Samenvatting
Samenvatting literatuur overheid + Thomassen
- Instelling
- Rijksuniversiteit Groningen (RuG)
Samenvatting van de hoofdstukken 1 t/m 13 van het boek politiek en de afscheidsrede van Thomassen.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 54 pagina's
Voorbeeld 4 van de 54 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Voorbeeld van de inhoud
Hoofdstuk 1Politiek heeft betrekking op het sturen van een samenleving. Het sturen van een
samenleving betekent ook altijd omgaan met verschillen en met conflicten.
“Politiek is alles wat te maken heeft met het besturen van een samenleving.”
Wij associëren politiek eerder met samenlevingen die verbonden zijn aan een territorium,
zoals gemeenten, provincies en landen. Dat is een anders bij verenigingen of organisaties.
Daarbinnen ben je onderworpen aan de regels ervan, erbuiten niet. Ook kan hierbij gekozen
worden om weg te gaan.
Het lidmaatschap van een samenleving die aan een grondgebied verbonden is, is veel
omvattender en dwingender. Regels erbinnen zijn niet zomaar te ontwijken.
- Een voorbeeld van een andere belangwekkende politieke structuur is de Rooms-
katholieke kerk. De kerk is een vereniging van gelovigen.
Verschil in reikwijdte van de politiek in de loop van de tijd veranderd. Vanuit verschillende
sectoren van de samenleving vragen om nieuwe aspecten van de samenleving door de staat
te laten regelen.
Marshall (1950) stelt dat burgerschap vanaf de 20e eeuw niet alleen gezien mag
worden als een zaak van burgerlijke en politieke rechten, maar dat sociale rechten
even belangrijk zijn.
Die historische evolutie is gepaard gegaan met een evolutie in onze politieke cultuur. Elke
samenleving heeft een aantal regels over wat de politiek kan worden en wat niet. De regels
veranderen op grond van behoeften die in de samenleving zelf ontstaan. In de Westerse
samenleving wordt veel belang gehecht aan het onderscheid tussen privé en publiek. Er is
steeds discussie over de grens tussen beide sferen.
Politiek kan zeer verschillende vormen aannemen. De dagelijkse praktijk van het politieke
bedrijf ziet er in verschillende landen op verschillende momenten heel anders uit.
Classificaties van politieke vormen kunnen in eerste instantie gebouwd worden op de vraag
wat de grote principes zijn die ten grondslag liggen aan het functioneren van een bestel, we
hebben het dan over een politiek regime.
Om regimes van elkaar te onderscheiden, moet antwoord gegeven worden op een aantal
vragen die betrekking hebben op de politieke basisprincipes.
- Bijvoorbeeld: Wie heeft het recht om beslissingen te nemen? Op welke manier wordt
ervoor gezorgd dat de regels nageleefd worden?
Deze vragen maken het mogelijk om onderscheid te maken tussen democratische en
autoritaire regimes. De democratische regimes zijn die waar de macht tijdelijk is en
verspreid is over verschillende groepen. Een land waarin de basisrechten van de individuele
burger niet worden gerespecteerd, kunnen we onmogelijk een volwaardige democratie
noemen. Democratie geweld uitzonderlijk, autoritair niet.
Unitaire staten hebben een gecentraliseerd bestuur, waar federale staten dit niet hebben.
Iets groter dan de classificatie in regimes is de beschrijving van de variatie in politieke
instellingen en procedures (wie mag stemmen/ worden rechters gekozen).
De politieke wetenschap bestudeert de politiek. Niet alleen politieke wetenschappers praten
over politiek, iedereen doet dat. Voor sommige leden van de samenleving is praten over
politiek een professionele bezigheid: journalisten, kunstenaars.
,De doelstelling van de politieke wetenschap is politieke gebeurtenissen en instellingen
proberen te begrijpen en te verklaren. De politieke wetenschapper wil analyseren.
Eerste regel: intellectuele distantie. Het is niet de bedoeling van de politieke wetenschap
om aan het politieke debat deel te nemen, maar politicologen hebben ook een mening. Wie
toch beweert volkomen afstandelijk te zijn, beseft niet in welke mate hij of zij met beide
voeten in de eigen tijd en in de eigen samenleving staat.
- De intellectuele distantie kan voor een groot deel bereikt worden door de regels van
de wetenschappelijke methode te respecteren. Essentiële vuistregels van de
regels: veel en bewust verzamelde waarnemingen, en een zorgvuldige en bewuste
keuze van onderzoekstechnieken.
De politicologie verzamelt voortdurend en systematisch data over verschijnselen, en
daardoor kunnen die ook onderling vergeleken worden en in soorten en varianten
geclassificeerd worden. Om te kunnen vergelijken moet er gezocht worden naar
gelijkaardige gevallen, naar cases die tot eenzelfde categorie behoren.
1.1 Niccolò Machiavelli (1469-1527)
Bij het schrijven van zijn bekendste werk Il principe is de eenheid van Italië het belangrijkste
doel. Hij ontwikkelt een visie op de politiek die totaal breekt met het verleden, politiek en
moraal worden van elkaar losgekoppeld. De politieke deugd is het vermogen die middelen te
kiezen die het doel het best realiseren.
- Voor de politieke wetenschap is Il principe bijzonder boeiend, omdat het werk
gebaseerd is op systematische empirische waarneming en op nauwkeurige
classificaties.
De politieke wetenschapper moet ook een bewuste en doordachte keuze maken uit het
ruime arsenaal aan methoden en technieken om die data te analyseren.
Kwantitatieve benadering: de data die je verzameld hebben dan de vorm van
cijfers, die je met behulp van statistische technieken kunt analyseren.
Kwalitatieve benadering: bestudeert meer aspecten van elke interventie, en zo
verzamel je nog altijd op een systematische manier een grote hoeveelheid data.
Bij het verzamelen en analyseren van data neemt de politieke wetenschapper altijd het
principe van de openheid ter harte (altijd zeggen wat je doet en waarom je het doet).
De wetenschappelijke werkwijze veronderstelt dat anderen je onderzoek altijd
moeten kunnen overdoen, controleren en verfijnen.
Een wetenschappelijk rapport vertelt waarom er data verzameld werden, hoe dat
gebeurde, hoe de analyse plaatsvond en wat de conclusie daarvan is.
Onderzoeksinstellingen hanteren vaker een open acces-beleid, waarbij de resultaten van
wetenschappelijk onderzoek gratis ter beschikking moeten worden gesteld van de gehele
gemeenschap.
Politicologen kunnen ook door het schrijven van opiniestukken in de krant of door het
publiceren van politieke manifesten en traktaten hun stem laten horen. Politicologie bestaat
uit het nauwkeurig analyseren van feiten en processen, geen meningen.
De politieke wetenschapper tracht de politieke wereld te ordenen, de enorme complexiteit
ervan te reduceren tot een inzichtelijk verhaal. Om dat doel te kunnen bereiken houdt de
politieke wetenschapper zich aan een aantal regels van de wetenschappelijke methode.
Daarnaast maakt de politieke wetenschappen ook gebruik van een aantal instrumenten die
heel typisch zijn voor het wetenschappelijk denken.
,In de eerste plaats maken we In de politieke wetenschap gebruik van concepten. Hun
concept is een begrip, een algemene categorie, een verschijnsel dat benoemd wordt met de
bedoeling het precies te kunnen afbakenen.
Om over mannen en vrouwen te praten, kan het woord geslacht gebruikt worden. Dat
verwijst naar het biologische verschil tussen mannen en vrouwen. De sociale
wetenschappen gebruiken daarnaast het concept gender en wijzen daarmee op de sociale
en culturele verschillen als maatschappelijke constructies die geënt zijn op de seksen.
Genderverschillen verschillen in tijd en plaats.
Een polyarchie is een soort politiek systeem, een regime. Een polyarchie voldoet volgens
Dahl (1971) aan de volgende voorwaarden:
- De controle over de regering en over het beleid is in handen van gekozen
mandatarissen.
- De verkiezingen verlopen vrije en eerlijk.
- De meeste volwassenen hebben het recht om hun stem uit te brengen.
- De meeste volwassenen hebben het recht om zich kandidaat te stellen.
- De burgers genieten van een gegarandeerde vrijheid van meningsuiting, met inbegrip
van de vrijheid om het bestuur te bekritiseren.
- De burgers hebben vrij toegang tot informatie die niet door het bestuur gecontroleerd
wordt.
- De burgers zijn vrij om zich de vereniging in belangenorganisaties en in politieke
partijen.
Het begrip democratie is vaag en bevat veel andere betekenissen en dimensies. Het concept
polyarchie formuleert heel precies aan welke voorwaarden een politiek systeem moet
voldoen om als zodanig geclassificeerd te worden.
Het concept is een ideaaltype, in die zin dat het niet reëel bestaande regimes exact
wil beschrijven, maar wel een aantal essentiële kenmerken ervan wil identificeren die
het mogelijk maken om te classificeren, te vergelijken.
Een model is een voorstelling van de realiteit, maar is niet zomaar een reproductie ervan.
Ook modellen zijn een instrument waar de wetenschap gebruik van kan maken om de te
bestuderen objecten tot hun essentie te herleiden (wegenkaart).
Een model wil niet alleen maar de dingen benoemen en bespreekbaar maken, maar geeft
ook relaties aan, vertelt ook hoe een aantal dingen in elkaar zit.
Een in de politieke wetenschappen vaak
gebruikt en zeer verhelderend model is dat
van de politieke kringloop (Easton,
1965).
De twee inputs van het politieke systeem
zijn eisen en steun. Eisen zijn vragen
vanuit individuen of groepen om een politieke oplossing van een probleem. Een politieke
oplossing is een oplossing waarbij aan de hele samenleving een regel opgelegd wordt,
waarbij de samenleving dus in een bepaalde richting gestuurd wordt.
- De eisen kunnen talrijk zijn (volume overload), waardoor er niet genoeg tijd is ze
allemaal te behandelen en overal een oplossing voor de vinden. Zijn de eisen te
gevarieerd (content overload), dan doen er zich eveneens problemen voor.
- In een politiek systeem functioneren dan ook verschillende mechanismen die de
uiting van politieke eisen enigszins reguleren. Men noemt ze gatekeepers
(sluiswachters).
, De tweede input van het politieke systeem is steun. Dit zijn uitingen van vertrouwen in het
systeem. Meestal is steun passief (gehoorzaamheid), kan ook actief zijn (betogen ten gunste
van de democratie ten tijde van een militaire staatsgreep).
- Het systeem heeft een minimum aan steun nodig, maar ook verzet is mogelijk en
normaal. Niet iedereen is altijd tevreden met politieke beslissingen. Niet-naleving is
een uiting van afwezigheid van steun. Als steun geheel afwezig is leidt dit op den
duur tot de ondergang van het politieke systeem.
Eisen en steun worden omgezet in politieke beslissingen. Outputs hebben gevolgen voor de
eisen en de steun, dat wordt in beeld gebracht door de terugkoppeling of de feedback.
Een derde instrument dat door de politieke wetenschappers wordt ingezet om de politieke
verschijnselen te beschrijven en te verklaren is de theorie. Een theorie is concreter dan een
concept of een model. Een theorie geeft aan hoe politieke verschijnselen met elkaar in
verband staan.
Een theorie houdt altijd op een of andere wijze een hypothese in, een voorspelling
waarvan nagegaan kan worden of ze klopt.
Hoofdstuk 2
Onze belangstelling voor het concept macht laat zich verklaren door twee aspecten
(Parsons). In eerste instantie hebben we macht nodig om in een politieke gemeenschap
zaken te kunnen realiseren en ons samenleven te kunnen organiseren. In tweede instantie
wordt het ingegeven door een normatieve vraag; wanneer, en onder welke omstandigheden,
is de uitoefening van macht gerechtvaardigd?
Een heel specifiek kenmerk van politiek is dat de regels die het systeem creëert, bindend
zijn: politieke regelgeving kan alleen functioneren als ze vervolgens ook opgelegd kan
worden aan de leden van de samenleving.
- Om de regels op te leggen en af te dwingen oefenen politieke gemeenschappen dus
macht uit over hun leden.
- De enige manier om aan de macht van een politiek systeem te ontsnappen is de
gemeenschap te verlaten. Bij niet-statelijke systemen is dit makkelijk, maar bij
statelijke systemen kom je dan in een ander politiek systeem terecht.
We zien regelmatig uitingen van burgerlijke ongehoorzaamheid. Individuele burgers of
groepen burgers verzetten zich dan principieel tegen een aantal regels, en geven daarmee
aan dat ze het er niet mee eens zijn.
2.1 Burgerlijke ongehoorzaamheid
Voorbeelden burgerlijke ongehoorzaamheid zoals de Boston Tea Party en de bezetting van
het Maagdenhuis. Burgerlijke ongehoorzaamheid is een publieke, niet-gewelddadige en
bewuste daad die ingaat tegen de wet en die tot doel heeft een wijziging in beleid of
wetgeving te realiseren. Drie elementen:
- Een vorm van protest die steunt op morele overwegingen en die stelt een vorm van
fundamenteel onrecht aan te klagen.
- Protest verloopt op een civiele manier.
- De deelnemers aanvaarden de wettelijke gevolgen van hun handelingen.
Wanneer burgers zich geen of weinig vragen stellen bij de uitoefening van macht spreken we
van gezag. Het onderscheid tussen macht en gezag volgens Weber; macht bestaat uit de
mogelijkheid die een actor heeft om in kader van een sociale relatie zijn wil op te leggen aan
anderen. Gezag verwijst naar machtsuitoefening die aanvaard wordt, die als legitiem wordt
gezien.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Sanne505. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 78388 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen