De oorsprong van het woord stigma ligt bij de Oude Grieken. De term werd gebruikt
voor tekens die men op iemands lichaam aanbracht om te late zien dat de aldus
getekende om de een of andere reden niet best aangeschreven stond. Later na de
opkomst van het Christendom werden andere betekenissen toegevoegd.
Tegenwoordig ligt de nadruk op het verschijnsel dat iemand niet geaccepteerd
wordt en minder op de lichamelijke tekens.
Het feit dat onze sociale contacten plaatsvinden binnen omgevingen waarin
bepaalde patronen vastliggen, maar dat we met andere mensen kunnen omgaan
zonder daar telkens speciaal bij hoeven op te letten of nadenken. We hebben na een
eerste indruk al voldoende om te taxeren in welke categorie hij zal thuishoren. We
taxeren hem op zijn sociale identiteit.
Het karakter dat het individu volgens ons heeft wordt de virtuele sociale identiteit
genoemd. De categorie en attributen waarvan in feite aangetoond zou kunnen
worden dat ze bij hem horen, worden werkelijke sociale identiteit genoemd.
In de loop van het contact met de onbekende kan blijken dat hij een attribuut bezit
dat hem onderscheidt van anderen, een attribuut van minder wenselijke aard. We
reduceren hem van een volwaardig iemand, tot een waarmee iets mis is. Een
attribuut met een dergelijk effect is een stigma (gebrek/ tekortkoming/ handicap).
Een attribuut is op zichzelf nooit gunstig of ongunstig.
Enerzijds kan de gestigmatiseerde ervan uitgaan dat iedereen al op de hoogte is van
zijn anders-zijn, of at dit ter plaatse wel opgemerkt zal worden. Anderzijds kan hij
ervan uitgaan dat nog geen van de aanwezigen ervan op de hoogte is, en dat het
ook niet onmiddellijk opgemerkt zal worden.
- Eerste geval: problemen van gediskwalificeerde.
- Tweede geval: probleem van potentieel gediskwalificeerde.
Drietal categorieën stigmata; lichamelijke gebreken, de tot de samenleving als
ongewenst beschouwde karaktertrekken en collectieve stigmata (bepaald ras).
Bij collectieve stigma had een individu makkelijk opgenomen kunnen worden in het
gewone sociale verkeer.
Onszelf en alle andere noemen we de normalen. We nemen aan dat iemand met een
stigma geen volwaardig mens is, hierop baseren we discriminerende reacties. We
bouwen een stigmatiseringstheorie op.
We beschouwen een defensieve reactie van de gestigmatiseerde op zijn omgeving
als een directe uiting van zijn gebrek.
Van stigmatisering is pas sprake wanneer er van alle kanten overeenstemming
bestaat dat de leden van een bepaalde categorie een bepaalde norm niet alleen
moeten hanteren, maar er ook zelf daadwerkelijk aan moeten voldoen.
Zo zal hij onvermijdelijk, al is het maar zo nu en dan, moeten toegeven dat hij niet
degene is die hij zou moeten zijn. De belangrijkste consequentie van het inzicht dat
een van zijn attributen minder wenselijk is en dat hij dit maar beter niet had kunnen
bezitten, kan schaamte zijn.
, Wanneer er normalen in zijn onmiddellijke nabijheid verkeren werkt dat versterkend
op deze scheiding tussen de eisen die hij aan zijn zelf stelt en zijn werkelijke zelf,
maar ook wanneer hij geheel alleen is, kan zelfvernedering opkomen.
Het meest kenmerkende punt van de situatie waarin de gestigmatiseerde zich
bevindt is aanvaarding. De gestigmatiseerde schikt de afwijzing van de normalen
door de opvatting te ontwikkelen dat bepaalde attributen die hij bezit deze afwijzing
rechtvaardigen.
Hoe reageert de gestigmatiseerde op deze situatie? Soms kan hij proberen om dat
wat hij beschouwt als de objectieve grond voor zijn tekortschieten rechtstreeks te
corrigeren. (plastische chirurgie/ behandeling).
Een dergelijke ingreep zal dikwijls niet leiden tot het verwerven van een
volledig normale status. De persoon in kwestie wordt dan van iemand met een
bepaald gebrek, tot iemand die een bepaald gebrek heeft laten corrigeren.
De gestigmatiseerde is vaak een makkelijke prooi voor allerlei kwakzalvers en
handige zakenlui. De wanhopige pogingen die de gestigmatiseerde onderneemt om
iets aan zijn situatie te veranderen vormen een aanwijzing tot welke uitersten hij
bereid is te gaan.
De gestigmatiseerde kan ook proberen zijn toestand langs indirecte weg te
verbeteren, door zich toe te leggen op een terrein van activiteiten dat gewoonlijk als
ontoegankelijk voor hem beschouwd wordt om fysieke en andere praktische
redenen.
Tenslotte kan iemand met een gediskwalificeerde tekortkoming breken met wat men
de realiteit noemt, en obstinaat blijven proberen een andere interpretatie aan zijn
sociale identiteit te geven dan de algemeen gebruikelijke.
Dikwijls zal de gestigmatiseerde zijn stigma gebruiken om er secundair voordeel aan
te ontlenen. Het stigma dient dan als excuus voor mislukkingen die heel andere
oorzaken hebben.
Gestigmatiseerde zien hun beproevingen ook vaak als een verkapte zegening met
name om wat men er volgens hen van kan leren over het leven en over de andere
mensen.
In dezelfde trant kan de gestigmatiseerde de beperkingen van de normalen gaan
inzien (blind voor dingen die hun geluk verstoren/ doof voor mensen die om aandacht
smeken).
Gemengde contacten zijn de momenten waarop de gestigmatiseerde en de normale
zich in dezelfde sociale situatie bevinden.
Door het ontbreken van de heilzame wisselwerking met anderen in het dagelijks
sociaal verkeer kan het vrijwillig isolement leiden tot achterdochtig, depressief,
vijandig of panisch gedrag.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Sanne505. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,39. Je zit daarna nergens aan vast.