HOORCOLLEGE 1 – INTRODUCTIE
Mary Ellen Wilson (1874)
Deze casus is een bekende rechtszaak met betrekking tot kindermishandeling. Mary werd
heel ernstig verwaarloosd en mishandelt. Uit de kerk maakte een sociale werker zich zorgen,
maar er was toen der tijd geen instantie om dit te melden. Dus zij stapte naar de
dierenbescherming. Via deze instantie is het meisje uit huis geplaats en werd een rechtszaak
gespannen tegen de stiefmoeder van Mary. Deze casus was een keerpunt in de maatschappij
en in 1875 werd dus de ‘Society for the Prevention of Cruelty to Children’ opgericht.
1899: Bond Kinderbescherming in Nederland.
Verschillende typen
Ommission Commission
- Nalaten van iets - Actief schade toebrengen
- Fysieke verwaarlozing - Fysieke mishandeling
- Emotionele verwaarlozing - Emotionele mishandeling
- Verwaarlozing van het onderwijs - Seksuele mishandeling
Kindermishandeling = elke vorm van een minderjarige bedreigende of gewelddadige
interactie van fysieke, psychische of seksuele aard, die de ouders of andere personen ten
opzichte van wie de minderjarige in een relatie van afhankelijkheid of van onvrijheid staat,
actief of passief opdringen, waardoor ernstige schade wordt berokkend of dreigt te worden
berokkend aan de minderjarige in de vorm van fysiek of psychisch letsel.
- Fysieke mishandeling = alle vormen van lichamelijk geweld tegen het kind, zoals
slaan, schoppen, bijten, knijpen, krabben, het toebrengen van brandwonden of het
kind laten vallen.
o Münchhausen-by-proxysyndroom
o Shaken-babysyndroom = ook wel Abusive Head Trauma genoemd. In dit geval
wordt een jonge baby (<2 jaar) enkele seconden geschud. Dit kan leiden tot
fatale hersen- en hoofdbeschadiging. Vaak komt dit door een gevoel van
onmacht vanuit de ouder bij bijvoorbeeld een huilbaby.
- Seksueel misbruik = alle seksuele aanrakingen of handelingen die een volwassene
een kind opdringt. Door het lichamelijke of relationele overwicht, de emotionele
druk, of door dwang en geweld van de volwassene kan het kind die aanrakingen niet
weigeren. In tegenstelling tot de andere vormen van kindermishandeling valt deze
vaker buiten het gezin plaats.
- Fysieke verwaarlozing = ouders of opvoeders komen gedurende lange tijd
onvoldoende tegemoet aan de lichamelijke basisbehoeften van het kind. Het krijgt
niet de zorg en verzorging waar het gezien zijn leeftijd en ontwikkeling behoefte en
recht op heeft.
- Emotionele of psychische mishandeling = wanneer ouders of andere opvoeders met
hun houding hun gedrag afwijzing en vijandigheid uitstralen tegenover het kind. Ze
schelden het kind regelmatig uit of maken het kind opzettelijk bang.
- Emotionele verwaarlozing = de ouders of opvoeders schieten tekort in het geven van
positieve aandacht aan het kind. Daarmee negeren ze structureel de basale
behoeften van het kind aan liefde, warmte, geborgenheid en steun.
, o Kinderen die getuige zijn van huiselijk geweld zien of horen conflicten tussen
hun ouders of worden geconfronteerd met de gevolgen. Dit valt onder
emotionele verwaarlozing.
Comorbiditeit
Vaak vindt er niet één type mishandeling plaats, maar vaak vinden er verschillende subtypen
van mishandeling tegelijkertijd plaats. Dit is van sprake bij ongeveer de helft van de
kinderen.
Volgens Cicchetti is het belangrijk dat er wordt gekeken naar het ontwikkelingsniveau van
het kind in kwestie. De gevolgen van kindermishandeling kan ook verschillen per huidig
ontwikkelingsniveau. Jonge kinderen kunnen in bed gaan plassen en oudere kinderen
kunnen internaliserende problemen ontwikkelen.
Onder verzorging en opvoeding worden mede verstaan de zorg en verantwoordelijkheid
voor het geestelijk en lichamelijk welzijn en de veiligheid van het kind alsmede het
bevorderen van de ontwikkeling van zijn persoonlijkheid. In de verzorging en opvoeding van
het kind passen de ouders geen geestelijk of lichamelijk geweld of enige andere
vernederende behandeling toe. Daarom is sinds 2007 een pedagogische tik verboden in
Nederland.
- Mensen die fysiek gestraft waren, hebben later meer problemen met: alcohol,
depressie, psychische problemen, schizotypische persoonlijkheid, echtscheidingen,
suïcidepogingen;
- Zowel fysiek straffen, zoals billenkoek, als fysieke mishandeling hebben negatieve
ontwikkelingsuitkomsten, maar de uitkomsten van fysieke mishandeling zijn
negatiever.
,DE KLEINE GIDS
HOOFDSTUK 1 – DE GESCHIEDENIS VAN KINDERMISHANDELING
- Perspectief: kinderen zijn onvoorwaardelijk bezit van de ouders, verzekering voor
inkomen en verzorging oudere dag. Kindermishandeling is een bedreiging voor de
samenleving, want het mishandelde kind had een grotere kans om crimineel gedrag te
vertonen.
- 1899 Nederlandsche Bond tot Kinderbescherming: begin van erkenning van
kindermishandeling, maar er werd enkel gepraat over ‘verwaarlozing’.
- Oorzaak verwaarlozing lag bij ‘asociale gezinnen’. Deze zijn verarmd door industrialisatie,
verstedelijking en immigratie en hierdoor niet in staat hun kinderen goed op te voeden.
- 1874 Kinderwetten van Van Houten: fabrieksarbeid verbod voor kinderen onder de
twaalf jaar nauwelijks nageleefd.
- 1901 Leerplichtwet: alle kinderen van zes tot en met twaalf jaar moeten naar school,
hiermee kwam er ook een verbod op alle kinderarbeid tot twaalf jaar nieuwe kijk
waarbij de overheid moet ingrijpen als ouders niet voldoen aan de opvoeding.
- 1905 Kinderwetten:
1. Burgerlijke Kinderwet: ouderlijke macht en de eventuele instelling van voogdij;
2. Strafrechtelijke Kinderwet: de aanpak van kinderen die een misdrijf hebben
gepleegd;
3. Kinderbeginselenwet: de oprichting van instanties die de eerste twee wetten
praktisch moesten uitvoeren.
- 1962 kinderarts Kempe: kon met het röntgenapparaat aantonen dat sommige breuken
bij kinderen waren toegebracht en niet toe te wijzen waren aan Bone Fragility Syndrome.
Door deze publicatie kwam het besef dat ouders geweld kunnen uitoefenen op hun
kinderen.
- Er was toen der tijd geen ervaring met preventie van kindermishandeling en het
beroepsgeheim voor artsen voorkwam dat een situatie werd aangegeven bij de Raad
voor de Kinderbescherming.
- 1967 ‘de Koepel’, tijdschrift voor kinderbescherming:
1. 120 kinderen per jaar overlijden aan de gevolgen van kindermishandeling;
2. 1.200 kinderen per jaar worden ernstig mishandeld, waardoor ze moeten worden
opgenomen;
3. 12.000 kinderen per jaar worden totaal mishandeld.
- 1970 Vereniging tegen Kindermishandeling.
- 1972 Bureaus Vertrouwensartsen: een experiment van de overheid in Amsterdam,
Rotterdam, Groningen en Arnhem Advies- en Meldpunten Kindermishandeling (AMK).
- Artsen en anderen die vermoedens van kindermishandeling hadden, konden dit melden
bij de aangestelde vertrouwensartsen eerste jaar 432 meldingen.
- 1990 Vereniging Kinderen-Ouders-Grootouders (KOG): beschouwden de
kinderbescherming als kinderdief.
- Hulpverleners probeerden de problematiek in het geheim op te lossen. Dit leidde ertoe
dat er óver de hoofden van de ouders heen praatten en dat de hulpverleners de
beslissingen maakten.
, - 1992 Wet op de jeugdhulpverlening: de verantwoordelijkheid voor jeugdhulpverlening
ging van het Rijk naar de provincies. Hulpverlening moest zo tijdig mogelijk, in zo licht
mogelijke vorm, zo kort mogelijk en zo dicht mogelijk bij huis (= zo-zo-zo-beleid).
- Jaren negentig: term ‘huiselijk geweld’ komt op. Dit omvat allerlei geweld en gaat over
(combinaties van) fysiek, psychisch en seksueel geweld.
- 2001 eerste Advies- en Steunpunt Huiselijk geweld opgericht vanuit de vrouwenopvang.
- 1994 aanpassing Wet op de jeugdhulpverlening: Bureaus Jeugdzorg werd opgericht, één
loket dat gezinnen sneller naar alle jeugdzorgvoorzieningen kan doorverwijzen.
- 2005 Wet op de jeugdzorg (Wjz): hierin werd de rol omschreven van alle instanties die
betrokken zijn bij de aanpak van kindermishandeling.
- 2015 nieuwe Jeugdwet: alle jeugdzorgvoorzieningen onder gemeentelijke
verantwoordelijkheid en regie gebracht. Officiële definitie van kindermishandeling
opgenomen.
- Er kwam kritiek en men wilde een meer preventieve aanpak door jeugdhulpverlening.
Met name voor kinderen van wie bekend is dat ze gevaar lopen, zij moeten voldoende
beschermd worden.
- Savanna-effect = de dood van Savanna leidde tot meer alerte beleidsvoering van de
jeugdzorg en een toename van het aantal begeleidingen door gezinsvoogden.
- 2000 Reflectie- en Actiegroep Aanpak Kindermishandeling (Dantzig, Meuwese, Willems)
heeft vijf niveaus:
1. Algemene preventie voor iedereen;
2. Preventie voor gezinnen in risicosituaties, zoals bepaalde wijken of jonge
alleenstaande ouders met een laag inkomen;
3. Specifieke preventie gericht op ouders en kinderen die op grond van individuele
risicofactoren geselecteerd worden, zoals de aanwezigheid van een
psychiatrische ziekte of verslavingsprobleem;
4. Ingrijpen bij vroege signalen gericht op individuele gezinnen waarin zich al
problemen voordoen;
5. Daadwerkelijke bescherming en hulpverlening bij vermoedens of constatering
van kindermishandeling.
2008-2010 is de RAAK-methode in 35 regio’s in Nederland uitgevoerd.
- 2012-2016 Actieplan Aanpak Kindermishandeling ‘Kinderen Veilig’:
1. Voorkomen;
2. Krachten bundelen door multidisciplinaire aanpak;
3. Aanpakken van fysieke mishandeling en seksueel misbruik
- Wettelijke meldcode: zorgt ervoor dat professionals stapsgewijs handelen bij een
vermoeden van kindermishandeling.
- 2015-2018 landelijke jeugdagenda: over de veiligheid en bescherming van jeugdigen
lokaal, regionaal en landelijk.
- 2018-2021 actieprogramma ‘Geweld hoort nergens thuis’: wil het huiselijk geweld en
kindermishandeling terugdringen, de schade van het geweld beperken en de cirkel van
geweld (overdracht van generatie op generatie) doorbreken.
1. Eerder en beter in beeld;
2. Stoppen en duurzaam oplossen;
3. Extra aandacht voor specifieke groepen.
