Hoorcollege 7
Wat is een theorie?
Een systeem van logische samenhangende- niet strijdige beweringen , opvattingen en
begrippen betreffende een werkelijkheidsgebied, die zo zijn geformuleerd dat er toetsbare
hypotheses (aannames) uit afgeleid kunnen worden.
Wat kan je met een theorie?
Verschijnselen of gedrag van mensen beschrijven, verklaren en uitkomsten voorspellen (bijv.
gehechtheidstheorie – theorie over gezond eten)
Theorie in praktijk
- Ook wel omschreven als de bril/zienswijze waarmee je een vraagstuk of werkwijze
bekijkt. Bv. reageer als vriendin of leg je iets uit wat belangrijk is voor het gezin denk
aan een bepaalde theorie. Kijk ik als een bezorgt iemand of denk je in je rol als
pedagoog.
- Belangrijk is om je bewust te zijn van de zienswijze/bril waarmee je naar de
werkelijkheid kijkt
Een model
Een model is een schematische weergave van een verschijnsel in de werkelijkheid dat
gebruikt kan worden om de werkelijkheid te beschrijven. Een model een geen theorie maar is
vaak afgeleid uit een theorie denk aan het balansmodel. Een model kan gebruikt worden
om in kaart te brengen over wat er in een gezin speelt.
Het balansmodel (bakker et al)
- Het balansmodel is een model waarin factoren die invloed uitoefenen op de
ontwikkeling van een kind in beeld zijn gebracht.
- De factoren bevinden zich op drie niveaus, het zogenaamde micro, meso- of
macroniveau.
- De factoren worden getypeerd als risicofactor voor de ontwikkeling van kinderen of
als beschermende factor.
Microniveau
Familie, gezin
Mesoniveau
buren, sociale verbindingen in de buurt zoals scholen, sportvelden, huisartsen en
buurtteams etc. elkaar vragen kunnen stellen in de buurt.
Macroniveau
gemeentes, beleid, politiek in een land, wetgeving, vaderschapsverlof, economie! etc.
alle regels binnen ons land zoals hoe wij omgaan met vluchtelingen. Het zijn de kaders
waarin wij leven.
Factoren in het balansmodel
- Beschermende factoren: factoren waarvan uit goed opgezet onderzoek is gebleken
dat zij een zekere voorspellende waarde hebben voor een positieve ontwikkeling van
kinderen. Bv. goede hechting en goede leerkrachten en gezondheid. Beschermende
factoren: bieden bescherming tegen factoren die de ontwikkeling kunnen verstoren.
Ze hebben een zogenaamd ‘bufferend effect’
, - Risicofactoren: factoren waarvan een goed opgezet onderzoek is gebleken dat ze
een zekere voorspellende waarde hebben voor een risicovolle ontwikkeling van
kinderen. Bv. geweld, armoede, verslaving etc.
Balansmodel:
Cohesie= samenhang
, Risicofactor
‘Kenmerk van het kind, de ouder, een omstandigheid of een
gebeurtenis waarvan uit goed opgezet onderzoek is gebleken dat er
een verband bestaat met latere, ongunstige ontwikkelingsuitkomsten’
Nut van het bestuderen van risicofactoren:
Risicofactoren hebben een voorspellende waarde voor het mogelijk ontstaan van een
probleem of problemen.
of problemen ontstaan blijft echter een inschatting. De voorspellende waarde van
risicofactoren is onderzocht op groepsniveau. Of risicofactoren ook in het individuele geval
tot problemen zullen leiden valt niet direct te voorspellen.
Risicocumulatie
- Risicocumulatie is de opeenstapeling van risicofactoren
- Een opeenstapeling van risicofactoren kan het zelfregulerend proces van de
opvoeding ontregelen. Het kan tot stilstand of in een negatieve spiraal komen.
Armoede of bijvoorbeeld een aardbeving.
Betekenis risicocumulatie voor ouders en opvoeding
Vraagt van de ouder extra aandacht en inzet, vaak letterlijk meer tijd, om het systeem op
gang te houden. De meeste ouders brengen dit gemakkelijk op, maar wanneer de
risicofactoren zich opstapelen, wordt dit moeilijker.
Met een risicofactoor is er vaak geen probleem en kan het makkelijk opgelost worden. Bij
minimaal vier risicofactoren is er 30% kans dat er structureel problemen zijn die niet direct op
te lossen zijn en er iets moet gebeuren, want dan is er een systeem ontwricht en echt
problematisch.
Risicocumulatie en gevolgen:
Risicocumulatie kan leiden tot
- Verlaagde intelligentie
- Psychische- en gedragsproblemen
- Kindermishandeling
- Delinquentie (crimineel gedrag)
Afhankelijk van de aanleg van het kind en de actuele context.
Draaglast
geheel van (ontwikkelings- , opvoedings- en levens-) taken en risicofactoren waarmee
ouders en kind worden geconfronteerd.
Draagkracht
geheel van vaardigheden en beschermende factoren dat ouders en kind in staat stelt
taken en bedreigende factoren (stressoren) het hoofd te bieden.
Tijd kan veel oplossen!