Samenvatting van hoofdstuk 1 van het boek 'De wereld van' uit VWO 6. Onderwerp is globalisering in steden en landen en steden in de Verenigde Staten. Zelf heb ik hier een 8,0 voor gehaald.
D5 - Globalisering in steden en landen
H1.1 - Globalisering in centrum en (semi)periferie
De wereld is in te delen in drie groepen landen op basis van economische en politieke kenmerken:
Centrum: kerngebied van de wereld. Er is sprake van hoge welvaart en de landen hebben
mondiaal veel economische en politieke invloed.
Semiperiferie: tussenpositie op economisch en politiek gebied.
Periferie: randgebied. Er is sprake van lage welvaart en de landen zijn afhankelijk van
beslissingen en ontwikkelingen in het centrum.
Deze driedeling en de onderlinge relaties heten het wereldsysteem.
Globalisering heeft in centrumlanden positieve economische effecten. Internationale bedrijven doen
door de goede infrastructuur en het hoge kennisniveau graag zaken in centrumlanden en hebben
hier vaak hun hoofdkantoor. Dankzij uitschuiving kunnen ze hun winsten vergroten. Bedrijven en
consumenten in het centrum profiteren het meest van de daling van prijzen als gevolg van productie
in lagelonenlanden. Het proces van global shirt zorgt in de semiperiferie voor investeringen en
banen. De hogere welvaart in centrumlanden leidt tot meer vraag naar producten uit de
(semi)periferie (spreadeffect). Er zijn ook backwash-effecten voor de (semi)periferie: het centrum
onttrekt grondstoffen, kapitaal en mensen aan deze landen. In de semiperiferie ontstaan steeds
grotere verschillen tussen landen die economisch achterblijven en landen die een snelle
economische ontwikkeling doormaken.
Fragmentarische modernisering is de ongelijke verdeling van technologische vooruitgang tussen
gebieden, bedrijven en bevolkingsgroepen in een land dat in ontwikkeling is. Dit komt meestal door
al bestaande ongelijkheden en dat versterkt dit ook. Hierdoor neemt de regionale ongelijkheid
verder toe: er komen grote en ongewenste verschillen in welvaart en welzijn. Niet iedereen
profiteert in dezelfde mate van de positieve effecten van globalisering, waardoor de sociale
ongelijkheid groter wordt.
Door globalisering komen mensen steeds meer in contact met andere culturen en nemen hieruit
dingen over. Diffusie is het ruimtelijk verspreiden van verschijnselen van een brongebied naar
nieuwe gebieden. Vooral de westerse cultuur verspreidt zich en er is sprake van amerikanisering, wat
zorgt voor grote veranderingen in culturen.
Globalisering leidt tot welvaarsstijging, waardoor geboorte- en sterftecijfers dalen, vooral in
(semi)perifere landen met een snelle economische ontwikkeling. Tijd-ruimtecompressie maakt
migratie makkelijker en regionale ongelijkheid stimuleert migratie. Mensen trekken naar gebieden
die zich economisch het sterkst ontwikkelen.
Er wordt steeds meer geproduceerd en getransporteerd, waardoor vervuiling en CO 2-uitstoot
toeneemt. In veel (semi)perifere landen is een soepele milieuwetgeving en een slechte handhaving
van de bestaande regels, wat productie in deze landen goedkoper maakt.
Wereldwijde handel levert veel inkomsten op, wat ervoor zorgt dat de koopkracht van consumenten
stijgt.
De toenemende migratie naar het centrum roep verschillende reacties. Sommigen verwelkomen de
migranten, bv. door het tekort aan arbeidsmigranten door vergrijzing. Anderen vrezen dat er veel
, werkloosheid of onrust door culturele verschillen ontstaat. De meeste centrumlanden laten alleen
politieke vluchtelingen en mensen met een werkvergunning toe.
Blokvorming: groepen landen gaan economische en/of politieke samenwerkingsverbanden aan. Er
zijn handelsverdragen gesloten om de onderlinge handel te stimuleren en beschermen. Landen in de
(semi)periferie gebruiken blokvorming om tegenwicht te bieden aan centrumlanden. Politieke
samenwerkingsverbanden, zoals de NAVO en VN, zijn ontstaan doordat er steeds meer gezamenlijke
belangen komen. Deze kan ook uit elkaar vallen zoals de Brexit bij de Europese Unie.
Anders-globalisten hebben hun twijfels bij de groeiende mondiale ongelijkheid en milieuvervuiling.
Als bevolkingsgroepen streven naar zelfbestuur doordat ze vinden dat hun culturele, economische en
politieke belangen door globalisering ondergesneeuwd raken, is er sprake van regionalisme.
Een semi-perifeer land is te herkennen aan een snel stijgen bnp per hoofd en een snelle verschuiving
van de primaire naar de secundaire/tertiaire sector.
Uitschuiving: verschuiven werk van centrum naar periferie. Spreadeffecten globalisering: kennis,
werk, inkomen. Backwasheffecten globalisering: vervuiling, uitbuiting, eigen identiteit valt weg.
H1.2 - Groot-Brittannië
Groot-Brittannië is een centrumland met veel invloed op globalisering door het koloniale en
imperialistische verleden. In die tijd was Groot-Brittannië een hegemoniale staat met veel welvaart
en politieke macht. China of India is een mogelijke toekomstige hegemoniale staat na de VS.
Groot-Brittannië was eeuwenlang erg belangrijk in de wereldhandel. Londen werd één van de
belangrijkste financiële centra ter wereld en is een mondiaal economisch beslissingscentrum. Hier
bevinden zich veel hoofdkantoren van banken en verzekeringsmaatschappijen. Londen is een
knooppunt van kapitaalstromen: een groot deel van de wereldwijde handel in beleggingen,
buitenlandse valuta en goud vindt hier plaats. Britse banken hebben vestigingen over de hele wereld
en veel Britse bedrijven doen investeringen in het buitenland.
Groot-Brittannië speelde een belangrijke rol bij de totstandkoming van de VN en NAVO. Hiernaast is
Groot-Brittannië symbolisch leider van het Gemenebest van Naties.
Een groot deel van de wereldbevolking spreekt Engels door het koloniale verleden. Britse tv-series,
films en muziek zijn in veel landen populair.
In de koloniale tijd groeide de Britse welvaart sterk door de goedkope import van grondstoffen uit
koloniën als India en Kenia. Groot-Brittannië profiteert nog steeds van de wereldwijde handel en is
één van de grootste economieën ter wereld. Het land scoort hoog op de Human Development Index
(HDI)/VN-ontwikkelingsindex, die de ontwikkeling van landen op het gebied van onderwijs,
levensverwachting en welvaart meet. Analfabetisme wordt gemeten in jaren onderwijs, bnp per
hoofd wordt gemeten en de levensverwachting. Een nadeel van het bnp is dat het niks zegt over de
sociale en regionale verdeling, het verschil in valuta en koopkracht en er kan sprake zijn van fraude.
De Britse industrie kon vanaf de jaren ’60 niet meer concurreren op de wereldmarkt door de hoge
arbeidskosten en verouderde fabrieken. Dit zorgde voor veel werkloosheid. Nu is er in Groot-
Brittannië sprake van een overwegend moderne industrieën.
De transformatie naar een diensteneconomie zorgde voor ruimtelijke verschillen: de oude centraal
gelegen industriegebieden zijn zwakker dan het economische zuiden. De sociale verschillen nemen
hierdoor toe: de werkloosheid in oude industriesteden is hoger en de lonen zijn hier lager. De
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper roosbreedveld. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
