Samenvatting
Samenvatting Rechtsstaat
samenvatting van maatschappijleer over 'Rechtsstaat' (vwo)
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 8 pagina's
Voorbeeld 2 van de 8 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Rechtsstaat1.1 Wat is een rechtsstaat?
Rechtsstaat: Een staat waarin burgers met grondrechten worden beschermd tegen
machtsmisbruik en willekeur van de overheid.
Nederland is een democratische rechtsstaat die burgers een dubbele zekerheid beidt.
Naast deze zekerheden is Nederland ook een sociale rechtsstaat: Er zijn allerlei wetten en
voorzieningen om de welvaart en het welzijn van de burgers te bevorderen.
De Rechtsstaat is een soort sociaal contract tussen overheid en burgers
- Beiden hebben plichten
- Beiden moeten zich aan de wet houden: Rechtszekerheid
Het tegenover gestelde van een rechtsstaat is een totalitaire staat: Een staatsvorm waarbij
de overheid in alle lagen van de samenleving aanwezig is.
1.2 Hoe is de Rechtsstaat ontstaan?
De 18e eeuw was in Europa de eeuw van de Verlichting en van het verlangen naar
maatschappelijk geluk.
- Van willekeur vanuit bestuurders (vorsten)
- 2e helft van de 18e eeuw ontstond er steeds meer verzet tegen de onrechtvaardige
samenleving.
- De burgerij geloofde hartstochtelijk in de kracht van de rede. De 18 e eeuw was de
eeuw van het optimistische geloof in de rede, in vooruitgang en in de maakbaarheid
van de samenleving.
- Sluiten een sociaal contract: afspraken die gaan over om in natuurlijke vrijheid en
gelijkheid te kunnen leven.
Om te voorkomen dat de meester de overhand probeert te nemen, wordt de macht van de
staat extra getemd. De staatsmacht wordt – volgens het voorstel van de Franse filosoof
Montesquieu – opgesplitst in een wetgevende macht, een uitvoerende macht en een
rechtsprekende macht: De Trias Politica.
De beginselen van de rechtsstaat
1. Grondrechten: alle mensen zijn in vrijheid en gelijkheid geboren.
2. Het legaliteitsbeginsel: staat en partijen gebonden aan de wetten die ze zelf hebben
opgesteld.
3. Trias politica: macht van de staat verdeeld door interne scheiding.
2 Grondwet en grondrechten
2.1 Ontstaan van de grondwet
De grondwet:
- Begrenst de macht van de staat en garandeert daarmee de vrijheden van burgers
- Legt de fundamentele rechten van burgers vast
- Geeft aan hoe de belangrijkste organen van de staat in grote lijnen zijn georganiseerd
- Drukt de eenheid van de natie uit. Binnen het staatsverband vormen alle burgers,
ondanks alle verschillen, toch een eenheid.
, Geschiedenis grondwet in Nederland
1813: er ontstond rust door de val van Napoleon. Een jaar later werd Nederland een
constitutionele monarchie: een koninkrijk met een grondwet.
- Kon geen absolute macht komen, maar de grondwet verleend wel de soevereine
macht.
- Parlementair stelsel ingevoerd in de vorm van een Staten-Generaal, maar daarin
kreeg vooral de adel zitting.
- Geen grondrechten voor de burgers, alleen vrijheid van godsdienst.
1848: Grondwet van Thorbecke
De macht van de koning werd getemd. Hij werd buiten het spel van de macht gezet. De
ministers kregen de verantwoordelijkheid voor wetgeving en beleid. De grondrechten
werden uitgebreid met onder meer het recht op vereniging en vergadering.
Tussen 1848 – 1917/19
Door uitbuiting, armoede en kindersterfte ontstond er in plaats van sociale vrede in de
tweede helft van de 19e eeuw een klassenstrijd tussen arm en rijk, tussen arbeid en kapitaal.
Ook de vrouwenbeweging beriep zich op de beginselen van de rechtsstaat. De sociale onrust
leidde uiteindelijk tot wijzigingen in de grondwet.
1917: Het algemene mannenkiesrecht ingevoerd.
1919: het vrouwenkiesrecht ingevoerd.
1983: Aanpassing grondwet
- Meer bescherming van burgers tegen discriminatie
- Het recht op sociale zekerheid/ sociale grondrechten
2.2 Wat staat er in de grondwet?
Grondrechten zijn vastgelegd in de grondwet en zijn onder te verdelen in...
Klassieke grondrechten:
- Vrijheid en gelijkheid van individuele burgers vormen de basis van de klassieke
grondrechten.
- Vrijheid van meningsuiting, recht op onaantastbaarheid van het lichaam en het
kiesrecht.
- Overheid heeft resultaatverplichting.
Sociale grondrechten:
- Recht op werk, gezondheidszorg en woongelegenheid
- Overheid heeft inspanningsverplichting/ zorgplicht
Belangrijk verschil tussen klassieke en sociale grondrechten. Burgers kunnen zich direct op
hun klassiek grondrechten beroepen, ze kunnen naar de rechter stappen wanneer deze
rechten worden geschonden. Voor sociale grondrechten geldt dat de overheid actief moet
optreden om ze te realiseren, maar burgers kunnen ze niet bij de rechter afdwingen.
Grondrechten zijn moeilijk te veranderen
- Alleen na verkiezingen met 2/3e meerderheid
- Ook: verandering mag niet in strijd zijn met EVRM
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper josephineknuif. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,69. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 50990 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen