Grenzen aan de QR-
samenleving
Minorwerkgroep bestuurswetenschap: Individuele deeltoets 1
Docent:
Aantal woorden: 1985
, Naam student (studentnummer) 17-11-2021
In februari 2020 is het zover: SARS-CoV-2 - ook wel het coronavirus genoemd -, het virus wat tot dan
toe slechts in het buitenland heeft gewoed, bereikt ook Nederland. Na de eerste besmetting in
Brabant lopen de besmettingen in de rest van het land in rap tempo op. De druk op de zorg is haast
niet meer uit te houden, en na een moeizaam traject van beleidsmaatregelen waaronder lockdowns,
een avondklok en een mondkapjesplicht kunnen in januari 2021 mensen eindelijk tegen het virus
gevaccineerd worden. Hoewel het merendeel van de (volwassen) bevolking tegen het laatste
kwartaal van 2021 is ingeënt, blijft bijna een vijfde deel terughoudend. Om op een zo verantwoord
mogelijke manier van de vele coronamaatregelen af te komen zonder de druk op de zorg te
verhogen, besluit het demissionaire kabinet eind september 2021 over te gaan op een ‘coronapas’.
Dit is een toegangsbewijs waarmee je toegang krijgt tot bijvoorbeeld een restaurant, de bioscoop, de
sportschool en andere evenementenlocaties. Middels een QR-code toon je aan gevaccineerd te zijn,
een recent negatief testbewijs te hebben of reeds hersteld te zijn van COVID-19. Naast de bedoeling
van het demissionaire kabinet om grootschalige verspreiding van het virus te voorkomen, dient de
coronapas ook als stimulans om te gaan vaccineren voor de mensen die dat nog niet hebben gedaan.
Uit de literatuur is inmiddels bekend dat er altijd inherente begrenzingen zitten aan beleid, ongeacht
of dat beleid positief of negatief wordt geëvalueerd. Het maken van beleid is in feite een continu
leerproces: de gevolgen van beleid zijn vrijwel nooit van tevoren volledig te overzien. Des te
belangrijker is het om begrenzingen aan het gevoerde beleid vast te blijven stellen, zodat
toekomstige beleidsmakers deze beter in het achterhoofd kunnen houden. Ook aan het beleid van
de coronapas zitten bepaalde begrenzingen waar dit essay dieper op in zal gaan. Aan de hand van het
boek van Trommel & Arentsen (2005) zal het normatieve effect worden besproken en toegepast op
het beleid. Middels de tekst van Engbersen (2009) worden een tweetal onbedoelde gevolgen
besproken in de context van de coronapas, namelijk doelverschuiving en provocatie. Tot slot wordt
aan de hand van de gedragseconomie (Etzioni, 2011) ingegaan op het handelen van mensen in
reactie op de coronapas.
TROMMEL & ARENTSEN: HET NORMATIEVE INSTITUTIONALISERINGSEFFECT
Trommel & Arentsen (2005) spreken in hun boek over hardnekkige beleidsproblemen en hun
oorzaken. Zij omschrijven een hardnekkig beleidsprobleem als ‘een probleem dat niet wil wijken en
telkens opnieuw in het publieke debat opduikt’. Hoewel het coronavirus pas sinds begin 2020 de
samenleving overheerst, kan het al als een hardnekkig beleidsprobleem bestempeld worden, niet in
de laatste plaats door de vele media-aandacht die er dagelijks besteed wordt aan het coronavirus. Dit
in combinatie met persconferenties waarbij het beleid regelmatig wordt aangepast omdat het
probleem maar niet wil wijken, leidt ertoe dat het coronavirus voortdurend in het publieke debat
opduikt.
Hardnekkige beleidsproblemen zijn per definitie zware opgaven voor beleidsmakers door de
ingewikkelde samenhang aan oorzaken die er bestaan voor deze problemen. Trommel & Arentsen
(2005) benoemen dat er in eerste instantie in vier richtingen gezocht kan worden om de oorzaken
van hardnekkige beleidsproblemen te verklaren: de feitelijke probleemontwikkeling, de rol van
perceptie in probleemontwikkeling, de vertaling van probleemoorzaken in (on)toereikend beleid en
de invloed van normatieve aspecten op beleidsontwikkeling. Maar door institutionalisering van
beleid kunnen daarboven nog verschillende effecten ontstaan die ervoor zorgen dat beleid een soort
eigen leven gaat leiden. De vier verklaringsrichtingen worden dus nog versterkt door een viertal
institutionaliseringseffecten, waardoor de betreffende probleemoorzaak dominant wordt.
Één van de vier institutionaliseringseffecten die beschreven wordt, is het normatieve effect. Wanneer
beleid wordt uitgevoerd, moet daarbij worden vertrouwd dat het beleid zich vertaalt in gedeelde
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper md8397. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,39. Je zit daarna nergens aan vast.