Voorgeschiedenis – de 1e wereldoorlog:
Oorzaken
o Structurele oorzaken (die wat langer op de achtergrond speelde):
weltpolitiek van de keizer gericht op het stichten van een duits
wereldrijk + duits militairisme + gesloten bondgenootschappen, dus
eerder bereid te helpen bij conflict en zelf sterkere positie +
rivaliteit in afrika < imperialisme..
(kenmerkend aspect) De moderne vorm van imperialisme die
verband hield met de industrialisatie.
…+ nationalisme spanning en dreiging tussen landen
o Aanleiding (laatste druppel): aanslag op Oostenrijks-Hongaarse
kroonprins in Servië, bondgenoten zorgden voor grote schaal van
oorlog toen deze uitbrak tussen Oostenrijk-Hongarije (+Duitsland)
en Servië (+Rusland)
Verloop
o Meest vernietigende oorlog tot dan toe, ‘’totale oorlog’’’ook in
steden en dorpen ipv afgesproken open plekken:
- Duitsers wilden tweefrontenoorlog voorkomen door snel Frankrijk
te verslaan en dan alle troepen naar Rusland te brengen, maar liep
vast loopgravenoorlog jarenlang
- Nieuwe wapens: prikkeldraad, interieurs, gevechtsvliegtuigen,
gifgas
meer schade dan ooit
(kenmerkend aspect) het voeren van twee wereldoorlogen. +
verwoestingen op niet eerder vertoonde schaal door
massavernietigingswapens en de betrokkenheid van de
burgerbevolking bij oorlogvoering.
Wat leidde tot de opkomst van het nationaalsocialisme en welke
gevolgen had dit voor Duitsland en Europa, 1918-1945?
Ontstaan van de Republiek van Weimar = parlementaire democratie waarbij
burgers vertegenwoordigers kiezen om invloed te hebben in het beleid, vanaf
begin al instabiel door vele tegenstanders: communisten, extreem rechtse
nationalisten en conservatieve elite (geloofden niet in democratie als succesvolle
staatsvorm, elite wilde keizer, communisten wilde revolutie)
Herfst 1918: Duitsland doet laatste poging frontlinie van Frankrijk te doorbreken,
maar faalt onderhandelingen rondom verlies van oorlog en gebrek aan voedsel
en soldaten = ontevredenheid bij volk in Duitsland 1918: socialistische
revolutie, keizer vlucht en nieuwe republiek besloot tot wapenstilstand in de
oorlog.
1919: verdrag van Versailles dolkstootlegende in Duitsland, de linkse regering
van de republiek van Weimar zou de soldaten een dolkstoot in de rug gegeven
hebben, terwijl Duitsland de oorlog nog had kunnen winnen (de
onderhandelingen voorafgaand aan de wapenstilstand en het verdrag van
Versailles werden in het geheim gedaan, dus zag de bevolking deze niet
aankomen en voelden zij dat de oorlog nog gewonnen had kunnen worden).
Het verdrag van Versailles = Veel gehaat, want Duitsland werd als enige
schuldige aangewezen (Alleinschuld) en de besluiten werden alleen door de
, overwinnaars gemaakt en besproken.
- geen kolonien meer voor Duitsland
- Rijnland werd gedemilitariseerd, Duitsland mocht daar, dichtbij frankrijk, geen
militairen meer
- Duitsland nog maar een klein leger
- gebieden afstaan
- enorme herstelbetalingen
- geen alliantie meer toegestaan met Oostenrijk
De positie van Duitsland post-verdrag van Versailles = 3 categoriën van
gevolgen:
1. Politiek strategisch
- Rusland verdwijnt van Europees toneel, burgeroorlogen Sovjet-Unie
- de VS wilden zich niet meer met Europa bemoeien
- de Engelsen hadden ook spijt van de oorlog en de slachtoffers en hielden
strategische afstand van Europa, de Duitse vloot waar ze pre-oorlog bang voor
waren was er niet meer
- Duitsland was geen bedreiging meer, maar was industrieel, demografisch en
strategisch nog volledig intact nieuwe opbouw na inleveren van spullen na
verdrag wo2
- Frankrijk was getraumatiseerd, meeste jonge slachtoffers van allemaal
- geen geallieerd bondgenootschap meer, iedereen hield afstand van elkaar.
- nieuwe onafhankelijke staten in Oost-Europa
Oftewel Duitsland was in een positie gezet waardoor een 2 e wereldoorlog ging
komen.
Het Dawesplan = Herstelbetalingen in Duitsland hyperinflatie, geld was bijna
niks meer waard, maar toch later verbetering in economische positie door
Dawesplan van Amerika: leningen aan Duitsland om herstelbetalingen te betalen
die ze later terugbetaald kregen zou wereldeconomie weer stimuleren en een
wraakoorlog kunnen voorkomen als crisis verderging in Duitsland.
De verzoeningspolitiek = Duitse minister van buitenlandse zaken, Streseman,
wilde relatie met Frankrijk verbeteren door verloren gebieden ‘’niet meer terug te
hoeven’’ = consessies, ook om oorlog te voorkomen
De economische crisis, 1929 =
(kenmerkend aspect) de crisis van het wereldkapitalisme.
Black thursday: beurzen storten in op wallstreet wereldcrisis, wanhopige
werkloosheid
oorzaken:
- (cultureel) live now, pay later veel leningen, geld onmogelijk opgevraagd
want werd uitgeleend
- (politiek) weinig toezicht op banken geen strenge regels, leningen konden
makkelijk verstrek
- (economisch) overproductie in landbouw meer aanbod dan vraag daling
prijzen
Tijdens beurskrach ging men massaal aandelen verkopen, die niet gekocht
werden
koersen dalen Dawesplan stopte crisis in Duitsland, minder productie en
meer werkloosheid onrust en meer steun voor extremistische partijen
(communistische en nationalistische)
