Samenvatting van alle hoofdstukken van het boek "overdracht en tegenoverdracht" van Fee van Delft. Dit gaat over het therapeutisch fenomeen vertaald naar alledaagse psychosociale begeleiding.
Gemaakt van de 7e druk.
Inhoud
Inleiding en H1: Een oriëntatie op de begrippen overdracht en tegenoverdracht.................................2
H2: Overdracht en tegenoverdracht.......................................................................................................2
H3 Overdracht en tegenoverdracht bezien vanuit de transactionele analyse........................................3
3.1 Zijn of niet zijn..............................................................................................................................3
3.2 De kindpositie bezien vanuit de transactionele analyse...............................................................3
3.3 Bewust en onbewust projecteren.................................................................................................4
3.5 Positieve en negatieve overdracht...............................................................................................5
H4 Overdracht en tegenoverdracht in praktijksituaties..........................................................................6
4.1 Doelgericht werken......................................................................................................................6
4.2 Voortdurende interactie...............................................................................................................6
4.3 Interpunctie..................................................................................................................................6
4.4 Inhoud en betrekking....................................................................................................................6
4.5 Nabijheid en afstand.....................................................................................................................7
4.6 Afhankelijkheid.............................................................................................................................7
H5 Beroepshouding en vaardigheden van de werker.............................................................................8
5.1 Overdracht of tegenoverdracht?..................................................................................................8
5.2 (Zelf)kennis, (zelf)bewustzijn en (zelf)reflectie.............................................................................8
5.3 Respect.........................................................................................................................................8
5.3.1 Grenzen aan respect..............................................................................................................8
5.5 Empathie......................................................................................................................................8
5.7 Confronteren................................................................................................................................9
, Inleiding en H1: Een oriëntatie op de begrippen
overdracht en tegenoverdracht
Projecteren = een beeld overbrengen.
- Bij projectie vul je voor de ander in hoe deze zich, volgens jou, voelt.
Overdracht = de cliënt draagt (onbewust) oude gevoelens over op de hulpverlener of op degene van
wie de cliënt afhankelijk is.
- Bij overdracht wordt een gevoel van verwachting geprojecteerd van hoe de ander naar jou kijkt; jij
vult in hoe de ander naar jou kijkt en hoe de ander zicht voelt jegens jou.
Tegenoverdracht = de hulpverlener draagt (onbewust) in zijn functie als autoriteit eigen oude
(kind)gevoelens over op de cliënt. Dit is vaak een reactie op overdracht.
- Onbewuste tegenoverdracht kan een negatieve invloed hebben op de open, neutrale houding die
de hulpverlener zou moeten hebben.
Tegenoverdracht waarvan de hulpverlener zich bewust is, hoeft geen probleem te zijn, mits de
hulpverlener deze gevoelens kan hanteren.
Overdrachtsgevoelens = gevoelens die naar hun aard of in intensiteit niet kloppen in de actuele
situatie, maar ze spelen daarin wel een rol. Zij zijn terug te voeren tot een onbewuste stroom van
vroegkinderlijke gevoelens, vanuit het Id of Superego.
- Overdrachtsgevoelens kunnen worden opgeroepen door de herkenbaarheid van de situatie of door
de gelijkenis in persoon.
- Overdrachtsgevoelens spelen onbewust een rol tijdens het therapeutische proces. Ze kunnen het
therapeutische proces verstoren wanneer ze niet bewust gemaakt worden, bijv. door niet de
aandacht, erkenning of ruimte kunnen krijgen die hem toekomt. Als deze gevoelens bewust gemaakt
worden, vormen ze een belangrijk, werkzaam onderdeel van de begeleiding.
H2: Overdracht en tegenoverdracht
De psychoanalyse gaat ervan uit dat de persoonlijkheid van de mens is opgebouwd uit drie
componenten die elkaar wederzijds beïnvloeden:
- het Id: het instinctmatige in de mens, reflexen: het kind in de persoon, onderbuikgevoel → streeft
naar directe bevrediging en werkt vanuit lustprincipe;
- het Superego: ontwikkeld onder invloed van opvoeders, omgeving, samenleving, cultuur: het
normatief weten → streeft naar uitstel en werkt vanuit morele/ideële principe;
- het Ego: het meest bewuste, rationele onderdeel: beïnvloed het gedrag dat we laten zien aan
anderen, handelt en bemiddelt tussen Id en Superego → werkt vanuit het realiteitsprincipe.
Weerstand = onbewust verzet tegen verandering.
De cliënt kan zijn weerstand alleen loslaten als hij het gevoel als zodanig begrijpt.
De visie die mensen hebben op het gedrag van anderen, wordt gekleurd door hun eigen zelfbeeld.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper timmievankaam. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,19. Je zit daarna nergens aan vast.
