100% tevredenheidsgarantie Direct beschikbaar na je betaling Lees online óf als PDF Geen vaste maandelijkse kosten
logo-home
Eerder door jou gezocht
Eerder door jou gezocht
logo
Samenvatting sociaal-economische geschiedenis hoc 1 t.e.m. 7 €9,89
In winkelwagen
Snel navigeren naar
Voorbeeld
  2.  
  3. Vrije Universiteit Brussel (VUB)
  4.  
  5. Geschiedenis
  6.  
  7. Sociaal-economische Geschiedenis

Samenvatting

Samenvatting sociaal-economische geschiedenis hoc 1 t.e.m. 7
 1 keer verkocht
  • Vak
  • Sociaal-economische Geschiedenis
  • Instelling
  • Vrije Universiteit Brussel (VUB)

Samenvatting sociaal-economische geschiedenis hoc 1 t.e.m. 7. De samenvatting is een combinatie van mijn eigen notities en de slides. Met de samenvatting kan je de taken invullen. Ik was aanwezig in elke les & erdoor in eerste zit.

Voorbeeld 4 van de 32  pagina's

Document informatie

  • 12 april 2023
  • 32
  • 2022/2023
  • Samenvatting

Onderwerpen

  • sociaal
  • economische
  • geschiedenis
  • sociaaleconomische

Geschreven voor

  • Vrije Universiteit Brussel (VUB)
  • Geschiedenis
  • Sociaal-economische Geschiedenis
Alle documenten voor dit vak (4)

Verkoper

avatar-seller
sofie7

Ontvangen beoordelingen

Voorbeeld van de inhoud

Sofie Vandermarliere BA2 Geschiedenis




1: Introductie
Inhoud cursus
-complex verband: materiële bestaansbasis – sociale interacties
-Lang termijn perspectief
-Internationaal comparatief kader // toenemende focus: Europa
-Integratie: andere sociale wetenschappen

Bestaansbasis
 Centrale vraag: Hoe hebben mensen doorheen de geschiedenis getracht hun
bestaansbasis veilig te stellen?
-Hoe kan ik overleven? Manier waarop men minimale basisbehoeften veilig
stelt verandert doorheen geschiedenis
-Bestaansbasis = basisnoodzakelijkheden om te overleden
o Loonarbeid
o Zelfvoorziening (enorm beperkte mogelijkheid vandaag in België)
o Opvangcentra
o Vervangingsinkomen (werkloosheidsuitkering, pensioen..)
-Bestaansbasis = enorm contextafhankelijk! Verandert naar gelang tijd & ruimte =>
zicht op sleutelaspect in de geschiedenis
1. Kwetsbaarheid (risico’s)
-Mate waarin bestaansbasis blootgesteld is aan bepaalde risico’s

-> inflatie, job verliezen, ziekte, oorlog

-Boeren die vandaag op markt produceren: andere risico’s! Niet risico van
ontslag, maar risico genoeg eten, oogsten..

-Verschil: maatschappelijke kwetsbaarheid (manier waarop samenleving
georganiseerd is) – persoonlijke kwetsbaarheid (ongelijke risico’s binnen
samenleving)

 Begrijpen waarom & hoe kwetsbaarheid evolueert doorheen geschiedenis =>
inzicht in hoe sociaaleconomische veranderingsprocessen zorgen voor
veranderingen in bestaansbasis

2. Veerkracht (strategieën)
-Mensen ondergaan hun lot NIET passief: ze ontwikkelen strategieën!
 Preventieve strategieën: voorkomen of risico verminderen van een crisis (bv
sparen)
 Responsstrategieën: inschakelen in geval dat crisis zich voordoet (bv hout
stoken, eten zelf verzamelen, energie sparen, mirgratie..)

1

, Sofie Vandermarliere BA2 Geschiedenis


-Belang van uitbouw sociale relaties om geholpen te worden
 Vorm van verzekering: reciprociteit: wederkerigheid: als ik iets voor jou doe,
doe jij iets voor mij
 Verschil horizontale (+- zelfde situatie op sociale ladder) – verticale sociale
relaties (andere maatschappelijke positie: rijker, meer middelen..)
o Nadeel horizontaal: op dezelfde manier onderhevig aan crisis MAAR
sneller beroep op doen!
o Nadeel verticaal: afhankelijkheid! Bv kleine boer – landheer
-Publieke (zorg)voorzieningen: bijzondere vorm
3. Weerbaarheid (verzet)
-Mate waarin mensen bij ontwikkelen bestaansstrategieën bestaande
machtsverhoudingen willen veranderen
 Niet altijd op grote schaal! Microschaal (gezin) – macroschaal (samenleving)
 Bv organisaties van vrouwen: vorm van weerbaarheid: bestaansbasis
verbeteren in gezin op lange termijn etc.
-Verzet ≠ vanzelfsprekend!
 Zichtbaar & onzichtbaar: “weapons of the weak”
 Waarom komen mensen wel of niet in verzet?
 Verband: kwetsbaarheid – veerkracht?
 Belang morele normen (moral economy) -> wat is aanvaardbaar economisch
gedrag? Hoe hoog mogen de winsten & facturen zijn?

Verwante thema’s
-Relatie sociaaleconomische – politieke – culturele veranderingsprocessen
-Structure vs. agency: In hoeverre zijn mensen bepaald door de maatschappelijke
structuur waarin ze leven? Hoeveel ruimte is er om je eigen strategie te ontwikkelen,
voor je eigen agency?
-Homo economicus: rationele afwegingen maken, gericht op winstmaximalisatie ->
klopt dat voor elke tijd?
-Moral economy: economisch gedrag ingebed in samenleving, of niet? Gestuurd
door samenleving? Of stuurt economie de samenleving?



2: Neolithische revolutie & landbouw
(thema 1)
Jagers-verzamelaars
• Grootste deel van menselijke geschiedenis
➔ Tot 10 000 jaar geleden: alle menselijke samenlevingen!
➔ Enorm lange periode, maar weinig over geweten (zeker van voor 50 000 vc)
• Welke onderzoeksmethoden of bronnen?
➔ Studie hominiden, archeologie (voorwerpen, schilderingen, ...), fysische
antropologie (botten, schedels, ...), archaeogeografie (landschap),

2

, Sofie Vandermarliere BA2 Geschiedenis


paleontologie (dieet), paleopathologie (skelet), etnologie (jagers-verzamelaars
vandaag: inheemse stammen), studies mensapen (vroege menselijke soorten:
hoe samenlevingsverbanden eruitzien)
➔ Beperkingen!
o Volledig andere context: vroeger was men over hele wereld vrij om te
bewegen, nu vaak in jungles, woestijnen..
o Stereotiep denken: onschuld vroege menselijke samenlevingen, maar
is meer divers dan dat! Zegt meer over onszelf..

Sociale organisatie (?)
 Niet altijd & overal! Op verwantschapsbasis georganiseerd, maar soms ook
wel grote complexe religieuze bijeenkomsten
• Kleine groepjes (?)
• Mobiel
• Beperkte arbeidsdeling & geen overexploitatie
• Gevarieerd dieet: brede & diverse bestaansbasis, gewassen combineren
• Relatief veel vrije tijd
• Veralgemeende reciprociteit
! generalized reciprocity  balanced reciprocity
- Veralgemeende reciprociteit: vanzelfsprekend: geen verwachting dat je iets
terug krijgt, geen woord voor danku, is gewoon logisch -> weinig notie
privébezit (twijfel over)
- Balanced reciprocity: culturele verwachting dat er iets tegenover staat (bv
uitnodiging feestje: iemand uitnodigen want jij werd ook uitgenodigd)
• Egalitaire samenleving?
➔ Economisch & ecologisch efficiënt = betrouwbaar: milieu niet belasten
➔ Gebalanceerd systeem van risicospreiding
! landbouw ≠ logische verdere stap! Jagers-verzamelaars superieure bestaansbasis..

Neolithische revolutie
= proces van sedentarisering // domesticatie van wilde planten & dieren =
ontwikkeling landbouw: mens gaat eigen voedsel produceren
• Langdurige overgangsfase met veel trial & error : enorm weinig planten oogst- én
eetbaar! Ook weinig zoogdieren domesticeerbaar
• In verschillende gebieden onafhankelijk van elkaar vanaf c. 8.000 v.C.: op
hetzelfde moment (Midden-Oosten: eerst)

Overgang landbouw: waarom?
• Grotere efficiëntie?
➔ Minder efficiënt: grotere kwetsbaarheid
• Technologische voorwaarden: noodzakelijk, maar is nog geen verklaring
Combinatie van factoren:


3

, Sofie Vandermarliere BA2 Geschiedenis


• Klimatologische & ecologische verschuivingen: einde ijstijd -> nieuwe gewassen
groeien & grotere diersoorten verdwijnen
• Spiraal van groeiende bevolking (actie-reactie: geen weg meer terug)

Malthus’ theorie in een notendop




· Bevolking: altijd neiging om te groeien wanneer mogelijk
· Vanaf dat bevolking groeit, zal die héél snel groeien (exponentieel)
 PROBLEEM: voedselvoorzieningen nooit genoeg! Inspanning kan maar tot
bepaald maximum verdubbelen
 CRISIS: menselijke geschiedenis gevangen in permanente loop =
Malthusiaanse val
 onomkeerbaar proces + landbouw wordt dominant door competitie jagers-
verzamelaars vs. boeren (boeren jagen ze weg)

Levenskwaliteit & bestaansbasis
• Slechtere gezondheid t.g.v. eenzijdig dieet
• Grotere kwetsbaarheid t.a.v. schaarste
• Ziekteverspreiding t.g.v. domesticatie dieren
• Meer werken voor minder eten + nog kwetsbaarder wanneer crisis: minder
uitwijkingsstrategieën!
• Meer werken & sedentair leven
➔ Grotere grondproductiviteit
➔ Zelfversterkend proces

Sociale gevolgen: een zondeval?
• Ontstaan van overschot (surplus)
• Basis voor specialisering (ambachtslui, priesters, krijgers): noodzakelijk
• Basis voor oorlog & plundering (reserve kan gestolen worden)
• Ontwikkeling nieuwe verdeelmechanismen
➔ Notie van bezit & bezitsaanspraken (privileges)
➔ Macht als toegang tot surplus
➔ Ongelijke eigendomsverhoudingen // verschillen in kwetsbaarheid

4

Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:

Bewezen kwaliteit door reviews

Bewezen kwaliteit door reviews

Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!

In een paar klikken geregeld

In een paar klikken geregeld

Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, creditcard of je Stuvia-tegoed en je bent klaar. Geen abonnement nodig.

Direct to-the-point

Direct to-the-point

Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.

Van wie koop ik deze samenvatting?

Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sofie7. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.

Zit ik meteen vast aan een abonnement?

Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,89. Je zit daarna nergens aan vast.

Is Stuvia te vertrouwen?

4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)

Afgelopen 30 dagen zijn er 69052 samenvattingen verkocht

Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen

Begin nu gratis
€9,89  1x  verkocht
  • (0)
In winkelwagen
Toegevoegd