Verschillende fasen in geneesmiddelonderzoek:
Medisch ingrijpen wordt interventie genoemd. De startvraag van een
geneesmiddelonderzoek is: welk eiwit functioneert niet goed? De zoektocht naar dat eiwit
heet target finding. Na het target finding komt het proces van lead finding, oftewel het
zoeken naar de biologisch actieve stof die heel gericht dit ene eiwit uitschakeld of juist
aanzet tot activiteit. Het voorkomen van schadelijke effecten heet toxicologie. In de
volgende stap, lead optimization, wordt deze biologisch actieve stof het farmacon
optimaliseren. Het molecuul wordt steeds iets gewijzigd en zijn biologische activiteit
veranderd mee. Na elke aanpassing gaat men na of het farmacon is verbeterd of
verslechterd. Het streven is: een leadmolecuul. De gewenste werking is optimaal en de
ongewenste bijwerkingen minimaal.
Preklinisch onderzoek:
In vitro onderzoek = het geoptimaliseerde farmacon testen op menselijke cellen en
weefsels die in laboratoria worden gekweekt.
In vivo onderzoek = onderzoek dat wordt uitgevoerd in dieren. Hiermee kan je ook
mogelijke bijwerkingen opsporen.
Klinisch onderzoek:
Fase I & fase II
De eerste twee fasen zijn gericht op beantwoording van de volgende vragen: in welke dosis
moet het geneesmiddel worden toegediend om een werkzame concentratie in het
bloedplasma te krijgen en wordt deze dosis goed verdragen? Er wordt altijd gestart met
gezonde vrijwilligers om deze dosis te vinden. Je doet een bepaling in het bloed om te zien
of het geneesmiddel effectief is. Als je bv. een geneesmiddel ontwikkelt dat de kans op een
hartinfarct moet verminderen door de cholesterolconcentratie in het bloed te verlagen, kun je
de effectiviteit daarvan testen door een cholesterolmeting in het bloed. Na het onderzoek aan
vrijwilligers wordt het middel toegediend aan een kleine groep patiënten die lijden aan de
betreffende ziekte.
Fase III
Vervolgens wordt het potentieel geneesmiddel onderzocht in grote groepen patiënten. De
werkzaamheid wordt dan bekeken met een zogeheten effectmaat: iets wat goed te meten is
en wat direct verband houdt met het geneesmiddel. In deze derde fase van het
mensgebonden onderzoek wordt de werking van het middel meestal vergeleken met de
werking van een placebo: een nepmiddel dat uiterlijk niet te onderscheiden is van het echte
middel. Zowel patiënt als onderzoeker weten tijdens de uitvoering van het onderzoek niet of
een individuele patiënt behandeld wordt met de placebo of met het onderzoeksmiddel. Dit
heet dubbelblind onderzoek. Door middel van loting (‘at random’) wordt bepaald wie de
placebo krijgt en wie het onderzoeksmiddel. Hiermee wordt bereikt dat beide
behandelgroepen vergelijkbaar zijn, wat betreft alle factoren die bij patiënten het effect van
de interventie zouden kunnen beïnvloeden (leeftijd, bloeddruk, leefgewoonten, geslacht,
gewicht, enz.). Hierdoor zullen deze factoren de resultaten van het onderzoek niet
vertekenen. Men spreekt hierbij wel van een dubbelblind gerandomiseerd klinisch
onderzoek. Op basis van dit onderzoek wordt door de overheid beslist of het middel door de
fabrikant op de markt mag worden gebracht. De fabrikant vraagt dan de zogeheten
handelsvergunning aan en als die wordt verleend heet het een geregistreerd
geneesmiddel.
, Fase IV
Het is van belang om de veiligheid van het geneesmiddel ook ná de formele onderzoeksfase
van de geneesmiddelontwikkeling te blijven bewaken aangezien sommige bijwerkingen pas
na een aantal jaar opvallen. Deze vierde fase van het klinisch onderzoek wordt wel ‘post-
marketing surveillance’ genoemd.
Patent:
Een patent geeft de houder ervan het recht om een bepaald product te maken/verkopen.
Een patent op een geneesmiddel is 20 jaar geldig. Een geneesmiddel waar een patent op
rust, heet een specialité. Nadat het patent verstreken is mogen andere bedrijven hetzelfde
geneesmiddel namaken. Deze geneesmiddelen worden loco- of generieke preparaten
genoemd. Deze loco-preparaten zijn veel goedkoper dan het oorspronkelijk ontwikkelde
middel, want de producent van het loco-preparaat hoeft alleen maar aan te tonen dat bij een
gelijke dosis geneesmiddel eenzelfde hoeveelheid van de werkzame stof bij de patiënt in het
bloed komt. Ze moeten kwalitatief hetzelfde zijn als de originelen.
Een andere manier om het ontwikkelrisico en de kosten van een geneesmiddel te beperken
is de ontwikkeling van zogenaamde me-too- preparaten. Hierbij gebruikt een firma een
doeleiwit dat al door een andere fabrikant is gevalideerd. Door nu een ander molecuul te
maken dat op hetzelfde doeleiwit aangrijpt, is het risico op mislukking veel kleiner. Het me-
too preparaat is in gebruik vaak net iets makkelijker dan het eerste middel van zijn soort,
bijvoorbeeld doordat de doseerfrequentie kan worden teruggebracht of omdat de wijze van
toediening iets eenvoudiger is. Voor de registratie van me-too preparaten zijn echter wel
weer uitgebreide dierexperimenten en klinische onderzoeken nodig om bijwerkingen en
effectiviteit zo nauwkeurig mogelijk in kaart te brengen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper amberpenraat. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.