Alle artikelen en hoofdstukken die je voor dit tentamen moet leren staan hier heel duidelijk samengevat. Ook staat er nog wat aanvullende informatie over de hoorcolleges (dit betreft alleen niet alle informatie van de hoorcolleges!).
Hoofdstukken:
- White KS, Cheung V. Cognitive behavioral th...
CBT-treatment
Make dysfunctional beliefs/ thoughts explicit and develop alternative, more
useful and realistic ones.
- Therapist and client teste those thoughts/ beliefs in an experiment.
Samenvatting artikel: The three-hit concept of vulnerability and resiliency
Het artikel beschrijft het "three-hit" concept als een theoretisch kader om
de ontwikkeling van veerkracht en kwetsbaarheid bij personen die in hun
vroege leven worden blootgesteld aan verschillende stressoren te
begrijpen.
Het begrip 'three-hit' betekent dat er drie factoren zijn die samen kunnen
bijdragen aan een verhoogde kwetsbaarheid voor negatieve gevolgen van
vroege levensstress. Dit kan eventueel leiden tot stress gerelateerde
psychische stoornissen. Deze factoren worden 'hits' genoemd omdat ze als
het ware een 'treffer' zijn die een negatief effect heeft op de ontwikkeling
en aanpassing aan stressvolle situaties.
Stressvolle ervaringen tijdens het vroege leven kunnen de genetische
programmering moduleren van specifieke hersencircuits die ten grondslag
liggen aan emotionele en cognitieve aspecten van gedragsaanpassing aan
stressvolle ervaringen later in het leven.
Het concept omvat drie componenten of "hits":
- De 1e hit: omvat biologische factoren die de reactie op deze
stressoren kunnen beïnvloeden.
Genetische aanleg en epi genetische modificaties.
- De 2e hit: is de vroege blootstelling aan stressvolle omgevingen.
Armoede, mishandeling, verwaarlozing of trauma.
- De 3e hit: verwijst naar factoren die de veerkracht kunnen
bevorderen of verminderen.
Beschermende factoren, sociale steun en coping strategieën.
1
,Het artikel stelt dat de interactie tussen deze drie hits bepaalt of een
persoon kwetsbaarheid of veerkracht ontwikkelt na vroege blootstelling
aan stress. Het beschrijft ook hoe deze drie hits de ontwikkeling van het
brein en het stress-responssysteem kunnen beïnvloeden, wat op zijn beurt
kan leiden tot langetermijneffecten op de gezondheid en het welzijn van
een persoon.
Het artikel benadrukt dat het three-hit concept kan helpen bij het
ontwikkelen van effectievere preventie- en interventiestrategieën
voor personen die in hun vroege leven stress hebben ervaren. Door te
begrijpen welke factoren de kwetsbaarheid en veerkracht beïnvloeden,
kunnen interventies worden ontwikkeld die gericht zijn op het verminderen
van negatieve gevolgen en het bevorderen van positieve aanpassing.
Tijdens kritieke perioden van hersenontwikkeling kunnen stressvolle
ervaringen de werking van specifieke circuits in de hersenen moduleren.
Deze circuits liggen ten grondslag aan het emotionele -en cognitieve
functioneren bij volwassenen. Deze effecten van stress worden
gemediteerd door: het autonome zenuwstelsel en de hypothalamus-
hypofyse-bijnier (HPA)-as.
Biologische mechanismen op stress
Al deze biologische mechanismen kunnen interactief werken en bijdragen
aan de ontwikkeling van veerkracht of kwetsbaarheid voor stress bij
mensen die in hun vroege leven zijn blootgesteld aan stressvolle
omstandigheden:
- HPA-as (hypothalamus-hypofyse-bijnier)
Dit systeem is verantwoordelijk voor het reguleren van de reactie op
stress en bestaat uit verschillende hormonen die in reactie op stress
worden vrijgegeven. Bij mensen die zijn blootgesteld aan vroege
levensstress, kan het HPA-as systeem overactief raken, waardoor
deze personen gevoeliger worden voor stress en een hoger risico
lopen op angst en depressie.
- Epigenetica
Verwijst naar veranderingen in de genexpressie die niet worden
veroorzaakt door veranderingen in de DNA-sequentie zelf.
2
, Bijvoorbeeld, vroege levensstress kan leiden tot epigenetische
veranderingen die de manier veranderen waarop genen betrokken
bij de stressrespons worden gereguleerd. Deze veranderingen
kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van kwetsbaarheid voor
stress later in het leven.
- Genetische variatie bepaalt de individuele verschillen in
stressreacties en veerkracht. Sommige mensen hebben van nature
een hogere veerkracht, terwijl anderen van nature kwetsbaarder zijn
voor stress. Dit kan deels worden verklaard door genetische factoren
die betrokken zijn bij de regulatie van de stressrespons.
CORT = hormonen die dag- en slaap gerelateerde gebeurtenissen
coördineren en synchroniseren. Ook reguleren ze de reactie van het
organisme op stress en vergemakkelijken ze de adaptie/ aanpassing.
Stress hypo-responsive period (SHRP) = hierin wordt de verhoging
van CORT vermindert na blootstelling aan milde stressoren.
De (SHRP) is een ontwikkelingsperiode, van postnatale 3-14 dagen bij
ratten, waarin de verhoging van CORT wordt verzwakt na blootstelling aan
milde stressoren. Voor mensen is dit vergelijkbaar. De SHRP bij mensen
is tijdens postnatale 6-12 maanden. Tijdens deze periode zijn menselijke
baby's, voor het hebben van een normale ontwikkeling, afhankelijk van
hun verzorgers. Negatieve ervaringen in deze periode kunnen een
langdurige impact hebben.
De grootste oorzaak tijdens hyperactiviteit op stress is de sterk
verminderde respons van de bijnieren en de ACTH.
Studie Maternal Separation; MS
MS zorgt ervoor dat knaagdieren uit de SHRP komen en een verhoogde
basale en stress-geïnduceerde niveaus van CORT vertonen. Verlenging
van MS tot perioden van meer dan 3 uur veroorzaakt verhoogde basale en
door stress geïnduceerde CORT-niveaus.
Voeding en strelen tijdens de afwezigheid van de moeder werkt als een
remmende factor voor de basale en stress-geïnduceerde bijnieractiviteit
van de pasgeborene.
Er is aangetoond dat de sociale omgeving een belangrijke bemiddelaar
is van de omvang van deze cortisol en HPA-as activering.
Bekende signalen kunnen bufferen bij pasgeborenen tegen stress, door
geïnduceerde HPA-as activering (bij apen en knaagdieren).
Bij mensen hangen de hechtingsveiligheid en cortisolactiviteit van
kinderen af van zowel de genetische factoren als de vroege
omgeving.
Mate van gehechtheid en kwaliteit van zorg voor kinderen kunnen
stress geïnduceerde cortisolsectie verminderen.
3
, Interessant is dat baby's in de overgang naar dagopvang, wat een
onbekende setting is, een hogere cortisolrespons op de dagelijkse MS
vertonen in vergelijking met baby's die thuisblijven en de eerste tekenen
van gewenning vertonen na meer dan een week.
Een omgeving met onbekenden soortgenoten leidt dus tot een hogere
activatie van stress en een omgeving met bekenden soortgenoten leidt
tot een afname van het stressrespons.
Studie Licks/Grooms her pups (LG) (ratten)
LG = de frequentie waarmee de moeder haar pup likt en verzorgt.
- Nakomelingen met High LG minder stressgevoelig, beter
geheugen en cognitieve vaardigheden.
- Nakomelingen met Low LG stressgevoeliger dan High LG,
tekorten in schrikreductie/reflex en versterkte akoestische
schrikreacties.
Vertonen kwetsbaarheid voor depressies en verhoogde angst
gevoelens.
Studie beperkt nestmateriaal moeder
- Leidt tot een stressvolle omgeving voor de pup.
- Hoge ^ basale CORT-niveaus.
- Langdurige hyperactiviteit van de HPA-as.
- Cognitieve stoornissen bij hippocampus-afhankelijke taken.
Dubbele moederschap (bij muizen) leidt tot verbeterde cognitieve
prestaties.
Moederzorg heeft invloed op:
Leren, geheugen, stressreactiviteit en HPA-as.
MS bij dieren zorgt voor:
- Verhoogde stressresponsiviteit als volwassene.
- Verhoogde emotionele reactiviteit.
- Verminderde cognitieve prestaties.
Match/mismatch hypothese
Match:
Deze hypothese stelt dat de ervaring van milde blootstelling aan stress in
het vroege leven je voorbereidt op de toekomst en veerkracht bevordert
voor soortgelijke uitdagingen in het latere leven.
Mismatch:
Tussen de vroegere en latere ervaringen in het leven.
Coping wordt aangetast + Toename kwetsbaarheid.
Stressvolle ervaringen kunnen op volwassen leeftijd ervoor zorgen dat epi
genetische kenmerken worden gewijzigd.
De epi genetische aard van de omgeving, die vroeg in het leven of in de
volwassenheid geïnduceerd wordt, kan worden doorgegeven van
generatie op generatie.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper bentedemonnink. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
