In deze samenvatting staat het deel celleer van het vak cytologie en histologie uit de 1e bachelor biomedische wetenschappen.
Het is een samenvatting op basis van de powerpoint, cursus en wat er gezegd is in de les.
Cellen en weefsels: celleer
Inhoudsopgave
Inleiding........................................................................................................................................................ 2
Organisatieniveaus...............................................................................................................................................2
1. Inleiding tot de cytologie............................................................................................................................ 3
2. De bouw van een eukaryote (menselijke) cel..............................................................................................4
2.1 De celmembraan of plasmalemma................................................................................................................5
2.1.1 Membraan-lipiden: 40%.........................................................................................................................5
2.1.2 membraan eiwitten: 55%.......................................................................................................................7
2.1.3 Membraan suikers: 5%...........................................................................................................................8
2.1.4 Membraanfuncties: stevigheid...............................................................................................................8
2.1.4 Membraanfuncties: uitwisseling..........................................................................................................10
2.1.4 Membraanfuncties: signalisatie...........................................................................................................13
2.2 cytoplasma...................................................................................................................................................14
2.2.1 cytosol...................................................................................................................................................14
2.2.2 organellen.............................................................................................................................................14
2.2.3 Het cytoskelet.......................................................................................................................................22
2.3 De celkern of nucleus....................................................................................................................................27
2.3.1 De nucleolus.........................................................................................................................................27
2.3.2 Het chromatine bestaat uit chromosomen..........................................................................................27
3. De genetische code.................................................................................................................................. 29
4. De eiwitsynthese...................................................................................................................................... 30
4.1 Het centrale dogma van de celbiologie........................................................................................................30
4.2 De transcriptie..............................................................................................................................................30
4.3 De translatie.................................................................................................................................................31
5. De celcyclus............................................................................................................................................. 32
5.1 De vier fasen van de celcyclus......................................................................................................................33
5.2 Het cel-cylcus controle systeem...................................................................................................................33
5.3 De duplicatie van het DNA in de eukaryote cel (S-fase)...............................................................................33
5.4 De mitose......................................................................................................................................................34
5.4.1 De profase.............................................................................................................................................35
5.4.2 De metafase..........................................................................................................................................35
5.4.3 De anafase............................................................................................................................................35
5.4.4 De telofase............................................................................................................................................35
5.5 De meisose...................................................................................................................................................35
5.6 Celdood: necrose en apoptose.....................................................................................................................36
5.6.1 Apoptose...............................................................................................................................................36
5.6.2 Necrose.................................................................................................................................................36
1
,6. Cel differentiatie...................................................................................................................................... 37
6.1 Celdifferentiatie door selectieve gen activatie.............................................................................................37
6.2 Mechanismen van genexpressie-regulatie...................................................................................................37
6.3 RNA als regulator van de genexpressie: regulerend RNA............................................................................38
6.3.1 Micro RNA.............................................................................................................................................38
6.3.2 Small interfering RNA...........................................................................................................................38
6.3.3 Long non-coding RNA...........................................................................................................................38
6.4 Gen manipulatie met Zinc-Fingers, CRISPR, TALEN en RNA-i.......................................................................38
Inleiding
Cytologie: celleer
Cellen: basis van alle leven
Cel: combinatie van atomen en moleculen
Organisatieniveaus
1. Atomaire en moleculaire niveau
2. Celniveau
3. Weefselniveau
4. Orgaanniveau
5. Orgaanstelselniveau
6. Organismeniveau
2
,1. Inleiding tot de cytologie
Een cel is de kleinste atomische en functionele eenheid van leven, gevormd door
deling van eerder bestaande cellen
Cel-theorie: 4 basisconcepten
1. Cellen zijn de bouwstenen van alle planten en dieren
2. Cellen zijn de kleinste functionerende eenheden van leven
3. Cellen worden gevormd door deling van cellen (behalve de ‘allereerste’ en die
in een lab zijn gemaakt)
4. Celen hebben een inwendig evenwicht
Indeling in biologisch universum
o Eu-karyoten
Goed gespecialiseerd
Eén- of meercellig
o Pro-karyoten
Weinig gespecialiseerd
Altijd ééncellig
Evolutie op vlak van DNA-kenmerken
o Prokaryoten
Eubacteria
Archaebacteria
o Eukaryoten
Protista (één-celligen)
Fungi (meer-celligen)
-> Plantae
-> Animalia
Gekenmerkt door subspecialisatie: organismen verschillen in hun vorm
en functionele activiteit door middel van cel differentiatie
Alle cellen op de hele planeet zijn gekenmerkt door een identieke basis-chemie
Centraal dogma celbiologie: eender welke cel heeft identieke basischemie
o Erfelijke informatie zit in de genen = DNA (
o DNA wordt overgeschreven naar m-RNA
o RNA wordt vertaald naar AZ sequenties = eiwitten
o Nota
DNA heeft 4 bouwsteentjes
Er zijn 20 AZ die bouwstenen zijn vd eiwitten
mRNA editing: door chemische processen kan er in DNA geprutst
worden, waarbij adinosine de-amineerd -> RNA verschillend -> m-RNA
verschillend -> eiwitten verschillend
Gemiddelde menselijke cel 10 micrometer
Virussen
o Bestaan uit DNA is eiwitomhulsel
3
, o Kunnen niet zelf delen
o Gebruiken machinerie van andere
cellen om zich te delen
o Voldoen niet aan de definitie van een cel
2. De bouw van een eukaryote (menselijke)
cel
Celbouw: de belangrijkste delen
o Celmembraan
o Cytoplasma
o Celkern
Cel-soorten en hun origine
1. Zygote: bevruchte eicel, 46 chromosomen (23 van oöcyt en 23 van
spermatozoön)
2. Klievings-deling: geeft blastomeren (cel wordt gedeeld in 16)
3. Morula: geheel van blastomeren -> blastocyst met embyonische stamcellen ->
embryo
Cel-differentiatie ifv specifieke gen-activaties en omgevingsfactoren
o Oppervlaktecellen: epithelen
o Steuncellen: bindweefsel
o Contractiele-cellen: spierweefsel
o Zenuwcellen: geleidings-cellen
Cel-differentiatie
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ameliebonsecour. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,49. Je zit daarna nergens aan vast.
