Hoofdstuk 1: Geweld in getallen
Geweld wordt ingedeeld in drie categorieën:
- Op zichzelf gericht geweld
- Interpersoonlijk geweld
- Collectief geweld
Op zichzelf gericht geweld:
Zelfbeschadiging en suïcidaal gedrag zijn vormen van op zichzelf gericht geweld. Vormen van
zelfbeschadiging zijn het zichzelf lichamelijk beschadigen, door zichzelf te slaan, snijden, bijten,
ledematen amputeren, maar ook verslavingen en eetproblemen. Er kan ook sprake zijn van
psychische zelfbeschadiging: een negatief zelfbeeld dat zich uit in het voortdurend veroordelen van
zichzelf, schuldig voelen en straffen. 1 op de 3 zelfdodingspogingen slaagt. 50% van de mannen en
71% van de vrouwen heeft bij een gewelddadige dood zelfmoord gepleegd.
Interpersoonlijk geweld:
Interpersoonlijk geweld is geweld tussen twee individuen of tussen een individu en een kleine groep
mensen. Interpersoonlijk geweld kan leiden tot de dood (moord). Niet-fatale vormen van
interpersoonlijk geweld zijn: fysieke, seksuele en psychologische mishandeling en misbruik. Dit soort
geweld kan leiden tot langdurige lichamelijke en geestelijke beschadigingen, slechte gezondheid en
vroegtijdige dood. Interpersoonlijk geweld komt het vaakst voor bij vrouwen, kinderen en ouderen.
1 op de 5 vrouwen is als kind seksueel misbruikt en 1 op de 3 vrouwen heeft ergens in haar leven
fysiek of seksueel geweld meegemaakt.
Uit onderzoek is gebleken dat fysiek en seksueel geweld naar vrouwen op grote schaal voorkomt en
dat dit niet incidenteel, maar herhaaldelijk en opzettelijk voorkomt. In veel landen zit er een taboe
op dit onderwerp, maar in Nederland worden er campagnes overgemaakt en wordt er geprobeerd
om het meer bespreekbaar te maken.
Huiselijk geweld is de afgelopen jaren een steeds meer besproken onderwerp in Nederland. Er zijn
meldcodes opgesteld, bedoel om professionals te helpen om de signalen van geweld te herkennen
en te weten hoe daarop te reageren. Er is een meldcode huiselijk geweld en een meldcode
kindermishandeling. Onder huiselijk geweld wordt partnergeweld tegen volwassenen bedoeld.
Incidenten: relatief lichtere vormen van geweld.
Evident huiselijk geweld: zwaardere vormen van geweld. 60% van de slachtoffers van evident
huiselijk geweld is vrouw.
Een andere vorm van interpersoonlijk geweld is kindermishandeling, dit komt veel voor. Er zijn
aantallen bekend over fysieke mishandeling en verwondingen, maar niet over seksueel geweld bij
kinderen. Aan de verwondingen worden vaak andere oorzaken gekoppeld en dood door geweld
wordt vaak niet herkend. Meisjes zijn vaker slachtoffer dan jongens.
Nog een andere vorm van interpersoonlijk geweld is ouderenmishandeling. Dit komt voor in gezins-
en familierelaties, zorgrelaties met beroepskrachten in de thuissituatie of binnen instellingen, maar
ook in relatie met vrijwilligers en buren. 1 op de 17 ouderen geeft aan afgelopen maand mishandeld
te zijn.
,Collectief geweld:
Collectief geweld is geweld tegen individuen of groepen door mensen die lid zijn van een bepaalde
andere groep, met als doel iets te bereiken op politiek, economisch of sociaal gebied. Voorbeelden
zijn: gewelddadige conflicten tussen landen of gebieden, geweld door dictatoriale regimes,
terroristische acties van groepen, verkrachtingen en verminkingen door soldaten, of gedwongen
volksverhuizingen. In de 20e eeuw zijn er 191 miljoen mensen gestorven door middel van collectief
geweld in de oorlogen.
Geweld kan zich in verschillende vormen uiten:
- Fysiek geweld
- Seksueel geweld
- Psychisch, verbaal of emotioneel geweld
- Verwaarlozing of onthouding
Alledaags geweld: vormen van geweld, die de media niet halen en die niet in de statistieken
terechtkomen, omdat ze minder of helemaal niet spectaculair zijn en niet voor ernstige lichamelijke
verwondingen zorgen. Voorbeelden hiervan zijn: machtsmisbruik, indirecte manipulatie, verbaal
geweld, dreigen, emotionele chantage, cybergeweld.
Relationeel geweld: Het overgrote deel van geweldsituaties speelt zich af tussen mensen en vooral
in relaties tussen bekenden: partners, gezins- of familieleden, vrienden of collega's.
Hoofdstuk 2: Denkbeelden over geweld
In de westerse cultuur kijken we op een bepaalde manier naar geweld. We hebben onbewust een
cultureel bepaalde bril op, die onze kijk op geweld kleurt. Deze kleuring wordt gevormd door
bepaalde aannames of denkbeelden over geweld. Iedereen verstaat iets anders onder geweld, dus is
het niet vanzelfsprekend dat we er hetzelfde over denken.
Verschillende denkbeelden:
- Geweld is fysieke agressie
- Geweld veroorzaakt blijvende, onherroepelijke schade
- Geweld vindt ver weg plaats
- Geweld wordt gepleegd door onbekenden op straat
- Mannen zijn daders en vrouwen zijn slachtoffers
- Geweld vindt vooral plaats in de lagere sociale klassen
- Geweld is een afwijking of ziekte
Er is op verschillende gebieden onderzocht of gewelddadige mensen op bepaalde gebieden anders
zijn dan niet gewelddadige mensen. Hierbij werd vooral gekeken naar:
- Sociale factoren: sociale klasse, armoede, onderwijsniveau, ras, cultuur, gezinssituatie
- Individuele factoren: biologische afwijkingen, persoonlijkheid – of gedragsstoornissen
- Invloeden: van de televisie of computerspelletjes, van verslavingen of jeugdbendes.
, Hoofdstuk 3: Geweld onder ogen zien
Het lastige van denkbeelden is dat we denken de waarheid te zien en dat dit altijd de waarheid is
geweest. Het blijkt dat onze denkbeelden voortdurend kunnen veranderen en niet altijd waar zijn. In
de 20e eeuw is de blik op geweld steeds meer gaan veranderen.
Vroeger werd er veel geluisterd naar denkbeelden van het geloof. Zo werd er gezegd dat door goed
te doen, bestaat het kwaad niet. Wanneer je niet het goede deed of niet in god geloofde werd je als
heiden gezien, een onderdeel van de duivel. Het denkbeeld was: gelovigen zijn goed en andere zijn
kwaad. In deze tijd was het lastig om gelovige geweldplegers als kwaad te zien.
Freud gaf in zijn tijd een lezing over de verhalen van zijn slachtoffers en kreeg als bevel om zijn
verhaal te herroepen. Zijn slachtoffers waren gewelddadig behandeld door 'goede christelijke
familieleden' en dit werd in zijn tijd niet ingezien. In deze tijd werd er gedacht dat als iemand
seksueel misbruikt werd, het slachtoffer diegene zelf had verleid of het had gewild. Later werden er
verhalen gepubliceerd over seksueel geweld door ouders op hun kinderen. Deze verhalen werden
vaak doodgezwegen.
Pseudologica phantastica: een vorm van liegen, waarbij de persoon de werkelijkheid van de eigen
fantasie lijkt te geloven en daarnaar handelt.