Hoofdstuk 1: Medische mycologie
1. Inleiding
- Mycologie = de studie van de aandoeningen die veroorzaakt worden door fungi (zwammen)
- Fungi omvatten de gisten en de schimmels
- Functie: afvalverwerkers recycleren van voedingsstoffen door omzetten van organische
bestanddelen tot anorganische moleculen die kunnen gebruikt worden als grondstoffen voor
anabole processen
- Fungi zijn belangrijke bron van speciale moleculen: antibiotica, vitamines, chemotherapeutica,
cholesterolverlagende geneesmiddelen
- Ook gebruik van gisten in voedselbereiding
- Veroorzaakt door fungi: allergieën, mycosen & intoxicaties
1.1. Algemene kenmerken
- Onderscheid tussen:
o Primaire pathogene micro-organismen: veroorzaken ziekteverschijnselen na besmetting
bij zowel gevoelig als minstens een deel van de gezonde populatie
o Opportunistische pathogenen: veroorzaken slechts ziekte bij individuen met een
verlaagde weerstand
- Morfologie
o Eukaryoten
Complex cytoplasma met celorganellen omgeven door membraan
Nucleus met diploïd aantal chromosomen (2n)
(Ergo)sterolen in cytoplasmamembraan of
plasmalemma
o Celwand
rigide meerlagig <NacGlc (= chitine) bovenop
plasmamembraan/plasmalemma kleuren Gram+
op celwand: laag polysacchariden & polypeptiden
evt. polysaccharide kapsel
- Indeling in 2 basismorfologieën
o Hyphae of schimmels vb. Aspergillus – Penicillinum
Meercellig
vertakkende filamenteuze structuur
groei aan tip door extensie
filamenten met of zonder septa (coenocytisch)
vegetatieve (zoals wortels) of oppervlakkige hyphae (aan de
buitenkant te zien)
mycelium: massa van hyphae
conidia: sporen ontstaan thv gespecialiseerde structuren
aan tip hyphae en dienen voor aseksuele voortplanting
Conidioforen: structuren die de sporen dragen
meestal heel specifiek voor bep. soort
o gisten
unicellulair
asexuele vermenigvuldiging via vorming blastoconidia
= budding (een klein knopje dat zich afsplitst van de gist)
1
, o tussenvormen
sommige fungi met gistmorfologie kunnen ook
pseudohyphae-morfologie aannemen
gisten met geëlongeerde cellen tengevolge extreme vorm
van budding
vb. Candida albicans
sommige fungi echt dimorfisch met morfologie
afhankelijk van de omstandigheden
Histoplasma capsulatum
KamerTemp. schimmelmorfologie
> 35°C gistmorfologie
- Fysiologie
o Heterotroof metabolisme: voedselbron is organische koolstof
excreteren enzymen breken stoffen af in substraten
transport door celwand
o meestal aëroob – soms fermentatief/strikt anaeroob
o Metabolisme pathogenen aangepast aan gastheer
Metabolisatie keratine (opperhuid, nagel)
groei bij 37°C, verlaagde O2-spanning
o Reproductie meestel via aseksuele mechanismen
aseksuele sporen ontstaan door mitose = telemorf
soms gevormd in een compartiment (=sporangium)
soms gevormd afzonderlijk uit:
o mycelium ( bij dermatofyten)
o sporenvormende cel (conidiogene cel) ( bij aspergillus ssp.)
seksuele sporen ontstaan door kernfusie na meiose = anamorf
o vaak kunnen bepaalde stammen zich aseksueel en seksueel voortplanten
- Infecties
Oppervlakkig - Thv buitenste lagen huid (stratum corneum) & haren (cuticulum)
Cutaan - Epidermis, diepere lagen haren en nagels
Subcutane - Dermis, subcutane weefsels, spieren, fascia & beenderen
diepe - Importmucosen
- Opportunistische mycosen
2
, 2. Oppervlakkige mycosen
- Cosmetisch probleem, pijnloos
- Makkelijke diagnose & goed antwoord op behandeling
- Gewoonlijk geen immuunantwoord (RCDTF) vermits enkel kolonisatie van niet-levende
weefsels
- Niet zo heel besmettelijk
2.1. Pityriasis versicolor
- Oorzaak: Malassezia furfur (lipofiele gisten)
- Vooral in regio’s rijk aan sebumklieren activiteit
- Chronische aandoening van de hoornlaag
symptomen - Hyper- of hypogepigmenteerde schilferende
maculaire laesies
- Enkel aantasting opp. huid, want geen
roodheid, geen tekenen van
immuunactivatie
Diagnose - Microscopisch: spaghetti met balletjes
2.2. Tinea nigra
- Oorzaak: Horteae werneckii
- dimorfe fungus die melanine produceert
- infectie van bovenste laag van opperhuid
- komt voor in Tropische regio’s
- Besmetting: directe inoculatie > rottende vegetatie, hout, grond
Symptomen - Bruine maculaire laesies op handpalmen
& voetzolen, geen jeuk
Diagnose - Microscopisch: onderzoek van
huidschraapsels
2.3. Piedra
- Kolonisatie van haarschacht stevige vastgehechte, onregelmatige
noduli (aggregaten van schimmelelementen)
o komen voor op hoofdhaar, lichaam of genitale regio
- zeldzame transmissie van persoon persoon
- Zwarte piedra
o Oorzaak: Piedraia hortae
o Symptomen: harde zwarte noduli op haren
o Diagnose: microscopie haren
- Witte piedra
o Oorzaak: Trochosporon beigelii
o Symptomen: zachte crèmekleurige groei langs haren
o Diagnose: microscopisch onderzoek
o DD neten van luizen: aan 1 kant vd haarschacht
nodulus helemaal rondom haar, moeilijk te verwijderen met netenkam
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper juliettevanvries. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €22,99. Je zit daarna nergens aan vast.