(Uitgebreide) samenvatting Klinische
ontwikkelingspsychologie
Deeltentamen II
1
,Inhoudsopgave
Hoofdstuk 10 – Depressieve en bipolaire stoornissen............................................................................3
Hoofdstuk 11 – Angst- en obsessieve-compulsieve stoornissen..........................................................22
Hoofdstuk 12 – Trauma- en stressor gerelateerde stoornissen............................................................45
Hoofdstuk 14 – Voedings- en eetstoornissen.......................................................................................68
Artikel: De beoordeling van persoonlijkheidspathologie in de adolescentie vanuit het perspectief van
het alternatieve DSM-5 model voor persoonlijkheidsstoornis (AMPD)................................................83
Handboek Klinische ontwikkelingspsychologie – Prins en Breat (2014; 2 e druk)..................................85
Hoofdstuk 6 – Gezin en afwijkende ontwikkeling.............................................................................85
Hoofdstuk 8 – Cultuur, acculturatie en afwijkende ontwikkeling.....................................................88
2
,Hoofdstuk 10 – Depressieve en bipolaire stoornissen
Bij een stemmingsstoornis (affectieve stoornis) staat een stoornis in stemming centraal.
- Stemming wordt globaal gedefinieerd als een gevoel of emotie.
- Kinderen met stemmingsstoornissen lijden aan extreme, aanhoudende of slecht
gereguleerde emotionele toestanden zoals een overmatig ongelukkig gevoel, voortdurende
prikkelbaarheid of woede en stemmingswisselingen van diepe droefheid tot grote
opgetogenheid.
- Stemmingsstoornissen zijn een van de meest voorkomende, chronische en beperkende
ziekten bij jongeren.
Overzicht van stemmingsstoornissen
Stemmingsstoornissen kunnen in verschillende vormen voorkomen:
- Dysforie: een toestand van langdurige periodes van verdriet.
o Kinderen met ernstige depressie lijden hieraan
- Anhedonia: weinig vreugde voelen en interesse verliezen in bijna alle activiteiten.
o Ook hier lijden kinderen met depressie aan
meestal in depressie een combinatie van beide, maar dus niet altijd; andere vorm van
uitingen:
- Prikkelbaarheid: verwijst naar gemakkelijke ergernis en lichtgevoeligheid, gekenmerkt door
een boze bui en woede-uitbarstingen.
o chagrijnig, brommerig, humeurig, kortzichtig of snel van streek
o is een van de meest xgelijktijdig voorkomende symptomen van depressie
- Manie: een abnormaal verhoogde expansieve stemming, verhoogde doelgerichte activiteit en
energie, gevoelens van euforie; een extreem gevoel van welzijn.
o Er worden geleden aan een aanhoudende combinatie van extreme hoogte- en
dieptepunten Bipolaire stoornis (BP) of manisch-depressieve stoornis
Er zijn twee soorten hoofd stemmingsstoornissen; depressieve stoornis en bipolaire stoornis
Depressieve stoornissen 312
- Depressie verwijst naar een doordringende ongelukkige stemming en wordt gekenmerkt
door gevoelens van neerslachtigheid, hopeloosheid, prikkelbaarheid en eenzaamheid.
o De symptomen van depressie zijn zo universeel dat depressie soms 'de verkoudheid
van psychopathologie’ wordt genoemd.
- Een depressieve stoornis wordt door volwassenen vaak niet goed begrepen, ze zien niet in
waarom een kind depressief is en denken dat het snel voorbij zal zijn.
- Depressieve jongeren hebben vaak bijkomende problemen zoals angst of oppositionele/
gedragsstoornissen.
- Hoewel klinische depressie kan lijken op de normale emotionele dips van de kindertijd, is het
voor veel jonge mensen ook doordringend, beperkend, langdurig en levensbedreigend.
Geschiedenis
- Vroeger werd ontkent dat kinderen last kunnen hebben van een depressie, aangezien bij
kinderen voldoende ontwikkeling van het superego mist dat toestaat dat agressie tegen het
zelf wordt gericht.
- Ook werd er gedacht dat de symptomen van een depressie hoorde bij de ontwikkeling.
- Depressie bij jonge mensen is een terugkerend probleem, net als bij volwassenen.
- Nu zijn ze er wel zeker van dat kinderen depressief kunnen zijn, alleen zijn de symptomen
wat meer indirect en verborgen gemaskeerde depressie (achterhaald).
o Depressie kan over het hoofd worden gezien omdat het vaak samen voorkomt met
3
, meer zichtbare stoornissen.
Depressie in jonge personen
- Vrijwel alle jongeren ervaren enkele symptomen van depressie, en velen ervaren
significante depressie bij enige tijd
- Depressie bij jonge mensen gaat gepaard met tal van en aanhoudende symptomen,
waaronder stoornissen in stemming, gedrag, houding, denken en fysiek functioneren.
- Het is nu bekend dat depressie bij jonge mensen veel voorkomt, beperkt en vaak
onvoldoende wordt genoemd.
- Langdurig emotioneel lijden, problemen in het dagelijks leven en verhoogd risico van deze
jongeren voor zelfmoord, middelengebruik, andere mentale gezondheidsproblemen,
slechtere gezondheidsresultaten en hogere kosten van de gezondheidszorg zorgen bij
jongeren met depressie voor een groot probleem
Depressie en ontwikkeling
- Kinderen uiten en ervaren depressie op verschillende leeftijden anders.
o Een baby kan droefheid tonen door passief te zijn en niet te reageren;
o een kleuter kan teruggetrokken en geremd lijken;
o een kind van schoolgaande leeftijd kan argumentatief en strijdlustig zijn of klagen
over zich ziek voelen;
o een tiener kan gevoelens van schuld en hopeloosheid uiten, mokken of zich
onbegrepen voelen.
Deze voorbeelden zijn geen verschillende soorten depressies, maar
vertegenwoordigen waarschijnlijk verschillende fasen in het
ontwikkelingsverloop van hetzelfde proces.
- Depressie in kinderen onder de 7 jaar is diffuus en minder gemakkelijk te identificeren
o Maar het kan al wel bij 3-5 jaar
o Vroege herkenning is cruciaal!
- Depressie in baby’s staat nog in de kinderschoenen
o Anaclitische depressie; baby’s die werden opgevoed in een schoon maar emotioneel
koude institutionele omgeving die reacties vertoonden die leken op depressie
Depressie door gebrek aan hechting, afwezigheid van moeder, fysieke ziektes
en sensorische deprivatie
- Jonge kinderen die blootgesteld zijn aan verwaarlozing en later geadopteerd zijn kunnen
emotionele en gedragsproblemen laten zien; hogere risico op internaliserende stoornis
- Depressie bij baby’s kan ook ontstaan bij kinderen met ernstig verstoorde gezinnen
- Peuters die depressief zijn, kunnen extreem somber en verdrietig zijn.
o Naast boos worden als dingen niet gaan op hun manier, zijn velen prikkelbaar zonder
duidelijke reden.
o Negatieve en zelfdestructieve verbalisaties kunnen voorkomen
o Lichamelijke klachten zoals buikpijn komen vaak voor
- Schoolgaande kinderen met een depressie vertonen naast veel van de symptomen van
kleuters, maar ook verhoogde prikkelbaarheid, storend gedrag, driftbuien en strijdlust
o Willen niet over hun verdrietige gevoelens praten
o Academische problemen
o Peer problemen
kan vechten en klagen over het niet hebben van vrienden of gepast worden
o Zelfmoordbedreigingen kunnen zich ook voordoen
- Preteens en tieners met depressie vertonen veel van de symptomen van jongere kinderen,
naast toenemende zelfbeschuldiging en uitingen van een laag zelfbeeld, aanhoudend
verdriet, sociale remming, gevoelens van isolatie, slaapproblemen en eetproblemen
4
