Samenvatting van alle te bestuderen literatuur voor de Decentrale Selectietoets van de Bachelor Psychologie aan de Universiteit Utrecht. Behaalde eindcijfer: 9,5.
Biopsychologie van emotie: inleiding
Vroege oriëntatiepunten in het biopsychologische onderzoek naar emoties
LO 17.1 Vat de belangrijkste gebeurtenissen samen in de geschiedenis van het onderzoek
naar de biopsychologie van emotie:
Darwins theorie van de evolutie van emotie
• Uitingen van emoties komen voort uit gedrag dat aangeeft wat een dier waarschijnlijk gaat
doen.
• Als de signalen die door dergelijk gedrag worden geleverd ten goede komen aan het dier
dat ze vertoont, zullen ze evolueren op een manier die hun communicatieve functie
verbetert en hun oorspronkelijke functie kan verloren gaan.
• Tegengestelde boodschappen worden vaak gesignaleerd door tegengestelde bewegingen
en houdingen, een idee dat het antitheseprincipe wordt genoemd.
James-Lange-theorie en Cannon-Bard-theorie
Volgens de James-lange-theorie worden emotie-inducerende sensorische stimuli ontvangen
en geïnterpreteerd door de cortex, die veranderingen in de viscerale organen veroorzaakt
via het autonome zenuwstelsel en in de skeletspieren via het somatische zenuwstelsel.
Vervolgens activeren de autonome en somatische reacties de ervaring van emotie in de
hersenen. James en Lange voerden aan dat de autonome activiteit en het gedrag die worden
veroorzaakt door de emotionele gebeurtenis (bijvoorbeeld snelle hartslag en weglopen) het
gevoel van emotie produceren, en niet omgekeerd.
Volgens de Cannon-Bard-theorie hebben emotionele stimuli twee onafhankelijke
prikkelende effecten: ze wekken zowel het gevoel van emotie in de hersenen op als de
uitdrukking van emotie in het autonome en somatische zenuwstelsel. Dat wil zeggen dat de
Cannon-Bard-theorie, in tegenstelling tot de James-Lange-theorie, emotionele ervaring en
emotionele expressie beschouwt als parallelle processen die geen direct causaal verband
hebben.
Beide extreme posities zijn onjuist gebleken. Enerzijds lijkt het erop dat de autonome en
somatische feedback niet nodig is voor het ervaren van emotie. Aan de andere kant zijn er
talloze rapporten geweest dat autonome en somatische reacties op emotionele stimuli de
emotionele ervaring kunnen beïnvloeden.
De moderne biopsychologische visie
Volgens deze opvatting kan elk van de drie belangrijkste factoren in een emotionele reactie -
de perceptie van de emotie-inducerende stimulus, de autonome en somatische reacties op
de stimulus en de ervaring van de emotie - de andere twee beïnvloeden.
Sham woede
Bard noemde de overdreven, slecht gerichte agressieve reacties van verklede dieren
schijnwoede. Sham rage kan worden uitgelokt bij katten van wie de hersenhelften zijn
verwijderd tot aan, maar niet met inbegrip van de hypothalamus; maar het kan niet worden
opgewekt als ook de hypothalamus wordt verwijderd. Op basis van deze observatie
concludeerde Bard dat de hypothalamus cruciaal is voor de expressie van agressieve reacties
en dat de functie van de cortex is om deze reacties te remmen en te sturen.
1
,Limbisch systeem en emotie
Limbisch systeem: de amygdala, het borstlichaam, de hippocampus, de fornix, de cingulate
cortex, het septum, de bulbus olfactorius en de hypothalamus. Papez stelde voor dat
emotionele toestanden worden uitgedrukt door de actie van de andere structuren van het
circuit op de hypothalamus en dat ze worden ervaren door hun actie op de cortex
Klüver-Bucy-syndroom
Het Klüver-Bucy-syndroom omvat het volgende gedrag: de consumptie van bijna alles wat
eetbaar is, verhoogde seksuele activiteit vaak gericht op ongepaste voorwerpen, een neiging
om herhaaldelijk bekende voorwerpen te onderzoeken, een neiging om voorwerpen met de
mond te onderzoeken en een gebrek aan angst. Bij primaten lijken de meeste symptomen
van het Klüver-Bucy-syndroom het gevolg te zijn van schade aan de amygdala, een structuur
die een belangrijke rol heeft gespeeld in het onderzoek naar emotie
Emoties en het autonome zenuwstelsel
LO 17.2 Vat het onderzoek samen naar de relatie tussen het autonome zenuwstelsel en
emoties.
Emotionele specificiteit van het autonome zenuwstelsel
Het experimentele bewijs suggereert dat de specificiteit van ANS-reacties ergens tussen de
extremen van totale specificiteit en totale algemeenheid ligt. Aan de ene kant geeft
ruimschoots bewijs aan dat niet alle emoties geassocieerd zijn met hetzelfde patroon van
ANS-activiteit; aan de andere kant is er geen bewijs dat elke emotie wordt gekenmerkt door
een duidelijk patroon van ANS-activiteit.
Polygrafie
Polygrafie (beter bekend als de "leugendetectortest") is een ondervragingsmethode die ANS-
indexen van emotie gebruikt om de waarheid van iemands antwoorden af te leiden.
De gebruikelijke ondervragingsmethode is de controle-vraagtechniek, waarbij het
fysiologische antwoord op de doelvraag (bijv. "Heb je die portemonnee gestolen?") wordt
vergeleken met de fysiologische antwoorden op controlevragen waarvan de antwoorden
bekend zijn (bijv. heb je ooit eerder in de gevangenis gezeten?”).
In levensechte situaties kunnen vragen als "Heb je die portemonnee gestolen?" zullen
waarschijnlijk bij alle verdachten een emotionele reactie uitlokken. De schuldige-
kennistechniek omzeilt dit probleem. Om deze techniek te gebruiken, moet de polygraaf
over een stuk informatie beschikken over het misdrijf dat alleen de schuldige persoon zou
kennen. Onschuldige verdachten reageren op al deze details op dezelfde manier omdat ze
niets van het misdrijf afweten; de schuldigen reageren verschillend.
Emoties en gezichtsuitdrukkingen
LO 17.3 Beschrijf onderzoek naar de gezichtsuitdrukking van emoties.
Universaliteit van gezichtsuitdrukking
Verschillende onderzoeken hebben aangetoond dat mensen uit verschillende culturen
vergelijkbare gezichtsuitdrukkingen maken in vergelijkbare situaties en dat ze de emotionele
betekenis van gezichtsuitdrukkingen die worden weergegeven door mensen uit andere
culturen dan die van hen correct kunnen identificeren.
2
, Primaire gezichtsuitdrukkingen
Ekman en Friesen concludeerden dat de gezichtsuitdrukkingen van de volgende zes emoties
primair zijn: verrassing, woede, verdriet, walging, angst en geluk.
Gezichtsfeedback-hypothese
Is er enige waarheid in het oude idee dat je je beter voelt als je een blij gezicht hebt?
Onderzoek suggereert dat die er is. De hypothese dat onze gezichtsuitdrukkingen onze
emotionele ervaring beïnvloeden, wordt de gezichtsfeedbackhypothese genoemd.
Vrijwillige controle van gezichtsuitdrukkingen
Er zijn twee manieren om ware uitdrukkingen van valse te onderscheiden. Ten eerste breken
micro-expressies (korte gezichtsuitdrukkingen) van de echte emotie vaak door de valse. Ten
tweede zijn er vaak subtiele verschillen tussen echte gezichtsuitdrukkingen en valse die
kunnen worden gedetecteerd door ervaren waarnemers. De twee gezichtsspieren die
worden samengetrokken tijdens een echte glimlach: orbicularis oculi, die het oog omsluit en
de huid van de wangen en het voorhoofd naar de oogbal trekt, en zygomaticus major, die de
liphoeken omhoog trekt. De jukbeenderen kunnen vrijwillig worden gecontroleerd, de
orbicularis niet. Ekman noemde de oprechte glimlach de Duchenne-glimlach.
Gezichtsuitdrukkingen huidige perspectieven
- Het is nu duidelijk dat Ekmans zes primaire gezichtsuitdrukkingen van emotie zelden in
pure vorm voorkomen.
- Het bestaan van andere primaire emoties is erkend.
- Het is nu duidelijk dat lichaamskenmerken, niet alleen gezichtsuitdrukkingen, een grote rol
spelen bij uitingen van emotie (bijvoorbeeld trots).
- Er zijn aanwijzingen dat de zes primaire gezichtsuitdrukkingen van Ekman misschien niet zo
universeel zijn als oorspronkelijk werd aangenomen.
Angst, verdediging en agressie
Angst is de emotionele reactie op dreiging; het is de motiverende kracht voor defensief
gedrag. Defensief gedrag is gedrag waarvan de primaire functie is om het organisme te
beschermen tegen bedreiging of schade. Agressief gedrag daarentegen is gedrag waarvan de
primaire functie is om te bedreigen of te schaden.
Soorten agressief en defensief gedrag
LO 17.4 Beschrijf het werk dat leidde tot het onderscheid tussen agressief en defensief
gedrag bij zoogdieren.
Blanchard en Blanchard hebben uitgebreide beschrijvingen van intraspecifiek agressief en
defensief gedrag van ratten afgeleid door de interacties tussen het alfamannetje van een
gevestigde kolonie van gemengd geslacht en een kleine mannelijke indringer te bestuderen.
Nog een uitstekende illustratie van hoe zorgvuldige observatie van gedrag heeft geleid tot
een beter begrip van agressief en defensief gedrag. Ze ontdekten dat verschillende katten op
verschillende manieren op muizen reageerden: sommige waren efficiënte
muizenmoordenaars, sommige reageerden defensief en sommige leken met de muizen te
spelen. Zorgvuldige analyse van de "play" -sequenties leidde tot twee belangrijke conclusies.
De eerste conclusie was dat katten niet met hun prooi spelen; de katten die met de muizen
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper renatekoopmans. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
