Samenvatting Arbeidspsychologie
Hoorcollege 1 - Introductie 2
Kennisclip 1.1 Introductie 2
Kennisclip 1.2 Wat is arbeidspsychologie? 2
Kennisclip 1.3 Arbeidspsychologie in historisch perspectief 3
Kennisclip 1.4 Recente veranderingen rondom arbeid 5
Hoorcollege 2 - Arbeidspsychologische modellen 6
Kennisclip 2.1 - Job Characteristics Model 11
Kennisclip 2.2 - Job Demand Control (Support) model 11
Kennisclip 2.3 - Vitamine Model en Effort-Reward Imbalance model (Warr, 1987) 12
Kennisclip 2.4 - Job Demands-Resources Model 13
Kennisclip 2.5 - Demand Induced Strain Compensation Model 13
Hoorcollege 3 - Taakeisen, functieontwerp en ergonomie 14
Hoorcollege 4 - De context van het werk 1
Kennisclip 4.1 - Job Control 1
Kennisclip 4.2 - Sociale aspecten van werk 1
Kennisclip 4.3 - Werktijden 1
Kennisclip 4.4 - Herstel van werk 1
Hoorcollege 5 - Werkenden aan het werk- en thuis 1
Kennisclip 5.1 - Kenmerken van werknemers 1
Kennisclip 5.2 - Werk-Privé interactie 1
Hoorcollege 6 - Fouten, veiligheid, ongelukken en verzuim 1
Hoorcollege 7 - Bevlogen, tevreden, verveeld of opgebrand? 1
Hoorcollege 8 - Hoe kan het beter? Interventies 1
Kennisclip 8.1 - Classificaties & succesfactoren van interventies 1
Kennisclip 8.2 - Job Crafting 1
Kennisclip 8.3 - Positieve interventies 1
1
,Hoorcollege 1 - Introductie
Kennisclip 1.1 Introductie
Literatuur:
Maria Peeter, Jan de Jonge, & Toon Taris (2014) - An introduction to contemporary
work psychology
ISBN: 978-1-119-94553-6
Opbouw:
Kennisclip 1.2 Wat is arbeidspsychologie?
Een A&O-psycholoog houdt zich bezig met menselijk gedrag in de context van
werk en organisatie.
● Toepassing & onderzoek (Scientist practitioner)
Het beroepsveld bevat 3 deelgebieden:
● Organisatiepsychologie
● Personeelspsychologie (HRM)
● Arbeidspsychologie
2
,Organisatiepsychologie:
De organisatiepsychologie richt zich op het gedrag van medewerkers in relatie tot
elkaar en tot het grotere systeem dat men de organisatie noemt.
Belangrijke onderwerpen zijn: communicatie, besluitvorming, macht, leiderschap,
samenwerking, conflict, organisatiecultuur, organisatiestructuur,
organisatorische verandering.
Personeelspsychologie (HRM):
De personeelspsychologie betreft het verband tussen een persoon en de
organisatie, in het bijzonder:
● De totstandbrenging van de arbeidsverhouding (instroom)
● De ontwikkeling (doorstroom)
● De beëindiging (uitstroom)
Belangrijke onderwerpen zijn: Werving en selectie van personeel, competenties en
ontwikkeling van personeel, carrièreontwikkeling, beloning, training en opleiding
Kernvraag is hoe zorg je ervoor dat de taak door de juiste persoon (met de juiste
kennis, vaardigheden, motivatie etc) wordt uitgevoerd?
Arbeidspsychologie:
Belangrijke onderwerpen zijn: Taakontwerp, arbeidstijdregelingen, prestaties,
fouten, ongelukken, inspanning, herstel, vermoeidheid, welzijn, motivatie.
Kennisclip 1.3 Arbeidspsychologie in historisch perspectief
Wat verstaan we onder werk?
Gecoördineerde, doelgerichte activiteiten die uitgevoerd worden in ruil voor iets
(meestal een geldelijke beloning)
● Doelgericht
● Gecoördineerd
● Ruil
Functies van werk
Werkenden zijn over het algemeen “beter af” dan werklozen.
● Structuur
● Sociaal contact
● Gezamenlijk doel
● Identiteit, status
● Regelmatige activiteit
3
, Geschiedenis van de arbeidspsychologie:
● Historische wortels liggen bij de oude Grieken en Romijnen
● Occupation medicine (rond 1500)
● Work psychology (rond 1800)
○ Taylorisme (1910-1930)
○ Human Relations (vanaf 1930)
○ Human Factors (tot 1990)
● Positieve psychologie ( 2000 - heden)
Taylorisme (1910-1930)
● Uitgangspunten: arbeiders zijn lui en dom
● Oplossing voor domheid:
○ Maak taken zo simpel mogelijk
○ Stel vast wat de beste manier is om taken uit te voeren
○ Tain arbeiders tot ze de beste manier beheersen
○ Laat ze niet nadenken over de uitvoering van deze taak: het zijn
radertjes in de machine
○ Selecteer de beste werknemers voor een bepaalde taak
● Oplossing voor luiheid:
○ Prestatie/stukloon
○ Veel controle
● Standaardisatie en efficiency als kernbegrippen
De Human Relations-beweging:
● Elton Mayo (1993), “Human problems of industrial civilisations”
- Niet alleen uitvoerende, maar ook controlerende en voorbereidende taken
● Hard werken omdat je plezier hebt in je werk
● Hawthorne-experimenten: onafhankelijk van de interventie in de
arbeidsomstandigheden was de arbeidsprestatie in eerste instantie hoger
→ belang van sociale condities
En tegenwoordig?
● De rol van scientific management is niet uitgespeeld. Het veld heeft zich
verbreed.
● Positieve Psychologie
● Sustainable performance; streven naar goede prestaties gecombineerd met
aandacht voor gezondheid en welzijn.
4