Deze samenvatting bevat het historische context: Duitsland in Europa () van de methode MEMO.
Leerlingen uit 5 Havo kunnen deze samenvatting gebruiken. Dit is belangrijke examenstof.
Geschiedenis
Samenvatting
MEMO Historische context 2: Duitsland in Europa (1918-1991)
Deelcontext 1, Opkomst van het Derde Rijk (1918-1945)
Hoofdvraag + kenmerkende aspecten
Wat leidde tot de opkomst van het nationaalsocialisme en welke gevolgen had dit voor Duitsland en
Europa?
- De rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van massaorganisatie.
- Het in praktijk brengen van totalitaire ideologieën, communisme en fascisme/nationaalsocialisme.
- De crisis van het wereldkapitalisme.
- Het voeren van twee wereldoorlogen.
- Racisme en discriminatie die leidden tot genocide, in het bijzonder op de Joden.
- De Duitse bezetting van Nederland.
Inhoud
De Republiek van Weimar
Het eind van de Eerste Wereldoorlog verliep voor het Duitse Keizerrijk zeer chaotisch. Duitsland had verloren,
de keizer vluchtte en er werd een republiek uitgeroepen: de Republiek van Weimar. Omdat de
sociaaldemocraten de grootste fractie in het parlement waren, vormden zij een nieuwe regering en
ondertekenden zij de wapenstilstand met de geallieerden. Er kwam een nieuwe grondwet, waardoor Duitsland
een parlementaire democratie werd: het gekozen parlement stelde de regering aan. Deze democratie was
vanaf het begin wankel, dit had 3 oorzaken.
1. Grote groepen Duitsers wilden geen democratie. De oude adellijke elite vond dat de massa niet in
staat was tot regeren. Nationalistische bewegingen aan de rechterkant wilde een sterke leider en
vonden dat een democratie Duitsland alleen verder verdeelde. En de radicale socialisten (vooral
aanhangers van het communisme) wilden een dictatuur volgens het model van de Sovjet-Unie.
2. Veel Duitsers hadden geen vertrouwen in de leiders van de Republiek. Zij hielden hen verantwoordelijk
voor het verlies van WOI. Dit noemen we de dolkstootlegende. Volgens deze theorie had Duitsland de
oorlog makkelijk kunnen winnen en had de linkse regering verraad gepleegd door de wapenstilstand te
tekenen. Het Verdrag van Versailles, de vredesovereenkomst, dwong Duitsland tot ontwapening, het
afstaan van gebieden en het betalen van forse herstelbetalingen.
3. De regeringen van de Republiek slaagden er niet in om de grote economische problemen op te lossen.
Dit kwam mede door de herstelbetalingen. Het Amerikaanse Dawesplan (1924) maakte grote
Amerikaanse leningen mogelijk en bracht een kort economisch herstel. Het economische herstel
eindigde in 1929 als gevolg van de beurskrach, een plotseling val van de beurskoersen in de Verenigde
Staten. De Amerikanen kwamen zelf in financiële problemen en wilden hun lening terug. Duitsland
kwam daardoor weer in een diepe economische crisis.
1
, De opkomst van het nationaalsocialisme
Van de chaos in de Weimarrepubliek profiteerde de rechtse en antisemitische nationaalsocialistische partij, de
NSDAP. Volgens de partijleider Adolf Hitler zou er onder zijn leiderschap een einde komen aan de politieke
strijd binnen Duitsland en zouden de afgenomen gebieden weer bij Duitsland komen. Zou zou hij de nationale
eenheid herstellen. Hij beloofde ook een eind te maken aan de werkloosheid. Met propaganda en paramilitair
machtsvertoon bouwde hij de NSDAP uit tot een massaorganisatie. Knokploegen van de NSDAP intimideerden
politieke tegenstanders. Met deze aanpak won Hitler de verkiezingen.
Hitler werd in 1933 benoemd tot rijkskanselier. Hij beweerde dat de Rijksdagbrand (1933) was aangestoken
door communisten, die van plan waren de macht in Duitsland over te nemen. In deze crisissfeer wist hij het
parlement zover te krijgen dat het de machtigingswet aannam. Dankzij deze wet kon Hitlers regering besluiten
nemen zonder dat daarvoor democratische toestemming nodig was. Het parlement gaf daarmee de macht uit
handen. Zo kwam er een einde aan de Republiek van Weimar.
Gevolgen voor Duitsland
Nadat Hitler aan de macht was gekomen, begon hij in Duitsland met de opbouw van een totalitair regime. Het
leven van alle Duitsers moest volledig in het teken staan van het nationaalsocialisme. Deze nazificatie van de
bevolking ging gepaard met grootschalige propaganda en het regime trad op tegen politieke tegenstanders
door middel van geweld en terreur. De machthebbers rekenden al snel af met iedereen die niet paste binnen de
Volksgemeinschaft, de ideale, harmonieuze en ‘raszuivere’ samenleving van de nationaalsocialisten. Dat waren
met name Joden, Roma en Sinti, gehandicapten en homoseksuelen. De regering wist de economie snel te
herstellen en de werkloosheid verdween vrijwel geheel.
Gevolgen voor Europa
Hitler eiste dat alle Duitstalige gebieden bij Duitsland zouden komen. Andere Europese landen maakte zich
zorgen over de agressieve buitenlandpolitiek. Groot-Brittannië en Frankrijk hoopten een nieuwe oorlog te
voorkomen door toe te geven aan de eisen van Hitler. Deze appeasementpolitiek bereikte zijn hoogtepunt
tijdens de Conferentie van München in 1938. Duitsland kreeg toen toestemming om een deel van
Tsjecho-Slowakije in te nemen. Hitler viel in 1939 Polen binnen, toen bleek dat hij op meer uit was dan alleen de
Duitstalige gebieden. Groot-Brittannië en Frankrijk verklaarden Duitsland de oorlog. Dit leidde tot WOII.
De oorlog verliep eerst succesvol voor Duitsland. Overal stelde de Duitse bezetter de rechtsstaat buiten
werking en voerden de Duitsers de arbeidsdienst in, waarbij Europese burgers in de Duitse oorlogsindustrie
moesten werken. In de veroverde gebieden kregen Joden het zwaar. Zij werden overal buitengesloten van het
publieke leven en uiteindelijk getransporteerd naar vernietigingskampen in Oost-Europa.
Deelcontext 2, Duitsland na de oorlog (1945-1961)
Hoofdvraag + kenmerkende aspecten
Hoezeer beïnvloedden het ontstaan en het verloop van de Koude Oorlog de geschiedenis van Duitsland na
de Tweede Wereldoorlog?
- De rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van massaorganisatie.
- Het in praktijk brengen van de totalitaire ideologieën communisme en fascisme/nationaalsocialisme.
- De verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een wapenwedloop en de
daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog.
- De eenwording van Europa.
- De toenemende westerse welvaart die vanaf de jaren 60 van de 20e eeuw aanleiding gaf tot ingrijpende
sociaal-culturele veranderingsprocessen.
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper tessspil1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
