Hoorcollege 4 - beschrijvende statistiek
Donderdag 23 september 2021
Steekproef vs populatie
Een populatie is iedereen (bv. alle mensen met parodontitis of alle mensen met ALS).
Het is bijna nooit mogelijk om de gehele populatie te onderzoeken, daarom pak je een
steekproef (die representatief is voor de populatie). De grootte van de steekproef is
afhankelijk van de grootte van de populatie (hier staat geen vast percentage voor, maar je
hoeft nooit meer dan de helft te includeren in een steekproef).
De steekproef kan dus select of aselect.
Onderzoekspopulatie
- Externe populatie
o Kan zijn bv. alle mensen met parodontitis (dus heel breed).
- Theoretische populatie (doel populatie)
o Dit is de populatie die je daadwerkelijk wilt onderzoeken, als je bijvoorbeeld
onderzoek doet naar mensen met parodontitis in Gelderland, dan is je
theoretische populatie: iedereen uit Gelderland met parodontitis.
Bij een onderzoek ga je als eerst kijken naar kenmerken van de theoretische populatie, zodat
je kunt bepalen wat voor steekproef je moet doen.
- Feitelijke populatie
o Gaat over relevantie dus in dit geval zou dat zijn: iedereen uit Gelderland die
in het laatste jaar parodontitis heeft gehad.
Vanuit de feitelijke populatie trek je de steekproef, dit kan bijvoorbeeld door een tandarts
aan te spreken in een bepaalde regio (dit is dus select).
Voor een aselecte steekproef zou je dus alle tandartsen in die regio aan moeten spreken.
Niet iedereen die je vraagt/ aanspreekt voor de steekproef zal mee willen doen aan het
onderzoek i.v.m. privacy.
Dus de groep die je uiteindelijk overhoudt vanuit de steekproef die mee willen doen aan het
onderzoek is de groep die je daadwerkelijk gaat onderzoeken: de onderzoekspopulatie.
Afbakening
Soms zijn er wetenschappelijke, ethische of praktische redenen waarom je niet wilt dat
bepaalde mensen onderdeel zijn van de steekproef; je hebt het dan over exclusie van de
bepaalde factoren.
Bv. mensen die roken, omdat deze de resultaten beïnvloeden.
Ethische redenen zijn vaak om risico’s te vermijden (iemand met een achterliggende ziekte/
allergie die tot letsel of andere risico’s lijdt bij het meedoen aan de steekproef).
Praktische reden kunnen bijvoorbeeld een tijdsperiode (dus iedereen die dan kan doet mee)
zijn of een bepaalde locatie/ streek vanwege gemak.
Basisvoorwaarden voor een steekproef
Om gegeneraliseerde conclusies te mogen trekken wil je een aselecte steekproef hebben (zo
willekeurig mogelijk), onafhankelijk van de eigenschap bij de respondenten.
Aselecte steekproef
, Iedereen heeft evenveel kans om opgenomen te worden in de steekproef. Opname in de
steekproef gebeurt op basis van toeval.
Aselect = meestal representatief voor de populatie.
Verschillende manieren om een aselecte steekproef te kiezen:
- Enkelvoudig aselect: geheel op toeval gebaseerd.
Bv. uit het bevolkingsregister met je pen stoppen op namen en die kiezen.
- Systematisch: op basis van een systeem
Bv. iedere 10e persoon, de 1e kies je op basis van toeval.
- Gestratificeerd: eerst populatie indelen in groepen en dan per groep een aantal
personen kiezen.
Bv. eerst indelen op geslacht of leeftijd en dan willekeurig uit iedere groep evenveel
personen kiezen.
- Cluster: cluster op basis van toeval
o Bv. hele scholen, praktijken of ziekenhuizen.
- Getrapte twee- of meertrapssteekproef
o Bv. eerst ziekenhuizen selecteren en daar een steekproef in doen (tweetraps)
of binnen een ziekenhuis een afdeling selecteren en daarbinnen een
steekproef (meertraps).
Selecte steekproef
Mensen die zich aandienen bv. voor een beloning of wanneer je mensen uit je kring
uitnodigt omdat dat makkelijk is.
Nadeel: je weet niet of de groep representatief is voor de populatie
Verschillende manieren om een selecte steekproef te kiezen:
- Gelegenheidssteekproef
o Bv. op een studentenfeest het alcohol gebruik van studenten onderzoeken.
Doordat het een feest is zal het alcoholgebruik hoger zijn dan normaal. De
gelegenheid heeft dus invloed op de resultaten of de soort groep die het is.
- Sneeuwbaleffectsteekproef
o Als je bij iemand een onderzoek uitvoert en dan via die persoon met de
volgende in aanraking komt en zo steeds door totdat je de hele steekproef
hebt. Iedereen is dan dus wel met elkaar “verbonden” en komt een beetje uit
dezelfde bubbel dus je weet dan ook niet of dit representatief is voor de
gehele populatie.
Beschrijvende statistiek
= beschrijven wat je hebt gevonden, dit is iedere keer de eerste stap na het verzamelen van
de data. Je gaat de info dus inzichtelijk maken (weergeven in tabellen of figuren).
Als je een gemiddelde of spreidingsmaat, scheefheid en spitsheid wil weergeven moet je
(vrijwel altijd) een metrisch meetniveau hebben.
Voorbeeld getallenreeks:
10 12 14 11 13 12 10 15 16 12
Meestal is het makkelijk om eerst te ordenen:
10 10 11 12 12 12 13 14 15 16
Donderdag 23 september 2021
Steekproef vs populatie
Een populatie is iedereen (bv. alle mensen met parodontitis of alle mensen met ALS).
Het is bijna nooit mogelijk om de gehele populatie te onderzoeken, daarom pak je een
steekproef (die representatief is voor de populatie). De grootte van de steekproef is
afhankelijk van de grootte van de populatie (hier staat geen vast percentage voor, maar je
hoeft nooit meer dan de helft te includeren in een steekproef).
De steekproef kan dus select of aselect.
Onderzoekspopulatie
- Externe populatie
o Kan zijn bv. alle mensen met parodontitis (dus heel breed).
- Theoretische populatie (doel populatie)
o Dit is de populatie die je daadwerkelijk wilt onderzoeken, als je bijvoorbeeld
onderzoek doet naar mensen met parodontitis in Gelderland, dan is je
theoretische populatie: iedereen uit Gelderland met parodontitis.
Bij een onderzoek ga je als eerst kijken naar kenmerken van de theoretische populatie, zodat
je kunt bepalen wat voor steekproef je moet doen.
- Feitelijke populatie
o Gaat over relevantie dus in dit geval zou dat zijn: iedereen uit Gelderland die
in het laatste jaar parodontitis heeft gehad.
Vanuit de feitelijke populatie trek je de steekproef, dit kan bijvoorbeeld door een tandarts
aan te spreken in een bepaalde regio (dit is dus select).
Voor een aselecte steekproef zou je dus alle tandartsen in die regio aan moeten spreken.
Niet iedereen die je vraagt/ aanspreekt voor de steekproef zal mee willen doen aan het
onderzoek i.v.m. privacy.
Dus de groep die je uiteindelijk overhoudt vanuit de steekproef die mee willen doen aan het
onderzoek is de groep die je daadwerkelijk gaat onderzoeken: de onderzoekspopulatie.
Afbakening
Soms zijn er wetenschappelijke, ethische of praktische redenen waarom je niet wilt dat
bepaalde mensen onderdeel zijn van de steekproef; je hebt het dan over exclusie van de
bepaalde factoren.
Bv. mensen die roken, omdat deze de resultaten beïnvloeden.
Ethische redenen zijn vaak om risico’s te vermijden (iemand met een achterliggende ziekte/
allergie die tot letsel of andere risico’s lijdt bij het meedoen aan de steekproef).
Praktische reden kunnen bijvoorbeeld een tijdsperiode (dus iedereen die dan kan doet mee)
zijn of een bepaalde locatie/ streek vanwege gemak.
Basisvoorwaarden voor een steekproef
Om gegeneraliseerde conclusies te mogen trekken wil je een aselecte steekproef hebben (zo
willekeurig mogelijk), onafhankelijk van de eigenschap bij de respondenten.
Aselecte steekproef
, Iedereen heeft evenveel kans om opgenomen te worden in de steekproef. Opname in de
steekproef gebeurt op basis van toeval.
Aselect = meestal representatief voor de populatie.
Verschillende manieren om een aselecte steekproef te kiezen:
- Enkelvoudig aselect: geheel op toeval gebaseerd.
Bv. uit het bevolkingsregister met je pen stoppen op namen en die kiezen.
- Systematisch: op basis van een systeem
Bv. iedere 10e persoon, de 1e kies je op basis van toeval.
- Gestratificeerd: eerst populatie indelen in groepen en dan per groep een aantal
personen kiezen.
Bv. eerst indelen op geslacht of leeftijd en dan willekeurig uit iedere groep evenveel
personen kiezen.
- Cluster: cluster op basis van toeval
o Bv. hele scholen, praktijken of ziekenhuizen.
- Getrapte twee- of meertrapssteekproef
o Bv. eerst ziekenhuizen selecteren en daar een steekproef in doen (tweetraps)
of binnen een ziekenhuis een afdeling selecteren en daarbinnen een
steekproef (meertraps).
Selecte steekproef
Mensen die zich aandienen bv. voor een beloning of wanneer je mensen uit je kring
uitnodigt omdat dat makkelijk is.
Nadeel: je weet niet of de groep representatief is voor de populatie
Verschillende manieren om een selecte steekproef te kiezen:
- Gelegenheidssteekproef
o Bv. op een studentenfeest het alcohol gebruik van studenten onderzoeken.
Doordat het een feest is zal het alcoholgebruik hoger zijn dan normaal. De
gelegenheid heeft dus invloed op de resultaten of de soort groep die het is.
- Sneeuwbaleffectsteekproef
o Als je bij iemand een onderzoek uitvoert en dan via die persoon met de
volgende in aanraking komt en zo steeds door totdat je de hele steekproef
hebt. Iedereen is dan dus wel met elkaar “verbonden” en komt een beetje uit
dezelfde bubbel dus je weet dan ook niet of dit representatief is voor de
gehele populatie.
Beschrijvende statistiek
= beschrijven wat je hebt gevonden, dit is iedere keer de eerste stap na het verzamelen van
de data. Je gaat de info dus inzichtelijk maken (weergeven in tabellen of figuren).
Als je een gemiddelde of spreidingsmaat, scheefheid en spitsheid wil weergeven moet je
(vrijwel altijd) een metrisch meetniveau hebben.
Voorbeeld getallenreeks:
10 12 14 11 13 12 10 15 16 12
Meestal is het makkelijk om eerst te ordenen:
10 10 11 12 12 12 13 14 15 16
