Compacte samenvatting van Filosofie van Besturen en Organiseren 2023
Hoorcollege 1:
Moderniteit = Bevrijding
1. Autonome individu
2. Rationalisering (= zelf denken)
3. Moderne techniek
4. Instituties + rechtsstaat organisatie
5. Economisering
Verlichting > Reformatie > Moderniteit
- Kritiek op traditionele instituties, inperking adel en macht
- Principia mathematica, experientiële wetenschap, empirisme.
- Res extensa: alles is voorstelling van de werkelijkheid, interpretatie.
- Geloof ligt bij jezelf, met als basis de bijbel > godsvrijheid/gewetensvrijheid
Descartes en Spinoza:
- Cogito ergo sum, zelf denken > mens als subject (eigen interpretaties, dat
bepaal ik zelf wel)
Kant:
- Mensenrechten
- Begrenzing natuurwetenschap = res extensa > interpretaties, neem niet alles
voor lief.
- Wereld is verschijnsel, mens is ding op zich > vrijheid = autonomie
- Zedenwet = zelf wetten opleggen
Locke:
- Liberalisme en grondrechten
Existentialisme = absolute vrijheid van massa, je kiest zelf wie je wordt
Moderne techniek/economie > bevrijding:
- Bacon > betere leefomstandigheden > empirisme (kennis is macht)
- Spengler >faustische mens
- Locke/Montesquieu > anti absolutisme, machten scheiden
- Rousseau (romantiek) > terugkeer natuur
Marx:
- Juridisch mensen gelijk, sociaal ongelijk. WGW (prot) & GWG (kap)
, Adam Smith:
- Mens wordt machine
- Techniek meer opties, minder vrijheid
- Distopie (rationalisering slecht) en Utopie (rationalisering goed, bevrijdt)
- Vrije markt is eigenbelang (werkt alleen omdat mensen aan zichzelf denken)
- Economische liberalisering (minder staat)
Schaduwzijden (vulk. breuklijn)
1. Dehumanisering: arbeidsmarkt verliest interne waarde, wordt productiefactor
2. Ecologische uitputting: overconsumeren van bronnen
3. Financiële verstikking: shareholder boven stakeholder
Buitensluiten van moraal in de markteconomie (Toronto):
Doel (geld)is belangrijker dan de middelen…
1. moraal vs politiek
2. ethisch abstracte regels vs concreet functionerende context
3. publiek vs privaat
Transactionele risico’s → freeriders
Dialectiek moderniteit: je denkt dat je vrijer wordt maar dat is niet zo
Hoorcollege 2:
Meta-change (lange termijn)
Pre-moderniteit: niks in handen, alles gebeurt gwn, afhankelijk van natuur
Moderniteit (1e): georganiseerde samenleving vaste structuren, beheersen natuur,
formules
Reflexieve moderniteit (2e): balans tussen modern en premodern.
Mathematisch en intuïtief, veel oplossingen en meerdere perspectieven. Beheersing is
onmogelijk, wel keuzes maken. Zichzelf uitvinden.
> risicosamenleving (Beck)
>quasi subject (steeds opnieuw uitvinden, iets heeft elke dag andere betekenis)
Post-modern: geen rationalisering meer, vrij individu, toevalligheden, grenzeloze
wereld
