen last > theorie dan echt nodig?
- Sociaal-culturele normen en waardeoordelen
o bv. interdentale s, belangrijker voor radiopresentator dan bouwvakker
Indeling
4 grote groepen
- Dysglosie: organische articulatiestoornis (bv. te kort tongriempje)
- Apraxie: programmeringsstoornis ten gevolge van een hersenletsel
- Dyslalie: grootste groep > geen reden voor afwijking > functioneel afwijkend
- Dysartie: neurologische articulatiestoornis vanwege een probleem met bezenuwing
Linguïstische indeling: onderscheid tussen fonetiek en fonologie
Fonetische stoornissen
- Functioneel van aard: geen duidelijke aanwijsbare oorzaak
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper studentlogop. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,09. Je zit daarna nergens aan vast.
