Dit is een samenvatting van het vak Economie A gegeven aan de universiteit Gent in het 1ste jaar Handelswetenschappen. De samenvatting is een mix van slides en boek. Ik heb enkel deze samenvatting gebruikt voor het examen en had 15/20 .
, Economie A - samenvatting
INHOUD
Deel 1 - Basisconcepten .............................................................................................................................................. 5
Inleiding .................................................................................................................................................................. 5
Hoofdstuk 1 : Wat is economie ? ............................................................................................................................. 5
1.1 Keuze , afruil en opportuniteitskosten ........................................................................................................... 6
1.2 Kosten tegenover baten : shortcuts of de marginale analyse ......................................................................... 7
1.3 Het gebruik van modellen en aannames ........................................................................................................ 7
1.4 Het eerste model : de grens van de productiemogelijkheden......................................................................... 9
1.5 Het tweede model : de economische kringloop ........................................................................................... 11
1.6 De holistische visie van Kate Raworth .......................................................................................................... 12
Hoofdstuk 2 : Het individu in de economie ............................................................................................................ 13
2.1 De klassieke school ...................................................................................................................................... 13
2.2 De neoklassieke school ................................................................................................................................ 14
2.3 De Marxistische school (leesstof) ................................................................................................................. 15
2.4 De Oostenrijkse school (leesstof) ................................................................................................................. 15
2.5 De Keynesiaanse school ............................................................................................................................... 15
2.6 De institutionele school (leesstof) ................................................................................................................ 15
2.7 De gedragseconomische school (leesstof) .................................................................................................... 15
2.8 De school van het geluk (leesstof)................................................................................................................ 15
2.9 De evolutionair-biologische school (niet kennen) ......................................................................................... 15
2.10 De praktijkschool van economische ontwikkeling (leesstof) ....................................................................... 15
2.11 De neoliberale ideologie (leesstof) ............................................................................................................. 15
2.12 Diversiteit in het economische denken (niet kennen) ................................................................................. 15
Hoofdstuk 3 : Voordelen van samenwerking ......................................................................................................... 15
3.1 Evidente samenwerking............................................................................................................................... 15
3.2 Absolute en comparatieve voordelen .......................................................................................................... 16
3.3 Productiemogelijkheden en de baten van specialisatie ................................................................................ 16
Deel 2 – Vraag en aanbod ......................................................................................................................................... 17
Hoofdstuk 4 : Vraag , aanbod en marktevenwicht ................................................................................................. 17
4.1 Vraag ........................................................................................................................................................... 17
4.2 Aanbod........................................................................................................................................................ 20
4.3 Marktevenwicht .......................................................................................................................................... 23
Hoofdstuk 5 : Elasticiteiten.................................................................................................................................... 25
5.1 Inleiding ...................................................................................................................................................... 25
5.2 Prijselasticiteit van de vraag ........................................................................................................................ 25
5.3 Inkomenselasticiteit van de vraag ................................................................................................................ 29
5.4 Kruisprijselasticiteit van de vraag ................................................................................................................. 31
1
, Economie A - samenvatting
5.5 Samenvatting elasticiteit van de vraag ......................................................................................................... 32
5.6 Prijselasticiteit van het aanbod .................................................................................................................... 33
Deel 3 – Welvaart en overheidsingrijpen ................................................................................................................... 37
Hoofdstuk 6 : Welvaart ......................................................................................................................................... 37
6.1 Welvaartseconomie..................................................................................................................................... 37
6.2 Welvaart van de consument ........................................................................................................................ 37
6.3 Welvaart van de producent ......................................................................................................................... 38
6.4 Welvaart op de markt .................................................................................................................................. 39
Hoofdstuk 7 : Gevolgen van overheidsingrepen (niet kennen) ............................................................................... 40
Deel 4 : De gezinnen ................................................................................................................................................. 41
Inleiding ................................................................................................................................................................ 41
Hoofdstuk 8 : Gezinnen consumeren ..................................................................................................................... 41
8.1 Budgetbeperking ......................................................................................................................................... 41
8.2 Voorkeuren ................................................................................................................................................. 42
8.3 Indifferentiecurve ........................................................................................................................................ 42
8.4 Keuze van de gezinnen : algemeen evenwicht ............................................................................................. 43
8.5 Wijzigingen in het algemeen evenwicht ....................................................................................................... 44
8.6 Afleiding van de vraagcurve ......................................................................................................................... 45
Hoofdstuk 9 : Gezinnen bieden arbeid aan ............................................................................................................ 46
Inleiding ............................................................................................................................................................ 46
9.1 Budgetlijn .................................................................................................................................................... 46
9.2 Voorkeuren ................................................................................................................................................. 46
9.3 Keuze van de gezinnen : algemeen evenwicht ............................................................................................. 47
9.4 Wijzigingen in het loon ................................................................................................................................ 47
9.5 Arbeidsaanbodcurve.................................................................................................................................... 48
Deel 5 – De producent .............................................................................................................................................. 48
Hoofdstuk 10 : Basisbegrippen .............................................................................................................................. 48
10.1 Bedrijf (niet kennen) .................................................................................................................................. 49
10.2 Productie en productiefactoren ................................................................................................................. 49
10.3 Productieproces ........................................................................................................................................ 49
10.4 Productiefunctie ........................................................................................................................................ 50
10.5 Productiviteit ............................................................................................................................................. 51
Hoofdstuk 11 : De optimale factorcombinatie ....................................................................................................... 52
11.1 Productie-isoquant .................................................................................................................................... 52
11.2 Isokostenlijn .............................................................................................................................................. 53
11.3 Optimale factorkeuze ................................................................................................................................ 54
11.4 Expansiepad en kostencurve op lange termijn (niet kennen) ...................................................................... 54
2
, Economie A - samenvatting
Hoofdstuk 12 : Productiekosten ............................................................................................................................ 54
12.1 Vaste , variabele en totale kosten .............................................................................................................. 55
12.2 Gemiddelde kosten.................................................................................................................................... 55
12.3 Marginale kosten ....................................................................................................................................... 56
12.4 (GTK) Kostenverloop op lange termijn ....................................................................................................... 57
12.5 Schaaleffecten (OP LT) ............................................................................................................................... 57
Deel 6 – Marktvormen .............................................................................................................................................. 58
Inleiding ................................................................................................................................................................ 58
Hoofdstuk 13 : Perfecte concurrentie .................................................................................................................... 58
13.1 Eigenschappen .......................................................................................................................................... 58
13.2 Opbrengsten , winstmaximalisatie en de aanbodcurve van de individuele producent ................................ 59
13.3 Marktuitkomst op korte termijn ................................................................................................................ 62
13.4 Marktuitkomst op lange termijn ................................................................................................................ 62
13.5 Is perfecte concurrentie efficiënt ? ............................................................................................................ 63
13.6 Samenvatting ............................................................................................................................................ 64
Hoofdstuk 14 : Monopolie ..................................................................................................................................... 64
14.1 Eigenschappen .......................................................................................................................................... 64
14.2 Hoe ontstaan monopolies ? ....................................................................................................................... 65
14.3 Opbrengsten , winstmaximalisatie en het gedrag van de monopolist ......................................................... 65
14.4 Monopolie en welvaart.............................................................................................................................. 67
14.5 Marktmacht en prijsdiscriminatie .............................................................................................................. 68
14.6 Wat kunnen we leren uit de analyse van de monopolist ? .......................................................................... 69
Hoofdstuk 15 : Monopolistische concurrentie ....................................................................................................... 70
15.1 Eigenschappen .......................................................................................................................................... 70
15.2 Opbrengsten , winstmaximalisatie en monopolistische concurrentie op korte termijn ............................... 70
15.3 Monopolistische concurrentie op lange termijn ......................................................................................... 71
15.4 Monopolistische concurrentie en perfecte concurrentie vergeleken in het langetermijnevenwicht ........... 72
15.5 Welvaart.................................................................................................................................................... 73
15.6 Samenvatting ............................................................................................................................................ 74
Hoofdstuk 16 : Oligopolie ...................................................................................................................................... 74
16.1 Eigenschappen .......................................................................................................................................... 74
16.2 Evenwicht , strategische interactie en speltheorie ..................................................................................... 75
16.3 Competitie in duopolie – Bertrand VS Cournot (niet kennen) ..................................................................... 76
16.4 Collusie , kartels en prijsleiderschap .......................................................................................................... 76
Hoofdstuk 17 : Twee- en meerzijdige markten (niet kennen) ................................................................................. 77
Deel 7 – De overheid ................................................................................................................................................. 78
Inleiding ................................................................................................................................................................ 78
3
, Economie A - samenvatting
Hoofdstuk 18 – Mededingingsbeleid ..................................................................................................................... 78
18.1 De overheid als bewaker van competitie ................................................................................................... 78
18.2 Competitie ? .............................................................................................................................................. 78
18.3 Efficiëntie ?................................................................................................................................................ 79
18.4 Concurrentieverstorende praktijken en hun impact ................................................................................... 80
18.5 Fusies en overnames – staatssteun ............................................................................................................ 81
4
, Economie A - samenvatting
DEEL 1 - BASISCONCEPTEN
Inleiding
Hoofdstuk 1 : Wat is economie ?
• Economie betreft organisatie van systemen van
consumptie en productie
o consumenten → maken gebruik van
zaken aangeboden door producenten
o producenten → maken goederen of
diensten voor consumenten
o door technologische evolutie zijn veel
consumenten ook producenten →
ontstaan prosumenten
Prosumenten = consumenten die ook goederen of diensten aanbieden in markten die voorheen door de klassieke
producenten of bedrijven bespeeld werden
-> MICRO-ECONOMIE
• naast deze ook andere partijen betrokken bij economie = regulatoren
o banksector
o overheid
o buitenland
-> MACRO-ECONOMIE
• er bestaan verschillende economische denkrichtingen -> gemeenschappelijk : we moeten omgaan met
beperkingen en schaarste
• mens heeft onbeperkte behoeften , maar er is schaarste aan goederen
Economie = de sociale wetenschap die keuzes inzake productie en consumptie onder voorwaarden van schaarste
bestudeert , inclusief de gevolgen van deze keuzes voor de hele maatschappij . (definitie 1)
Economische wetenschap bestudeert : 1) keuzes in consumptie door schaarste , 2) keuzes in productie door
schaarste en 3) gevolgen van deze keuzes voor de maatschappij (definitie 2)
• schaarste is :
o subjectief → ben je tevreden met wat je hebt , dan ervaar je geen schaarste
o schaarste evolueert → dit door economische en technologische vooruitgang (vroeger hongersnood ,
nu overconsumptie van industrieel voedsel)
o schaarstebesef → men denkt dat niet-hernieuwbare grondstoffen schaars zijn , maar de capaciteit
van ons ecosysteem is nog schaarser WANT misschien kunnen we hierdoor zelfs niet alle niet-
hernieuwbare grondstoffen gebruiken
Schaarste = centraal begrip in economie als wetenschappelijke discipline . Een middel is schaars wanneer de
mogelijke aanwendingen van een middel de beschikbaarheid van dat middel overstijgen . ↔ zeldzaamheid
-> door keuzes creëert men welvaart
Welvaart = de mate waarin schaarste wordt verminderd .
5
, Economie A - samenvatting
• Economische behoeften :
o uiten zich door een ervaring van een "tekort"
o zijn immaterieel (bv. behoefte om zich te verplaatsen) ↔ materieel : goed/dienst die behoefte
voldoet (bv. auto die verplaatsing mogelijk maakt)
o soorten behoeften :
▪ primaire behoeften → behoeften die zijn aangeboren en sterk verbonden zijn met het
lichamelijk zijn (bv. eten , drinken , slaap , seks , onderdak ...)
▪ secundaire behoeften → behoeften die niet zijn aangeboren , maar aangeleerd en sterk
sociaal georiënteerd zijn (bv. cultuur , onderwijs , ontspanning ...)
▪ tertiaire behoeften → luxe (bv. verre reizen , hippe wagen , merkkledij ...)
o evolueren in de tijd → digitale connectiviteit , wooncomfort , werkschema ...
o AANNAME : behoeften zijn onbeperkt → na elke voldane behoefte ontstaat er een nieuwe behoefte
-> verklaring : toename economische productie en technologische ontwikkeling
Economische behoeften = de verlangens van de mens waaraan hij/zij slechts kan voldoen door het inzetten van
schaarse middelen
• Duurzame ontwikkeling komt tegemoet aan noden van het heden zonder behoeftenvoorziening van
toekomstige generaties in het gedrag te brengen . = Brundtlandt-definitie
-> dubbele focus :
o intragenerationeel → heden : binnen zelfde generatie
o intergenerationeel → toekomstig : tussen generaties
-> geanalyseerd o.b.v. 3 pijlers :
o economie
o milieu
o welzijn
-> SDG's -> Sustainable Development Goals (tegen 2030)
1.1 Keuze , afruil en opportuniteitskosten
Economie = de wetenschap van de keuzes die gemaakt worden als gevolg van schaarste (definitie 3)
Economie = een set van beslissingsregels die in diverse contexten inzetbaar zijn (definitie 4)
• onbeperkte behoeften & schaarse middelen → maken van keuzes
→ economische problemen :
o keuzeproblemen
o afwegen van voordelen (voldoen aan behoefte) & nadelen (ingezette middelen zijn niet meer
inzetbaar) (incl. opportuniteitskost)
Opportuniteitskost = de niet gerealiseerde opbrengst van het best mogelijke alternatief voor de gemaakte keuze .
• economisch begrip "kost" ↔ boekhoudking begrip "kost"
→ economische "kost" is inclusief gederfde baten van het best mogelijke alternatief
→ opportuniteitskost wordt gebruikt om economische winst te bepalen
Economische winst = de opbrengsten verminderd met de kosten , inclusief de opportuniteitskosten .
6
, Economie A - samenvatting
1.2 Kosten tegenover baten : shortcuts of de marginale analyse
Mental shortcut = een eerder intuïtieve beslissingsregel door het onvermogen om alle informatie te verwerken of
doordat relevante informatie ontbreekt .
• beste beslissing door kosten en baten af te wegen in "marginaliteit" (= in termen van bijkomende eenheden)
Marginale kosten MK = de kosten van een bijkomende eenheid inspanning , output of productie .
Marginale baten MB = de baten of opbrengst van een bijkomende eenheid inspanning , output of productie .
→ toename van marginale kosten en afname van marginale baten zijn voorspelbaar → optimale beslissing
analyseren
economische evenwicht → marginale kosten = marginale baten
1.3 Het gebruik van modellen en aannames
• modellen gebruiken om bepaalde keuzes en verbanden te analyseren
• vereenvoudiging van de werkelijkheid → d.m.v. modellen complexe werkelijkheid begrijpen
o → door vereenvoudiging moet men dingen aannemen :
o behoeften zijn onbeperkt
o economische agenten kiezen rationeel
o optimale keuze is marginale kosten = marginale baten
o keuzes worden gemaakt uit eigenbelang
o rekening houden met het verlies van het beste alternatief = opportuniteitskost
o ceteris paribus
o perfecte informatie
Ceteris paribus
Ceteris paribus = een veelgebruikte aanname in de sociale wetenschappen . Dit betekent "het overige blijft gelijk"
→ de term wordt gebruikt om aan te duiden dat we bij de studie van het verband tussen een aantal economische
grootheden aannemen dat alle overige verklarende factoren niet wijzigen
7
, Economie A - samenvatting
Bv. impact van Pvliegtickets op Vvliegtickets
• verwacht : hoe hoger de prijs , hoe lager de vraag
• alle andere factoren (bv. gezondheidsrisico's , vrees voor terrorisme , ecologische discussie ...) zijn constant
→ ceteris paribus
8
, Economie A - samenvatting
Perfecte informatie
Perfecte informatie = de aanname dat alle kopers en verkopers in een bepaalde markt een perfecte kennis hebben
van de prijs , het nut , de kwaliteit en de productiekosten van het betreffende goed (of de betreffende dienst) .
→ perfecte markt is een uitzondering → gebruik maken van mental shortcuts
→ hierdoor ook een sensitiveitsanalyse maken (analyse hangt af van cruciale assumpties die men niet met zekerheid
kan weten)
1.4 Het eerste model : de grens van de productiemogelijkheden
Productie = de activiteit waarin productiefactoren en intermediaire goederen worden ingezet om via een
transformatieproces andere economische goederen (en diensten) voort te brengen
Productiefactoren = de schaarse middelen die producenten inzetten om tot een productie te komen
Productiemogelijkhedengrens (PMG) = een curve die de maximale productie van combinaties van 2 goederen
voorstelt bij stabiele productiefactoren en technologie
• PMG weerspiegelt de heterogeniteit van
productiefactoren
• PMG toont de maximale productie die mogelijk is
o zaken buiten PMG → niet haalbaar
o zaken onder PMG → haalbaar (maar deel van
productiefactoren zijn onbenut)
ook opportuniteitskost zichtbaar op PMG (1kg extra kokosnoot kost ons 2kg ananas → opportuniteitskost)
OK = verlies ananas/winst kokos
9
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper TopstudentHW. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,98. Je zit daarna nergens aan vast.
