Dit is een samenvatting van de belangrijkste begrippen van het vak Europese Rechtsgeschiedenis van jaar 2022/2023. Hierin zijn de begrippen per tijdvak opgeschreven samen met de processen.
Op plaatsen waar vraagtekens staan, was het niet nodig om extra toelichting te geven. De meeste jaartallen ...
Gerechtelijke procedure Legis actio proces Legis actio proces Cohnitio Extraordinaria-proces
- Proces in twee fasen; - Proces in twee fasen; - Proces in één fase;
- Proces in twee fases; - Formalistisch karakter; - Geseculariseerd karakter; - Keizerlijke ambtenaren;
- Hoger beroep
- Formalistisch karakter; Fase 1 ——————————————-> Fase 2 Fase 1 ——————————————————-> Fase 2 Eerste aanzet ——————————————————————————————————————————————————-> Hoger beroep
Praetor Rechter Rechter Rechter
- Verwevenheid recht en religie; Priester Rechter
Rechtsingang Bewijsvoering Bewijsvoering Bewijsvoering
Rechtsingang Bewijsvoering + Vonnis + Vonnis + Vonnis
- Koning als rechter en opperpriester + Vonnis Middels de Wet der XII Tafelen
Princicaat (Augustus)
Middels de Wet der XII Tafelen
Tijdens de vroege keizertijd werd deze procesvorm de hoofd-procesvorm. De andere procesvormen
verdwijnen hierna geleidelijk.
Fase 1 —————————————> Fase 2 Formula-proces
Wet der XII Tafelen Dominaat (Diocletianus)
Tijdens de late keizertijd werd dit de enige procesvorm. Het was officieel niet meer toegestaan om
Aard van de Bewijsvoering In de wet der Twaalf Tafelen
- Proces in twee fasen;
- Flexibel karakter;
te procederen volgens de oudere procesvormen.
bewijsvoering + vonnis staan de rechtsregels die
komen uit het gewoonterecht. Fase 1 ——————————————————-> Fase 2
Dit zijn de regels van de FAS Praetor Rechter Princicaat Dominaat
Rechtsingang Bewijsvoering Caesar en Augustus waren beide Keizer Diocletianus is de eerste officiële
en de IUS.
IUS FAS (Ca. 450 V. Chr. Ontstaan Wet XII Tafelen) Middels het Ius Praetorium
+ Vonnis princicaten. Zij bekleden belangrijke keizer.
- Officieel keizerschap;
functies om de totale macht naar zich
IUS gaat over het FAS gaat over het recht (wet der XII tafelen als aanknopingspunt)
toe te trekken. - Machtsconcentratie;
mensenrecht in de tijd tussen de burger en de - Geen officieel keizerschap; West <—Scheiding-> Oost
van de Romeinen. Dit goden. Dit geldt enkel - Cumulatie van belangrijke functies; Keizer Constantijn Keizer Theodosius
recht gaat over burgers voor delicten tegen de Edict 100 V. Chr. tot 44 V. Chr. (Caesar)
Rome
Milaan Bestuurlijk
Constantinopel
Nicomedia Bestuurlijk
onderling. goden.. In het (preatorisch) edict worden de 27 V. Chr tot 14 N. Chr (Augustus) Erkenning Christendom (313) Christendom staatsgod (392)
(Ca. 450 V. Chr. Ontstaan Wet XII (Ca. 450 V. Chr. Ontstaan Wet XII uitzonderingen opgeschreven door de 284 tot 305 N. Chr. (Keizer Diocletianus)
285 N. Chr. (Scheiding van Romeinse Rijk - Bestuurlijk)
395 N. Chr. (Scheiding definitief)
Tafelen —> opgeschreven) Tafelen —> opgeschreven) preatoren. Preatoren waren mensen 308 - 337 N. Chr. (Keizer Constantijn)
379 - 395 N. Chr. (Keizer Theodosius)
Dit recht gold alleen voor Romeinen. Dit recht gold alleen voor Romeinen.
waarbij burgers rechtsingang konden
vinden voor het Legis Actio-proces. Bemoeienis keizer
(Late republiek (voorklassiek recht)) Augustus bemoeide zich al met de
rechtspraak in het formula-proces.
Citeerwet
De citeerwet is opgesteld door keizer Diocletianus.
Begrippen procesvormen Hadianus stelde vast dat het praetorisch
edict niet meer mocht worden
Hierin staat dat de teksten van vijf juristen mag
worden gebruikt bij het procederen omdat deze van
Fasen Rechtsbijstand uitgebreid. goede kwaliteit is. De belangrijkste zijn Gaius en
Ulpianus.
De verschillende processen kennen verschillende fasen. Elke - Rechtsbijstand door
fasen telt als een stap in het (straf)proces. rechtswetenschappers
Wet XII Tafelen ——————————> Edict 284 tot 305 N. Chr. (Keizer Diocletianus)
426 N. Chr. (Citeerwet)
Augustus Handianus
Toevoegen aan Vaststellen
Karakter bewijsvoering
De bewijsvoering kon op verschillende manieren worden gedaan. Advocatuur - Respondere (antwoorden);
Juridisch advies geven;
formula-proces Eeuwig Edict
Dit kon middels: Je kon een advocaat vragen om Germaanse stamkoninkrijken
- Agere (handelen); 27 V. Chr. Tot 14 N. Chr (Augustus) Door de val van Rome ontstonden er in het
- Formalistisch karakter —> ging middels een eed / eedhelper; te procederen. Dit was de Rechtsbijstand aa partijen of de 117 N. Chr. Tot 138 N. Chr (Hadianus) Germaanse rijk twee stamkoninktijken. Dit waren:
- Gespeculeerd karakter —> ??? Leges barborum -> Germaanse ingezetenen
hogere rang van de bevolking. praetor bij keuze en inhoud; Leges romanorum -> Romeinse ingezetenen
- Flexibel karakter —> Een praetor had meer ruimte om te kunnen - Cavere (regelen);
procederen. Dit hoeft niet uit de Wet der XII Tafelen te komen.
Zij wisten vaak minder van het
Opmaken van een schriftelijk stuk Rechtswetenschap (institutiones) Er kwamen samenvattingen van keizerlijke wetten. Dit
recht, maar konden goed Er zijn rechtsscholen gemaakt om het
waren:
(bewijsstuk/testament); - Lex Romana Visigothorum - West Gothen;
Wanneer hoger beroep? spreken. Romeinse recht te bestuderen. Er ontstonden - Lex Romana Burgundionum - Bourgondiërs;
vijf rechtsscholen. In Rome en Beiroet leerden
Tot de late republiek in het formula- en leges actio-proces kozen Fase 1 ——————————————-—-> Fase 2
284 tot 305 N. Chr. (Keizer Diocletianus)
men het Romeinse recht met een inleidend 496 N. Chr. (Val van Rome)
de partijen hun eigen rechter. Hierdoor kon men niet in hoger Praetor Rechter leerboek. In Athene, Carthago en
506 N. Chr. (Lex Romana Visigothorum)
Fase 1 —————-> Fase 2
520 N. Chr. (Lex Romana Burgundionum)
beroep gaan en moest de uitspraak van de gekozen rechter Constantinopel werd de systematische indeling
accepteren. Deze rechter hoefde geen juridische achtergrond te van het recht bestudeerd. Hier kwam een
Praetor Rechter onderscheid in het personenrecht,
hebben om recht te kunnen spreken. Vanaf de vroege keizertijd in Keizer Justinianus (Romeins recht)
Agere Canere verbintenissen- zaken- en erfrecht en het
Door de keizer Justinianus wordt het Romeinse recht
het principaat onder Keizer Augustus werd de rechtspraak procesrecht. verder gecodificeerd. Dit ging met drie middelen. Dit
gemoderniseerd. Er kwam een procesgang met maar een fase en Rechtswetenschapper Advocaat Respondere waren:
86 V. Chr. tot 44 V. Chr. (Gaius)
werd afgedaan door een keizerlijke ambtenaar. Vanaf het Cavere (regelen) Pleidooi Er wordt voorafgaande aan de zaak 27 V. Chr. - 14 N. Chr. (Augustus)
- Codex (Complicatie Keizerlijke wetten);
117 N. Chr. - 138 N. Chr. (Hadianus) - Digesten (Complicatie rechtsgeleerde teksten);
dominaat in de late keizertijd werd het cognitio-proces de enige advies gegeven door deze Ca. 160 N. Chr. (Opkomst rechtsscholen) - Instituten (inleidend leerboek);
procesvorm waarmee partijen konden procederen. Late republiek
Hoort bij ————————————————-> rechtswetenschappers. Daarnaast ontstond er classicisme waarmee bedoelt
wordt dat het recht teruggezet wordt naar het
Romeinse recht. Dit was de codificatie van wetten,
(Ca. 450 V. Chr. Ontstaan Wet XII Tafelen) teksten en een kopue van een leerboek uit het
Principaat (klassieke recht).
527 - 565 N. Chr. (Keizer Justinianus)
, Vroege Late
Vroege Late
middeleeuwen Middeleeuwen middeleeuwen middeleeuwen
( 476 - 1000) ( 476 - 1000 ) ( 1000-1452 ) ( 1000 - 1452 )
Karel de Grote Karel de Grote ??? recht ??? recht
Recht en rechtspraak () Rechtspraak onder Karel de Grote
Het (straf)recht onder Karel de Grote wordt Receptie Scholastiek (RENAISSANCE 12e eeuw)
Het recht bestond uit drie ongeschreven rechtsbronnen en één geschreven meer publiek afgedaan. Dit deed hij met Receptie is het overnemen van
rechtsbron. De ongeschreven rechtsbronnen zijn: nieuwe edities van de Leges Barbarum
inhoudelijke regels uit het
In de scholastiek waren mensen bezig om het Romeinse recht en
bijvoorbeeld de Lex Salica emendata. Deze
- Gewoonterecht (stamrechten);
regels hadden personele- en territoriele geleerde recht in het eigen recht. het Canonieke recht te bewerken. In de 12e eeuw kwam de
- Personele werking (iemand werd berecht volgens eigen recht);
- Privaat (straf)recht;
werking. hergeboorte van de klassieke cultuur inclusief de Romeinse
———————————————————————————————————
Karel de Grote stelde rechtsorganen in. Dit
rechtscultuur. Redenen hiervoor waren de toenemende welvaart en
Het gewoonterecht werd na een tijd geschreven. De eerste vorm van het
geschreven gewoonterecht was in het Lex Salica. Het geheel van geschreven
was het Koninklijk gerechtshof
(platsrechtbank) voor publieke delicten waarin
Acculturatie economische herlevingen door een beter klimaat en daardoor
regels werd het Leges barbarorum genoemd en zorgde, dit stond voor het de koning een vonnis uitsprak. Deze Acculturatie is het eigen recht betere voedselproducties. Hierdoor werd er meer handel gedreven
recht van de barbaren. Het Leges babarorum verliest zijn rechtskracht in de platsrechtbanken waren rondreizende aanpassen aan het geleerde recht. en was de samenleving toe aan gestructureerd en ontwikkeld
rechtbanken waarbij Karel de Grote vaak
9e en 10e eeuw.
meereisde. De koning was rechter in nieuwe
recht. De scholastiek kan je onderverdelen in de vroege en late
zin had een actieve rol. Daarnaast had hij de scholastiek. —> eerste universiteiten
zendgraven die controle op de grafelijke
Ius Commune
Leenstelsel (feodaal leenstelsel) rechtspraak hielden. Voor de grafelijke
rechtspraak stelde hij vaste colleges in van
Het leenstelsel werd ingevoerd door Karel de Grote. Door ‘scabini’ (schepenen).
Romeins recht ——————- Eigen recht
Canoniek recht (ius commune) Vroege scholastiek Late scholastiek
zijn rijk te verdelen in kleinere gebieden, kon hij zijn macht In de vroege scholastiek werd het In de late scholastiek werd het
Lex Salica emendata (798) Iura Propria
blijven uitoefenen en regelen. De graven en hertogen waren
.
Lex Saxonum (814)
Lex frisionum (814) Gemeenschappelijk Romeinse recht bewerkt door Romeinse recht bewerkt door
ambtenaren van de keizer. Zij hadden een contract met de recht (iura propria) glossatoren. Zij probeerde het commentatoren. Zij behandelde het
keizer op grond van commendatio-contracten die hun in Romeinse recht leesbaarder te maken recht inhoudelijk en deden dit met
hun ambt stelde. De graven en hertogen hadden beneficium- door deze zaken toe te voegen: het werk van de glossatoren. De
Volksvergaderingen
contracten met hun ondermannen en andere burgers. Dit
Tijdens de volksvergaderingen
Opkomst universiteiten - Glossen;
- Summa:
commentatoren bewerkte het recht
doormiddel van:
ging over de bescherming en de kosten om te wonen op het
stuk land. werd er recht gesproken op twee Voor het Romeinse recht kwamen er - Brocardica; - Commentaren;
niveau’s: universiteiten waaraan de eerste studenten Wat de glossatoren bij het wereldlijke - Traktaten;
het Romeinse of het Canonieke recht recht deden, deden de decretisten bij - Consilia;
Opperleenheer ——> Graven ——> lagere heren konden bestuderen.
Stamvergadering (centraal) het canonieke recht. Hieruit ontstond Wat de commentatoren voor het
‘Decreet van Gratianus’. wereldlijke recht deden, deden de
Bij het heerlijke stelsel is het enige verschil dat de graven De koning was rechter in oude Er waren twee juridische faculteiten:
decretalisten bij het canonieke recht.
en hertogen ipv koninklijke ambtenaren gewestelijke vorsten zin en keek alleen naar de - Romeins recht; ??? - 1225 (Vroege scholastiek);
- Canoniek recht; Hieruit kwamen aanvullingen op het
zijn geworden. Dit uit protest na de dood van Karel de bewijsvoering. Hij had hierin een ??? - 1234 (Decretisten —> kerkelijk);
1140-1234 (Descreet van Gratianus); ‘Decreet van Gratianus’. Dit waren:
Grote. passieve rol. Het vonnis kwam tot 12e eeuw: (6): Bologna, Salerno, Oxford, Parijs ??? - 1263 (Commentatoren —> wereldlijk);
- Liber Extra (1234)
stand door de leden van de stam. 13e eeuw (20):
14e eeuw (veel) - Liber Sextus (1298)
Er wordt door een wijze Hiermee vulde de kerkelijken hun
Beneficium Commendatio ‘sapientes’ een advies Effect op het recht Canonieke recht aan.
Dit waren overeenkomsten Dit waren overeenkomsten
voorgesteld.
Twee zwaarden leer Romeins recht ———> Ius commune
tussen de graven en hertogen tussen de opperleenheer en De twee zwaarden leer geeft de Canoniek recht ———> gewoonterecht en 1225 - ??? (Late scholastiek)
Mallus (regionaal niveau) rechtsverhouding aan tussen het wereldlijke en
en de burger. Hierin staan de graven en hertogen. wettenrecht 1234 - ??? (Decretalisten —> kerkelijk)
Tijdens de malles was de graaf het geestelijke recht. Karel de Grote bekrachtigd
zaken als vruchtgebruik en Hierin werden zaken als de wereldlijke normen en Paus Gelasius de
1263 - ??? (Commentatoren —> wereldlijk)
de rechter in oude zin met een Iura Propia
bescherming en trouw en gehoorzaamheid geestelijke normen. De kroning tot keizer door
passieve houding. De inwoners de paus werd gezien als een nieuwe keizer van
eigendomsoverdracht aan de geregeld. het Romeinse Keizerrijk. Receptie
van het graafschap bepaalde het Ratio (Hele scholastiek)
(leen)heer. Dit waren (Persoonlijke betrekkingen) Acculturatie
vonnis. De oordeelvinders
zakelijke contracten. Opperleenheer ————-> Graaf Wereldlijke normen ———> Koning (keizer)
De ratio in de scholastiek was een
(rachinburgii) konden adviezen instrument om het Romeinse recht te
(Zakelijke betrekkingen) Geestelijke normen ———> Paus
geven. begrijpen en toegankelijk te maken.
Graven ————————-> Burger 870 N. Chr
De kroning tot het Romeinse keizerrijk vloeit voort uit een tentamenvraag (mc-vraag)van ht
tentamen (eerste kans 22/23). Dit was een veelgemaakte fout. Accursius (glossator)
Verdrag van Meersen De jurist en professor Accursius van de
Het verdrag van Meersen ontstaat als de Keizer universiteit van Bologna is een bekend
Regering capitularia (koninklijke
Bartolus (Commentator)
843 N. Chr
Het verdrag van Verdun Lotarius sterft. Het middenrijk van het verdrag
van Verdun moet worden verdeeld. Duitsland en verordeningen) Feodale vorstenstaat
persoon in de vroege scholastiek. Hij
heeft met zijn glossen rondom de De belangrijkste commentator was Bartolus
Het verdrag van Verdun regelde dat het Frankrijk vechten voor dit grondgebied. Karel de Grote vaardigde koninklijke
De twee zwaarden leer geeft de herontdekte Corpus Iuris Civilis veel de Saxoferrato. Hij schreef in zijn
rijk van Karel de Grote werd verdeeld verordeningen uit om het strafrecht van de
Germaanse stammen te moderniseren. Dit was rechtsverhouding aan tussen het wereldlijke en betekend voor de generaties erna. Zijn commentaren inhoudelijke verhandelingen
onder zijn zoons en de kerk.
Frankrijk
Duitsland onder
nadat de meeste volken hun recht op schrift het geestelijke recht. Karel de Grote bekrachtigd werk was een voortzetting van het werk op alle onderdelen van het Corpus Iuris
Louis le
onder hadden gesteld in de leges barbarorum. de wereldlijke normen en Paus Gelasius de van de bekende glossator Azo. Accusius
Lodewijk Germanique Civilis. Hij heeft gedurende zijn korte leven
Charles le (Keizerskroon) geestelijke normen.
de Duitser Chauve werd gezien als de belangrijkste veel werk nagelaten en was een
Karel de Kale (Duitsland) Dit was een tentamenvraag (MC-vraag) in het tentamen eerste kans 22/23.
glossator van zijn tijd. gezaghebbende en gerespecteerde jurist.
(Frankrijk) Wereldlijke normen ———> Koning (keizer) 1185 - 1263 (Accusius) 1314 - 1357 (Bartolus de Saxoferrato)
Geestelijke normen ———> Paus Glossator van de Corpus Iuris Civilis Commentator van de Corpus Iuris Civilis
Uit kwartetspel Uit kwartetspel
Onafhankelijke
stammen
Italie onder Kerkelijke
Empereur Louis II staat
Lothanrius (oudste zoon) De kerk had zijn
eigen staat.
Gebied met Keizerskroon (Klein deel Italie)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper dantevanroosmalen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
