Samenvatting ´A concise history of the world since 1945´
W.M. Spellman
Vak: Eigentijdse geschiedenis
Hoofdstuk 1: de koude oorlog, 1945-1999
Het menselijke vooruitzicht in 1945
Veel westerlingen keken met trots terug op het jaar 1945 en de overwinning.
Er werd vanuit 2 idealen gevochten. Die van de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten. Daarnaast
begonnen mensen te beseffen dat kolonies niet meer van deze tijd waren. Ook werd de UN
opgericht.
1945 is een belangrijk jaar voor de democratie. Dit kwam door de bijzondere economische groei die
zich na de oorlog in West-Europa voordeed. Daarnaast leefden de mensen veel langere, gezondere
en rijkere levens, waardoor het vertrouwen in de democratie groeide.
De oorlog heeft voor miljoenen slachtoffers gezorgd. Ook is er enorm veel schade in de landen. Dit
was een oorlog die verder reikte dan ooit.
Wat ook van belang was, was dat de dominantie van Europa ten einde kwam. De dominantie in
wetenschap, industrie en technologie was zo groot, dat Europa zijn cultuur, religie en ideeën over de
hele wereld had weten te verspreiden. Dit is het begin van de moderne samenleving. De oorlog
zorgde ervoor dat de landen veel te verduren hadden. Het boek spreekt daarom van een materiële
en mentale impasse in Europa.
De verenigde staten en de Sovjet-Unie overwonnen ieder een helft van bezet Europa. De tijd die
volgt wordt de koude oorlog genoemd. Dit conflict was het kenmerk van de internationale
betrekkingen voor 45 jaar.
In de oorlog kwamen de twee landen tot het inzicht dat ze moesten samenwerken om Duitsland te
verslaan. Ook waren ze beide tegen het imperialisme. Ook na de oorlog moesten ze samenwerken
om de schade weer op te bouwen. Toch stonden de verschillen van de bondgenoten hun behoorlijk
in de weg.
Stalin verdacht de VS en de UK ervan het westerse front te hebben uitgesteld, zodat Rusland meer
mensen en wapens moest leveren.
Ook waren er meningsverschillen over de manier van aanvallen.
Oost-Europa
Een ander meningsverschil was dat Stalin aandrong dat de veiligheid van de Sovjet-Unie een blok
nodig had van de bevriende overheden direct ten westen van de Sovjet-Unie. Ze waren erg veel
burgers verloren aan de oorlog, vooral veel mannen. Dit zorgde voor een laag geboortecijfer. Naast
alle schade die het land had geleden. Het was dus best te begrijpen dat ze sterkere grenzen wouden.
Voor Stalin betekende ‘bevriende’ overheden, ondergeschikte klant staten. De Sovjet-Unie stond het
absoluut niet toe dat er democratische landen rondom hen ontstonden. De soldaten die voor hen
hadden gevochten werden in kampen gestopt of geëxecuteerd, omdat Stalin bang was dat ze
Westerse ideeën hadden opgedaan.
,Westerse vermoedens
De VS was nu de dominante macht in de wereld. Ze hadden monopoly in kernwapens en militaire
macht over de zeeën en in de lucht. Ze zijn in de oorlog nooit aangevallen en hun buurlanden
vormden geen gevaar. Ook economisch waren ze heel sterk.
Lend-Lease funds: Een Amerikaanse wet waarin landen die in oorlog waren met Nazi-Duitsland geld
konden lenen.
Communistische perspectief
Stalins dictator zijn was een karikatuur van wat Marx beschreven had. Vanuit het communistische
perspectief was het westen de bron van internationale agressie en imperialisme. Stalin geloofde dat
het ideaal van Marx alleen zou overleven indien de Sovjet-Unie een vijandelijke houding aan zou
nemen tegenover het westen. Dit omdat het Westen dit ook deed tegenover alle communistische
staten. Ook het feit dat de democratische landen gingen samenwerken was een bevestiging van de
vijandelijkheid van het westen.
Het Duitse dilemma
Duitsland was het geografische middelpunt van de koude oorlog.
In Februari 1945 waren de Churchill, Roosevelt en Stalin samengekomen om de ‘verklaring van
bevrijd Europa’ te bespreken. Het ging hier om vrije stemmingen in de landen van Europa om hun
eigen overheid soort te kiezen.
Eerder in de oorlog was er besproken dat het Naziregime van Duitsland compleet moest verdwijnen.
Dit was essentieel voor Europa. De schade die ook in Duitsland was aangericht was enorm. De
Amerikanen en Engelsen wilden hier iets aan doen, het zou anders alleen in het voordeel van de
Sovjet-Unie werken. Stalin wou hier niets aan doen.
In de voorstad van Berlijn, ‘Potsdam’ is in juli 1945 besloten om Duitsland tijdelijk in 2 delen te
verdelen.
Stalin was van plan om de natuurlijke bronnen in Duitsland uit te buiten en naar Rusland te brengen,
net al de fabrieken en machines die in Oost-Duitsland te vinden waren.
Het Marshallplan
De strategie om de Europese landen economisch weer op te bouwen heeft gewerkt met dank aan
het Marshallplan. -> George C. Marshall.
Ze hebben alle landen die effect hebben ervaren door de oorlog Marshallhulp aangeboden, ook de
SU. Dit werd door de SU niet geaccepteerd. Ze dachten dat dit een soort poging was om het
kapitalisme verder te verspreiden.
16 landen accepteerden de hulp en de OECD werd opgericht om dit te overzien.
Er kwam enorme economische groei in Europa.
In 1948 ging de SU meer macht uitoefenen door pro-Sovjet regime in te zetten en de landen te
dwingen dezelfde politieke structuur als de SU aan te nemen. De SU had indirect wel voordeel bij het
Marshallplan. Toch zorgde het extreme succes ervan voor een grotere verdeling tussen Oost en
West.
De Truman Doctrine
,De SU bleef in de gebieden die zij bevrijd hadden. De VS wou de invloeden van SU in de rest van de
wereld beperkt houden. De CIA en andere spionageorganisaties hielden een oogje in het zeil. De
eerste crisis ontstond in Iran. De Britten en de SU waren hier in de oorlog gestationeerd en de SU
werd in 1946 verdreven. In Griekenland was er een communistische beweging die tegen de westerse
monarchie waren. De VS heeft toen grote veranderingen gemaakt in buitenlandse politiek.
De Grieken wouden financiële hulp om deze rebellen te bestrijden, maar de UK lichtte de VS in dat ze
geen hulp meer konden bieden aan de Griekse overheid. De Britten hadden door een hele koude
winter geen bronnen meer om het communisme in te perken en dit lag nu in de handen van de VS.
Truman zag het als zijn roeping en die van de VS om vrije mensen te helpen die onder druk stonden
van onderwerping door buitenlandse krachten. Ze gingen hulp bieden aan Griekenland en Turkije. In
1949 werden de communisten verslagen. Dit doordat ze het Griekse leger gingen trainen.
Ze maakten hiermee duidelijk aan de SU dat ze dit keer niet zouden terugtrekken uit Europa.
Berlijnse luchtbrug
Berlijn lang midden in Duitse deel van de Sovjet-Unie en Stalin had alle wegen hiernaartoe
geblokkeerd. De VS leverde via vliegtuigen allerlei benodigdheden voor de inwoners. Ook
stationeerde de VS atoombommen in Groot-Brittannië om zo de militaire dreiging groter te maken.
Er ontstond daardoor een militaire ‘show-off’ wedstrijd.
West-Duitsland werd -> Duitse bondsrepubliek
Oost-Duitsland werd-> Duitse democratische republiek
De Afspraak in Potsdam om Duitsland niet te verdelen kon niet blijven.
NATO
Het inperkingsbeleid van de VS hield stand doordat de bondgenoten bij elkaar bleven.
Groot-Brittannië, Nederland, België, Frankrijk en Luxemburg hadden een verdedigend militair
bondgenootschap -> Het pact van Brussel.
Ook vroegen ze om zekerheid dat de VS zou helpen in het geval de SU hun aanviel.
De SU was sterker en het enige wat hen tegenhield was de nucleaire paraplu van de VS.
In 1948 werd de NAVO opgericht -> Noord Atlantische verdragsorganisatie.
De regel was: elk land dat aangevallen werd, werd beschermd door diens partners van de NAVO.
Nucleaire wapenwedloop
De VS wou supervisie over de nucleaire wapens in de wereld. De SU accepteerde dit niet en ging deze
ook maken. Ze gingen hard aan het werk en in 1949 had de VS geen monopoly meer over de
atoomwapens.
- 1949 waterstofbommen uitgevonden in VS en SU -> 1,000 x zo sterk dan de atoombommen
in de oorlog.
In 1957 stuurden de Russen de eerste mangemaakte satelliet de ruimte in, dit zorgde ervoor dat de
VS wist dat de SU nu ook de bommen ver konden schieten. Dus ook naar de VS.
De jaren die volgden hebben beide machten veel geld gestopt in de wapens en de bommenwerpers.
De eerste fase van de koude oorlog eindigde met het afkondigen van de Truman Doctrine en de
invoering van het inperkingsbeleid. Ook wierven ze betrouwbare bondgenoten.
, Communisme in China
De val van een enorm rijk in Azië (Japan) zorgde voor een machtsvacuüm in strategische plekken in
Azië.
In China was er al jarenlang (vanaf 1920) een conflict tussen de nationalistische overheid en de
opstandelingen die op het land leefden.
Er ontstond een beweging op het platteland onder Mao Zedong. Hij vond dat de boeren in het land
goede leiderschapskwaliteiten hadden. De communistische beweging hielp de boeren en overtuigde
hen van hun ideaal. In 1945 had Mao een leger van 1 miljoen mannen. De regering was veel slechter
georganiseerd.
De VS stuurde geld naar de overheid, maar de Chinese overheid hield een conservatief beleid vast en
zorgde voor geen progressie. De VS heeft toen hun militairen teruggeroepen.
In 1949 heeft Mao communistische China uitgeroepen.
De banden tussen Mao en Stalin waren niet goed, Stalin heeft de nationalisten nog geholpen, omdat
hij geen sterk land naast zich wilde hebben. Daarnaast wilden zij zelf de baas van de communistische
wereld blijven.
Maar Mao had geld nodig en tekende een overeenkomst met de SU, toen ontstond er wel een
bondgenootschap.
Koreaanse domino
Korea was na de 2de wereldoorlog ook verdeeld. De VS en de SU hadden het schiereiland niet kunnen
herenigen. Er kwamen 2 overheden die beide heel Korea claimden. De VS en SU hadden hun troepen
teruggetrokken en lieten het land achter in een lastige situatie. -> 1948.
De twee overheden werden financieel gesteund en in 1950 ging Noord-Korea, Zuid-Korea ‘bevrijden’.
Ze hadden niet verwacht dan de VS zou reageren, maar met de situatie van China, de atoombommen
en de herinnering aan fascistische agressie in de jaren 30, reageerden ze direct.
Het werd al snel een oorlog. De VS was al snel aan de winnende hand, maar toen ging China zich
ermee bemoeien en ze werden teruggedrongen naar het Zuiden. De oorlog ging nog 3 jaar voort met
vele doden aan beide kanten.
Doordat China zich met het conflict ging bemoeien was voor het Westen een signaal dat de SU en
China gingen samenwerken in hun buitenlandpolitiek. De VS maakte het inperkingsbeleid het
centrale beleid.
Red Scare
Er was in het westen een zeer grote angst voor dominantie vanuit het communistische blok. Deze
angst werd gevoed door de verliezen die de VS had geleden, ondanks de financiële en militaire hulp
in sommige landen.
Er kwam een samenleving waarin veel angst en verdenkingen waren.
Senator Joseph McCarthy leidde deze angst door talloze mensen te beschuldigen van infiltratie van
het communisme in het ministerie van Buitenlandse zaken en de entertainmentindustrie. Dit leidde
tot vele zwarte lijsten en geruïneerde carrières.
Het zwijgen werd hem opgelegd, maar de angst was al verspreid.
Zuidoost-Azië
De VS had een predominante rol in Japan en Zuid-Korea, terwijl de Europese landen hun kolonies vrij
moesten laten. Groot-Brittannië hielp de kolonies met het opbouwen van een prowesterse overheid
