Dit is een geschieddenissamenvatting van VWO/gymnasium leerjaar 3. De methode die is gebruikt is 'tijd voor geschiedenis'. De samenvatting is van hoofdstuk 2: Tussen koning en keizer.
Jaartallen:
1815: Nederland wordt een koninkrijk Koning Willem I regeert als een machtig vorst.
1830: Opstand Belgen tegen Willem I
1840: Willem I treedt af
Willem II, zijn zoon, treedt aan
1848: Grondwetsherziening van Johan Rudolf Thorbecke (liberaal).
Johan Rudolf Thorbecke legt de basis voor het moderne bestuur van Nederland.
1849: Willem II sterft
Willem III, zijn zoon, volgt hem op
1868: parlement echt de macht
1879: Oprichting eerste politieke partijen Abraham Kuyper richt in 1879 de eerste politieke
partij van Nederland op, de ARP.
1882:` SDB opgericht
1885: Liberale Unie
1894: SDAP opgericht door
1896: RKSP opgericht
1901: Kuyper wordt minister-president
1919: Invoering algemeen kiesrecht
1919: Ook vrouwen krijgen kiesrecht. Nederland is nu een echte democratie.
2013: Willem-Alexander wordt koning. Willem-Alexander is een afstammeling van Willem
van Oranje, stadhouder Willem V en koning Willem I
Verandering van macht dus:
1815: koninkrijk met macht van de koning
1848: door grondwetherziening ander bestuur dan voor die tijd: niet meer de koning is de baas,
maar de ministers; parlement controleerde. Koning niet betrokken bij besluitvorming
1917: Pacificatie van 1917
1917: kiesrecht voor mannen
1919: kiesrecht ingevoerd voor vrouwen, mannen mochten al stemmen.
Vanaf nu is NL echte democratie
2.1 Wie heeft de macht?
Vanaf 1815 in NL koningen en koninginnen, fam. Oranje-Nassau.
Bij aantreden: inhuldigingsrede = een toespraak van de koning(in)
1815: Koning Willem I inhuldiging in Ridderzaal den Haag
2013: Koning Willem-Alexander inhuldiging in Nieuwe Kerk in Amsterdam
Overeenkomst van beide inhuldigingen ondanks 200 jaar ertussen:
- spreken allebei volksvertegenwoordiging toe en de regering
- volksvertegenwoordiging en regering luisteren alleen maar
Verschil tussen beide inhuldigingen:
- plaats van inhuldigingsrede Ridderzaal den Haag (1815) vs Nieuwe Kerk Amsterdam (2013)
- bij Willem I hogere rangen in het parlement; Bij WA: volksvertegenwoordigers, gekozen door volk
Staten-Generaal = parlement = door volk gekozen bestuur van een land.
Volksvertegenwoordiging bestaat va 1814.
Va 1815 bestaande uit 1e en 2e Kamer.
1
, Regering: bestuur van een land, vooral bezig met uitvoeren van besluiten. Uitvoerende macht!
Regering bestaat uit ministers, leider = minister president (Rutte nu).
Officieel is de koning het hoofd van de regering.
Continuïteit: Als zaken hetzelfde bleven of op eenzelfde manier doorgingen wordt dit continuïteit genoemd.
Discontinuïteit: Een wijziging of breuk met een bestaande situatie of ontwikkeling wordt verandering
(of discontinuïteit) genoemd.
Continuïteit en verandering kunnen zich ook tegelijkertijd voordoen. In dat geval is er wel verandering op bepaalde
gebieden, maar blijven andere zaken onveranderd.
2.2 Het kenmerkend aspect van de 19e eeuw dat bij deze paragraaf hoort is: de voortschrijdende democratisering,
met deelname van meer mannen en vrouwen aan het politieke proces.
2.2.1 Een echte koning
NL va 1795 onder Frans bestuur. Leiders van Europa wilden NL va 1815 sterk land maken.
Waarom ?
Napoleon verslagen bij Waterloo 1815. Fr had een groot en sterk buurland nodig zodat het minder makkelijk andere
landen zou aanvallen. Bij een sterk land hoort sterke leider, een koning bv.
NL en België samengevoegd: Verenigd Koninkrijk der Nederlanden met Willem, prins van Oranje als koning (van NL
en België dus). Fam van Oranje speelden al 2 eeuwen belangrijke rol in bestuur van NL, vandaar.
Dit is dus ook de reden waarom een Verenigd Koninkrijk der Nederlanden ontstond!:
Nederlanders blij: geen Frans gezag meer, onafhankelijk, eigen koning.
Maar nieuw land is ook nieuw bestuur: Grondwet (=constitutie) legde rechten en plichten vast van inwoners van het
land.
2.2.2 Parlement van de koning
Grondwet zei (das dus die Grondwet van 1814):
- volk heeft inspraak via parlement/volksvertegenwoordiging
Willem I wilde macht niet met volk delen. Hoe loste hij dat op?
Hij regelde in de grondwet dat parlement uit 2 Kamers bestond. De Tweede Kamer werd gekozen door bestuurders
in de provincies, maar de Eerste Kamerleden koos de koning zelf.
* De kamers keurden wetten en regels van het land goed
* Het parlement (Staten Generaal) en dus de beide kamers waren de wetgevende macht
* Tweede Kamer kon wel zelf wetten voorstellen,
* MAAR Eerste Kamer moest ze goedkeuren
(en die dus gekozen door Koning en hij koos natuurlijk het liefst mensen die het met hem
eens waren)
Driemachtenleer (trias politica): scheiding der machten: 3 organen die elkaars functioneren bewaken
1. Wetgevende macht (parlement)
2. Uitvoerende macht (regering)
3. Rechterlijke macht (maar daar staat hier niets over in)>
2.2.3 Regering van de Koning
Besluiten dus genomen door parlement
Uitvoering door regering (ministers met eigen taken op eigen terrein)
Koning Willem kon ministers benoemen en ontslaan (mocht van de Grondwet)
Zo hield hij toch de macht.
Constitutionele monarchie: bestuursvorm met een alleenheerser (de koning alle macht en waar parlement en
ministers in de praktijk weinig te zeggen hadden).
2.2.4 Teleurgestelde koning
1830: Belgen in opstand:
- voelden zich achtergesteld en
- wilden zelf hun land besturen
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Channafs. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
