Buik
Donnerstag, 9. Juni 2022 10:54
ALGEMEEN
Oriëntatiepunten:
- Craniaal: ribbenboog en processus xiphoideus
- Caudaal: spina iliaca anterior superior, crista iliaca en symphisis pubis
- Mediaan: navel en linea alba
Indeling buik:
- Verticaal: midclaviculaire lijnen
- Horizontaal: subcostaal en bij spina iliaca anterior superior
Volgorde:
- Inspectie
- Auscultatie
- Percussie
- Palpatie
INSPECTIE
Liggend op de onderzoeksbank met hoofd 30 graden omhoog, bij pijn evt. met knieën opgetrokken
- Huid: afwijkingen, trauma, littekens etc.
- Navel: verstreken (hoge abdominale druk) of diep (adipositas)
- Diffuse zwelling: adipositas, gasophoping/obstipatie, ascites, tumor, zwangerschap, overvulde blaas
- Lokale zwelling: vergroting organen, tumoren, hernia (bij persen)
- Ademhalingsbewegingen: oppervlakkig of gedeeltelijk (peritoneale prikkeling)
- Zichtbare peristaltiek: bij navel dunne darm zichtbaar (obstructie), pulsatie aorta (evt. aneurysma)
AUSCULTATIE
= op één locatie, naast de navel
Darmgeruisen en peristaltiek beoordelen op:
STAT B2 LICHAMELIJK ONDERZOEK Pagina 1
,Darmgeruisen en peristaltiek beoordelen op:
- Kwantiteit geluid: afwezig, spaarzaam, normaal of levendig
- Kwaliteit geluid: normaal, hoogklinkend of gootsteengeruis
Bij afwezigheid geruisen: minimaal 5 minuten blijven luisteren om te kunnen spreken van 'afwezige geluiden'
Vaatgeruisen: zijn er souffles aanwezig?
- Normale geruisen: tussen xiphoideus en navel
- Regio epigastrica: verhoogde kans op nierarteriestenose (a.renalis)
- Aanwezigheid van een souffle in abdomen: aneurysma, fistels, ischemische darmziekten
PERCUSSIE
Voor:
- Onderscheiden van niet-luchthoudende organen, tumoren, gashoudende darmen en vrij vocht
- Inschatten ernst en locatie van pijn
Betekenis toon:
- Tympanitisch (door gas)
- Gedempt (door vocht/organen)
Oriënterende percussie:
- Gehele buik en flanken
- Verkennend
- Ascites opsporen (alleen op indicatie!): vocht zakt naar flanken in rugligging en dempt toon
Orgaanspecifieke percussie:
- Lever: boven/ondergrens bepalen op midclaviculairlijn (van tepel omlaag, van onderbuik omhoog) = van
sonoor naar gedempt
○ Normaal: bovengrens 5e ICR, spanwijdte 6-15 cm
○ Laagstand: o.a. door laagstand diafragma vanwege obstructieve longziekten,
Hoogstand: afwijkingen thorax (atelectase), hoogstand diafragma (frenicusparese)
STAT B2 LICHAMELIJK ONDERZOEK Pagina 2
, ○ Hoogstand: afwijkingen thorax (atelectase), hoogstand diafragma (frenicusparese)
○ Verdwenen leverdemping: vrij lucht in buikholte (darm/maagperforatie)
○ Vergroot: steatose, vettige infiltratie (bij alcohol, obsesitas, DM), hepatitis, tumoren
○ Pijn bij percussie: indicatie voor ontsteking pancreas
- Milt: boven/ondergrens vanuit oksel naar caudaal, mediale grens vanuit lateraal-mediaal
○ Bovengrens: negende rib: sonoor (longen) naar gedempt (milt)
○ Ondergrens: 4-6 cm lager, onderste ribbenboog
○ Mediale grens: gedempt naar tympanisch (maag)
▪ Tympanische gebied = ruimte van Traube, rijkt van einde milt tot beginpunt lever
○ Vergrote milt: verschuiving mediale richting en caudale richting, waardoor gedempte percussie in
ruimte van Trauble (= "traube positief")
- Blaas: urineretentie nagaan
○ Symfisis pubis naar navel percutteren en letten of er demping plaatsvind
○ Navel = referentiepunt, dus bv "demping tot 3cm onder navel"
PALPATIE
Oppervlakkige, oriënterende palpatie
Liggend, met hand zeer licht drukken
- Beoordelen spierspanning
○ Actief spierverzet: door angst voor pijn, reactie koude handen
○ Passief spierverzet (défense musculaire): door lokale (appendicitis) of gegeneraliseerde
(maagperforatie) peritoneale prikkeling
○ Patiënt knieën laten optrekken voor ontspanning spieren
- Pijnlijke plaatsen beoordelen
○ Buikwandtest: patiënt hoofd laten heffen: bij pijn --> probleem op niveau buikwand
Diepe, orienterende palpatie
Liggend met hand harder drukken (evt andere hand gebruiken voor extra druk)
- Abnormale weerstand aanwezig?
○ Lokalisatie
○ Vorm
○ Grootte: in cm
○ Constistentie: week, vast
○ Aard: glad, hobbelig
○ Pijnlijkheid
○ Beweegelijkheid
○ Pulsaties
○ Meebewegen met ademhaling?
- Peritoneale prikkeling:
○ McBurney: tussen denkbare lijn spina iliaca superior anterior en navel rechts: pijnlijk bij palpatie:
positief en aanwijzing voor appendicitis
○ Loslaatpijn: langzaam diep indrukken, plots loslaten op pijnlijke plek
○ Teken van Blumberg: contralaterale loslaatpijn (linksonder loslaatpijn terwijl patiënt rechts pijn had)
○ Psoasfenomeen: m.psoas aanspannen --> linkerzij en rechterbeen hyperextenteren geeft toename
pijn in rechteronderbuik
STAT B2 LICHAMELIJK ONDERZOEK Pagina 3
