SAMENVATTING / V ERTALING
G EZONDHEIDSPSYCHOLOGIE
R EADER 2016-2017
Margo Akkermans
30-9-2016
,VOORWOORD
Beste Student,
Vorig jaar heb ik dit vak (in oude stijl) gevolgd en ik merkte dat ik het echt heel erg
moeilijk had met mijn lage niveau Engels. Helaas heb ik niet voldoende gepresteerd
afgelopen schooljaar om dit vak te kunnen behalen. Dit jaar volg ik dit vak opnieuw,
maar nu in de nieuwe stijl (zoals jullie reguliere studenten dit ook volgen). Hier volgt
een vertaling van de Reader van schooljaar 2016-2017. Succes met leren en mocht je
vragen of opmerkingen hebben, wees dan vrij om mij via facebook een berichtje te sturen
of te mailen naar m.akkermans@student.fontys.nl.
Margo Akkermans
1
,Inhoudsopgave
Voorwoord ..................................................................................................................... 1
Week 1 inleiding gezondheidspsychologie ................................................................ 5
Artikel 1: Informatie, communicatie en gezondheid geletterdheid ........................... 5
Wat is gezondheid geletterdheid? ......................................................................... 5
Waarom is gezondheid geletterdheid zo belangrijk? ............................................. 5
Mogelijkheden tot verbetering van de gezondheidscommunicatie ............................ 6
Het verhogen van de communicatie vaardigheden van de HCP’s
(ziekenhuispersoneel).............................................................................................. 7
Bevordering individuele- en groepscapaciteiten ....................................................... 7
Het versimpelde en verduidelijken van de gezondheidsinformatie en de brede
gezondheidszorg...................................................................................................... 8
Week 2 Stress een inleiding ....................................................................................10
Artikel 1: Geschiedenis van het stress concept .................................................. 10
Descartes en de mechanisch m odel van levende dingen .......................................11
Het wereld perspectief en terreinen van de m oderne wetenschap ........................11
Claude Bernard en de vitalisten .........................................................................12
Definitie van stress.............................................................................................13
Hans Selye .........................................................................................................14
Het concept van Allostatis ..................................................................................15
Aanvullende overwegingen op het concept stress ................................................16
Samenvatting .....................................................................................................17
Week 3 Werkstress........................................................................................... 18
Artikel 1: Theoretische Modellen......................................................................... 19
Person- Environment Fit Model .............................................................................19
Demand-Control-Support Model ............................................................................21
Effort-Reward Imbalance Model.............................................................................22
Job-Demands-Resources model ..............................................................................23
Artikel 2: Burn-out en bevlogenheid ................................................................... 25
17.3 Definitie, symptomen en diagnose van burn-out. ............................................25
17.5 Verklaringen voor burn -out ............................................................................26
17.6 Interventies bij burn-out.................................................................................26
17.7 Definitie en m eting van bevlogenheid .............................................................26
Week 4 Stress: verdieping .......................................................................................28
2
, Artikel 1: Genieten van Eustress tijdens de omgang met distress: het
holistisch model van stress. ................................................................................. 29
Positieve affect.......................................................................................................32
Kracht ...................................................................................................................34
Optimisme ..........................................................................................................35
Locus of Control..................................................................................................35
Hardiness ...........................................................................................................36
Een holistische benadering van het beheer van gezondheid op het werk .................39
Distress Preventie ..............................................................................................39
Eustress Generatie .............................................................................................40
Artikel 2 : Fysieke en psychologische stress ...........................................................43
Hoofdstuk doelstellingen ....................................................................................43
Categorieën van stressreacties ............................................................................44
Waarom is oefening beschouwd als goed wanneer het een stressor is? .................49
Hoofdrekenen als een prototype mentale stressor ...............................................49
Blootstelling van geluid en schok ........................................................................50
Werken om een geldbedrag te verdienen .............................................................51
Week 5 Persoonlijkheid, stress en ziekte .................................................................54
Artikel 1: Individuele verschillen en gewoontes ......................................................54
Individuele verschillen en gewoontes ..................................................................54
Dispositioneel optimisme .................................................................................54
Eigen effectiviteit ............................................................................................59
Persoonlijkheid................................................................................................63
Week 6: Psychologie en chronische aandoeningen ....................................................66
Artikel 1: Kanker en chronische ziektes. ................................................................66
KANKER............................................................................................................67
WAT IS KANKER? .............................................................................................67
PSYCHOSOCIAL E INTERVENTIES VOOR KANKERP ATIËNTEN ..................67
LEVEN MET KANKER ......................................................................................68
AANP ASSING AAN KANKER ...........................................................................69
ZORGEN VOOR IEMAND MET KANKER .........................................................69
CONORAIRE HARTZIEKTEN ..............................................................................71
3
, WAT IS CONORAIRE HARTZIEKTE? ...............................................................71
INTERVENTIES VOOR CHD ............................................................................71
LEVEN MET CHD .............................................................................................72
AANP ASSINGEN AAN CHD ..............................................................................72
ZORGEN VOOR IEMAND MET CHD ................................................................73
Aantekeningen hoor en werkcollege ..............................................................................74
Week 7: Positieve psychologie en interventies ...............................................................77
Artikel 1: Waarom zou je gelukkig zijn? ..............................................................77
Evolutie en positieve gevoelens ...........................................................................77
Intellectueel broadening (=verbreden) en building (=bouwen) .............................78
Happy but Dumb ................................................................................................78
Building physical resources ................................................................................79
When bad things happen to happy people ...........................................................79
Building social resources ....................................................................................79
Happiness and win-win: evolution reconsidered ..................................................79
Artikel 2: Positieve psychologie vooruitgang: rijke validatie van interventies .........80
Aantekeningen hoorcollege .................................................................................80
4
,WEEK 1 INLEIDING GEZONDHEIDSPSYCHOLOGIE
Artikel 1: Informatie, communicatie en gezondheid geletterdheid
Information, communication and health literacy, uit: Marks, D.F., Murray, M., Evans,
B., & Estacio, E. V. (2015). Health Psychology, Theory, Research and Practise. (4th ed.).
London: Sage
Gezondheid geletterdheid
Wat is gezondheid geletterdheid?
Er is geen universele definitie van gezondheid geletterdheid. Vroegere definities legde de
focus op de toepassing van de literatuur vaardigheden (lezen en nummeren) om de
informatie te begrijpen en te herproduceren om het voor individuen makkelijk te maken
om te functioneren in de gezondheidssetting. Latere definities breide dit concept uit door
sociale vaardigheden en de toepassing van de sociale vaardigheden te implementeren.
Meer recente definities nemen ideeën van ziekte bevordering en patiënten om evaluatie
en communicatie vaardigheden als toevoeging zodat mensen onderbouwde beslissingen
kunnen maken, verhoogde controle hebben op de situaties en de verantwoordelijkheid
nemen in meerdere contexten. Voor dit hoofdstuk zal gezondheid geletterdheid
gedefinieerd worden als de capaciteit om te begrijpen, waarderen, toegang te hebben tot
en toepassen van gezondheidsinformatie en bijbehorende services en om onderbouwde
beslissingen te maken en bevorderen onderhouden van gezondheid. Gezondheid
geletterdheid wordt gekenmerkt op 3 niveaus:
- functionele (gaat over het normale lezen, schrijven en rekenvaardigheden die het voor
een individu mogelijk maakt om efficiënt te kunnen functioneren in de gezondheidszorg.
Activiteiten bevatten communicatie van de gezondheidsinformatie om zo de knowhow
van de patiënten te vergroten, door bijvoorbeeld folders en media).
- interactieve (refereert naar de ontwikkeling van de persoonlijke vaardigheden om de
persoonlijke capaciteit om individuele beslissingen te nemen op basis van kennis. Dit
focust op het verbeteren van motivatie en zelfvertrouwen om op het gegeven advies actie
te ondernemen. Voorbeelden zijn, zelf hulp communicatie en sociale steun groepen).
- kritische (refereert naar de vaardigheid om kritisch, informatie te evalueren en te
gebruiken in de gezondheidszorg. Activiteiten zijn bijvoorbeeld cognitieve en sociale
vaardigheden ontwikkeling).
Gezondheid geletterdheid vaardigheden zijn niet gelimiteerd aan functioneel lezen of
rekenvaardigheid. Mensen hebben een vaardigheden set nodig waarmee zij de complexe
natuur van het promoten en onderhouden van de gezondheid kunnen handelen. Tabel
11.1 geeft vaardigheden en taken weer die nodig zijn voor de gezondheidsbevordering en
beheersing.
Nu Tabel 11.1
Waarom is gezondheid geletterdheid zo belangrijk?
Het nationaal bureau voor volwassene geletterdheid bracht in 2003 een rapport uit wat
liet zien dat 77 miljoen mensen in de VS basis of beneden basis gezondheidsgeletterd
zijn. Dit is meer dan1/3e van de populatie. Europeanen hadden een zelfde niveau
gezondheidsgeletterdheid. De HLS-U (vragenlijst) dat 12% van de populatie niet
adequaat(plots) gezondheidsgeletterdheid had en 35% had problematische
gezondheidsgeletterdheid. Dit is terug te vinden in figuur 11.3. Dit zijn conclusies die
bezorgdheid oproepen omdat de niet adequate niveaus van gezondheidsgeletterdheid er
voor kan zorgen dat er schadelijke gevolgen zijn.
Nu Figuur 11.3
5
, De associatie tussen gezondheidsgeletterdheid en de gezondheidszorg en de
gezondheidsuitkomsten daarvan zijn succesvol. Het onderzoek van Berkman en zijn
collega’s (2011), liet zien dat er een verband was tussen lage gezondheidsgeletterdheid
en hogere ziekenhuisfacturen, vaker gebruik van de eerste hulp en slechtere toegang tot
immunisatie (het Immuunsysteem weerbaar maken tegen infectieziekten) en
onderzoekinstanties. Mensen met inadequate gezondheidsgeletterdheid waren minder in
staat om op de juiste wijze medicijnen in te nemen en om de labels te begrijpen. Onder
de oudere mensen, de gelimiteerde gezondheidsgeletterdheid, wordt dan geassocieerd
met slechtere gehele gezondheid en hogere kans op sterfte. Zelfs na aanpassing voor
sociaal economische status en gezondheidsstatus, mensen met beperkte
gezondheidsgeletterdheid gaan minder vaak naar de huisarts, wachten zo lang dat ze
naar de 1e hulp moeten. En hebben vaak meer ziekenhuisopnames die voorkomen
konden worden door adequate gezondheidsgeletterdheid vaardigheden.
Ochieng (2013) onderzocht de ervaring van zwarte migranten in zorginstellingen door
middel van vragenlijst in het Arabisch, Engels, Frans en Swahilisch. De beknopte
kennis van Engels was de hoofdreden voor die migranten om te mijden. Door de
moeilijkheden van communicatie, voelden de migranten zich onwillig/ met tegenzin, om
de informatie en steun op te zoeken. De gezondheidsgeletterdhei d kan ook mensen hun
motivatie om deel te nemen in het maken van gezamenlijke beslissing, beïnvloeden.
Aboumatar (2013), had 43 eerstegraads ziekenhuispersoneel en 275 van hun patiënten
in een RCT (Gerandomiseerd onderzoek met controlegroep) een onderzoek om de
aanhankelijkheid van een of andere behandeling te verbeteren. De conclusie daaruit dat
patiënten met lage gezondheidsgeletterdheidvaardigheden waren minder waarschijnlijk
om te ervaren, deel te nemen in het maken van gezamenlijke beslissing dan die m et
adequate gezondheidsgeletterdheid. Patiënten met een kleine gezondheidsgeletterdheid
stelden ook minder vragen en waren minder vaardig om antwoord te geven aan de
patiënt-centered communicatie.
Deze bevinden waren consistent met die van McCaffery en collega’s (2013, welke lieten
zien dat gelimiteerde gezondheidsgeletterdheid niet alleen gelinkt was met de arme
gezondheidsgeletterdheid, maar ook geassocieerd met minder gemotiveerd zijn om
betrokken te zijn, minder vragenstellen, en minder patient-centered communicatie met
hun doctoren. Wanneer patiënten met gelimiteerde gezondheidsgeletterdheid betrokken
zijn bij gezondheidsbeslissingen, was de kans groter dat zij hogere beslissings-
onzekerheid en spijt melden. Wanneer patiënten besluiten dat aids kan helpen, is het
verstandig om iets hun gezondheid laaggeletterdheid te doen.
Mogelijkheden tot verbetering van de gezondheidscommunicatie
De zwakke schakel in elk communicatiesysteem blijft de mens, ondanks de verbetering
van de ICT en het toegenomen bereikbaarheid. Er zijn meerdere manieren om de
communicatie te verbeteren maar deze mogelijkheden zijn nooit helemaal perfect. Maar
het effectief maken van communicatie is geen hogere wiskunde. Al is al een deel van het
menselijk werk omgezet in een computer, blijft de mens altijd een cruciale rol spelen
binnen de gezondheidszorg. In een recent onderzoek in twee klinieken in Dallas, Texas,
Gutierrez en collega’s (2014) hebben geobserveerd dat, niet gekeken naar hun
gezondheidsgeletterdheid, patiënten altijd hun vertrouwen op de mensen die daar
werken om de gezondheidsinformatie te krijgen. Die mensen die daar werken, moeten
altijd rekening houden met het bericht, de ontvanger, de zender en de context van het
bericht. Interventies die zich richten op het bevorderen van effectieve
gezondheidscommunicatie moeten de volgende zaken in acht houden:
- het verhogen van de communicatievaardigheden van die mensen die daar werken
- het promoten van individuele- en groepsvaardigheden
- het versimpelen en het verduidelijk maken van alle gezondheidsinformatie
6
