Inleiding
In het adviesrapport wordt uitgelegd wat een depressie is en hoe dit de kwaliteit van leven
beïnvloedt. Ook wordt er beschreven welke factoren bijdragen aan de toename van kwaliteit
van leven. Voor dit adviesrapport zijn drie literatuurstudies opgebouwd op basis van
verschillende psychosociale aspecten. Deze studies worden nader onderbouwd over de
searchstrings, methodes en hoe betrouwbare, wetenschappelijke artikelen zijn gevonden.
Met behulp van de uitkomsten van de literatuurstudies wordt informatie verzameld hoe een
app tot stand kan komen die helpt bij mensen met een depressie op basis van veiligheid,
betrouwbaarheid, gebruiksvriendelijkheid en informatie-uitwisseling. Er zal besproken
worden hoe de psychosociale aspecten worden verwerkt in de app. Tot slot zal er twee
bijlagen toegevoegd worden: het plan van aanpak en een voorbeeldweergave van de app,
genaamd Gloom Rehab.
Etiologie
De etiologie van depressie heeft twee factoren, de neurobiologische correlaten(1). Deze zijn
afgestemd op erfelijkheid, samenspel in erfelijkheid, omgeving en verstoring in de
hypothalamus (1). En de tweede factor; psychosociale correlatie, waaronder psychosociale
ervaringen, persoonlijkheidsstoornissen, hoge neuroticisme en pessimisme als
instandhouder en uitlokker (1).
Prevalentie
Wereldwijd is de lifetime prevalentie van depressie 20% in de algemene bevolking (1). De
verhouding tussen man en vrouw is 5:2, wat betekent dat vrouwen twee keer groter kans
hebben om een depressie te ontwikkelen dan mannen (1). Depressie kan op elke leeftijd
voorkomen, maar de piek ligt tussen het 25e en 45e levensjaar (1).
Klachten bij depressie
Over het algemeen is er sprake van een depressie als gedurende twee weken of langer, vijf
van de volgende symptomen optreden van de DSM-IV-criteria (2); vermindering van
interesse of genot in alle of bijna alle activiteiten, duidelijke toename of afname van gewicht,
depressieve stemming, slapeloosheid of een overmaat aan slaap, psychomotorische agitatie
of remming, vermoeidheid, gevoelens van waardeloosheid of schuldwanen,
concentratieproblemen, suïcidale gedachten of suïcidepogingen (2).
Kwaliteit van leven
Kwaliteit van leven is een subjectief begrip. Het wordt door iedereen anders bekeken. Het
zegt iets over hoe een persoon zijn of haar lichamelijke, psychische en sociale functioneren
beleeft (3). Daarnaast kan het ook objectieve aspecten betreffen, zoals het omgaan met een
stemmingsstoornis depressie (3).
Onderzoek naar kwaliteit van leven kan zich richten op het in kaart brengen van ziekten,
handicaps, behandeling en het vergelijken van verschillende situaties (4). Het vergelijken van
kwaliteit en lengte en het voorspellen van overleving (4). Dat wordt met behulp van
generieke en/of ziektespecifieke vragenlijst gedaan, om de kwaliteit van leven te meten (4).
Deze vragenlijsten kunnen inzicht geven en worden gebruikt voor bevordering van
communicatie tussen arts en de patiënt (4). Er wordt ook gebruik gemaakt van de Mental
Health Conitinuum-Short Form (MHC-SF), een instrument voor algemeen gebruik voor
volwassenen om de mate van kwaliteit van leven te meten (5). Het bevat verschillende
kerncomponenten van welbevinden, waaronder; emotioneel, psychologisch en sociaal
welzijn, die samen de algehele positieve geestelijke gezondheid weergeeft (5).
Bij een depressie is er minder genot, minder seksuele behoeftes en minder genieten van
vrijetijdsbesteding. Door piekeren, negatieve gedachten, waardeloosheid voelen en suïcidale
gedachten gaat de kwaliteit van leven ernstig achteruit (5,6). Vooral bij personen met een
,chronische of dubbele depressieve stoornis (7). De symptomen van depressie hebben een
grote impact op de kwaliteit van leven, maar dat geldt ook voor de psychosociale aspecten
(7).
De app is bedoeld om de kwaliteit van leven bij mensen met een depressie te verbeteren. Dit
wordt gedaan door de app aan te bieden als een veilige haven waar het hart kan worden
gelucht, er hulp kan worden gevraagd aan zorgprofessionals en informatie terug te vinden is
over hoe dagelijkse worsteling van depressie versterkt kan worden door middel van
copingstijlen, zelfmanagement en een betere ziekteperceptie.
Psychosociale aspecten
Onder psychosociale aspecten verstaat men ziekteperceptie van patiënt (het beeld wat de
patiënt heeft van de ziekte) (8), copingstijlen (manier van omgaan met probleem (9) en
zelfmanagement (zodanig omgaan met een chronische aandoening) (10). Deze aspecten
spelen een belangrijke rol in de kwaliteit van leven, want als deze aspecten een negatieve of
gebrekkige impact hebben, zal dat vanzelfsprekend een belemmerende werking hebben op
de kwaliteit van leven. Door deze nauwe samenwerking van aspecten en kwaliteit van leven
is het belangrijk dat de persoon met depressie een gezonde manier van coping,
ziekteperceptie en zelfmanagement heeft.
1.2 Casus
In het adviesrapport wordt er een voorbeeld van een casestudy gebruikt, zodat er een
verduidelijkt beeld kan zijn waarom de psychosociale aspecten een belangrijke rol spelen op
de kwaliteit van leven en hoe depressie de kwaliteit van leven kan verslechteren.
Mevrouw Smith is 38 jaar en heeft de stemmingsstoornis depressie. Een jaar geleden ging
mevrouw op eigen verzoek naar de huisarts. Ze leed aan depressieve klachten en was toe
aan verandering. Na drie jaar geleden twee kinderen te hebben verloren bij een auto-
ongeluk, is zij niet meer zichzelf geweest. Het rouwen van haar kinderen overliep in een
depressie. Jaren na het ongeluk was mevrouw nog steeds afwezig, de somberheid
overheerst haar leven. Ze had nog steeds de schuldgevoelens van eerst, want zij denkt dat
ze de oorzaak is van de dood van haar kinderen, wat niet klopt. Ze kon niet meer goed
slapen door de negatieve gedachten die in haar hoofd opstapelden. Dat zorgde voor
teruggetrokken gedrag tegenover haar partner. De partner van mevrouw vond het naar om
haar zo te zien en is opgelucht dat ze dit gedrag inziet, want genieten van het leven zat er
niet meer in voor mevrouw Smith.
Nadat mevrouw Smith naar de huisartspraktijk ging, werd ze op verzoek van de huisarts
opgenomen in een kliniek. Waar ze de interventie cognitieve gedragstherapie volgde. De
interventie cognitieve gedragstherapie brengt de twee in gezichtspunten samen en pakt de
gedragspatronen en negatieve gedachten aan die het probleem in stand houden (11).
Na zeven maanden in de kliniek te hebben doorgebracht, beweerde mevrouw Smith dat haar
gedrag was verbeterd. Ze was ervan overtuigd dat ze zich beter en stabieler voelde om terug
naar huis te keren. De kliniek was overtuigd van haar beweringen. Ze nam overdag deel aan
de activiteiten en vond nieuwe hobby's. De kliniek wilt haar de mogelijkheid geven de
behandeling thuis voort te zetten. Als voorwaarde dat ze minimaal drie keer per week
langskomt voor informatie-uitwisseling.
Mevrouw Smith was weer enthousiast om naar huis te gaan en samen te wonen met haar
man. Ze had ook een nieuwe parttime baan als vrijwilliger bij de voedselbank, maar na een
paar maanden thuis te verblijven ging het weer mis. Het leven in de 'echte' wereld herstarten
is zwaarder dan ze dacht. Door gebrek aan zelfmanagement en positieve copingstijlen zijn er
terugkerende klachten. De slaapproblemen, teruggetrokken gedrag en de negatieve
, gedachten komen terug. Door een terugkerende depressie ging de kwaliteit van leven weer
achteruit. Mevrouw wilde niet opgenomen worden maar is toe aan hulp.
1.2.1 ICF-model
Activiteiten, moeite met communicatie, teruggetrokken gedrag, minder actief,
haar werk
Participatie, Vrijwilligerswerk gestopt
1.3 Doelgroepomschrijving
In dit adviesrapport ligt de focus op het ziektebeeld depressie. De doelgroep in de
literatuurstudie zijn volwassen met een depressie, omdat depressie het meest
voorkomt in de leeftijdsgroep van 25 en 45 jaar (1).
E-health kan de kwaliteit van leven verbeteren en zal naar verwachting volwassenen
met depressie kunnen begeleiden in hun ziektebeloop, om betere resultaten te
behalen op het gebied van kwaliteit van leven. Daarbij is de vraagstelling van de
literatuurstudie; Hoe kan de kwaliteit van leven door middel van een app bevorderd
worden bij volwassen patiënten met een depressie?