Week 1
Hoorcollege + werkcollege
I. Themes and Concepts in European politics and society
De huidige samenleving heeft grote uitdagingen, zoals populisme, migratie,
klimaatverandering en identiteit. We leven nu in een tijd van onzekerheid en ontevredenheid;
zoals ook wordt beschreven in het artikel van Fisher.
1. De oude regeringen waren gebaseerd op een ideologie, maar in de tegenwoordige
tijd zijn er nieuwe polarisaties. Er is een nieuwe weerstand, wat in het artikel van
Fisher wordt beschreven als een ‘tear-it-all-down’. Die verdeling is niet alleen politiek,
maar ook cultureel, in communicatie en sociaal-economisch.
2. Van een stabiele democratie is er nu een crisis van de democratische legitimiteit. Er
is meer erosie van het vertrouwen in democratische partijen, instituties en
procedures. Er komen nieuwe populistische partijen en nieuwe politieke systemen
(zie tekst Applebaum).
3. Er is een economische crisis, en grote sociale ongelijkheid. De vraag is of dat een
verdeling is die kan worden toegelaten in een democratie, of dat de sociale
ongelijkheid en concentraties van macht bedreigend zijn voor de democratie.
4. Andere hedendaagse problemen in hedendaags Europa zijn:
a. Europa’s relaties met het buitenland en buitenlandse politiek. Er zijn
discussies over grenzen, burgeroorlogen aan de randen van Europa en een
cyberwar.
b. Daarnaast is er Europese migratie, zowel in het verleden als nieuwe
ontwikkelingen nu.
c. De mobilisatie van een culturele identiteit via de politiek.
d. De democratie wordt openbaar aangetast door oa “fake news”, waardoor er
een chaos in de samenleving ontstaat.
e. Ook klimaatverandering en het politieke beleid aangaande
klimaatverandering.
Societal and Political cleavages
Een cleavage is een langdurige verdeling in een gemeenschap, gebaseerd op
fundamentele dingen of demografische verschillen. Dit soort cleavages zijn er altijd geweest.
Die cleavages maken het voeren van politiek lastig, omdat ze bepalen waar mensen voor
stemmen. Zo structureren ze dus de samenleving.
Er waren vroeger grote verdelingen in de Europese samenleving, vooral na de oorlog.
Destijds ging de strijd vooral over economisch systeem (sociaal/liberaal), waarden (sterke
staat / mensenrechten) en over environmentalisme (welvaart/natuur). Maar deze verdeling
gaat nu niet meer op, want er zijn nieuwe cleavages. Er zijn demografische verdelingen
zoals stad/platteland, religieus/seculier, jong/oud, sociale klasse en opleidingsniveau. De
verdeling onder tegenwoordige problemen zijn of je voor of tegen migratie bent,
,kosmopolitisch of nationalistisch (bijv. Brexit), voor of tegen de EU of voor of tegen
globalisatie. Daarnaast heb je ook nog de verdeling tussen environmentalisme en
anti-environmentalisme.
De toekomst van de democratie
In het artikel van Applebaum wordt besproken hoe democratie ondermijnd kan worden. Er is
inderdaad duidelijk een verandering merkbaar in de politiek van Europa.
1. De cartel-partijen die gericht zijn op overeenstemming worden geraakt door de
nieuwe polarisaties. Er is een great political transformation aan de hand, die je ook
terugziet in het artikel van Applebaum.
2. Er komen ook meer verdelingen in de samenleving, zoals de verdeling tussen
autoritair en nationalistisch tegenover liberaal en pro-Europa, wat je terugziet in
Hongarije.
3. Waarom neemt de steun voor democratieën af? Het is namelijk echt terug te zien in
statistiek.
II. Concepts and historical contexts of European politics and
society
Europa is altijd een broeinest van geweld geweest, zelfs het meest gewelddadig op aarde.
Sinds dat de EU er is, is het continent vreedzaam. Er is geen interstate warfare meer, wat
laat zien dat Europese integratie zin heeft.
Paths and features of European ‘modernity’
1. Ook hier kun je stellen dat Europese moderniteit is gevormd door bloedvergieten,
namelijk tegenstrijdigheden. Zo gaat de roep om vrijheid gepaard met terreur (Franse
Revolutie), technologische vooruitgang gepaard met oorlog (WOI/WOII),
individualisme vindt plaats op hetzelfde moment als totalitarisme (Koude Oorlog).
2. Daarnaast is de Europese moderniteit gevormd door gedeelde ervaring van oorlog,
kolonialisme, genocide, etc. Die hebben nu nog invloed op landen, en daarom is de
geschiedenis van de 19e/20e eeuw belangrijk.
3. De Europese moderniteit wordt gevormd door de verzorgingsstaat, waarin de
overheid balans in de samenleving moet houden. Deze staten nemen wel af.
4. Dingen die bijdragen aan de moderne samenleving en zijn cleavages zijn dingen als
industrialisatie en de periode erna, en ook de 1e en 2e globalisatie.
5. Wel belangrijk om in te zien is dat er verschillende nationale paden zijn om tot
moderniteit te komen, zo zijn er verschillende visies op staatsburgerschap,
verschillende regimes en verschillende politieke culturen.
Drie processen in de evolutie van de Europese moderniteit zijn:
1. Pacification: het maken en behouden van vrede.
2. Democratization: de transitie van een totalitair/autoritair systeem naar een
democratie, gepaard met het maken van instituties, economische groei,
geschiedenis.
3. Europese integratie: Kan horizontaal (meer deelstaten) en verticaal (diepere inhoud).
,European Union and ‘path dependency’.
De EU is institutioneel en maakt beslissingen buiten de natiestaat om. Het begon met de
EGKS in 1951, en door alle verdragen heen werd de structuur dieper, maar veranderde niet.
Dat veranderde niet door path dependency.
Path dependency begint bij critical junctures. Dat zijn historische gebeurtenissen of
andere kleine, maar belangrijke gebeurtenissen. Die staan vaak aan het begin van een
ontwikkeling naar het oprichten van een politiek systeem of institutie. Die institutie bepaalt
dan de toekomst, en maken een geschiedenis. Je kunt ze daarom niet zomaar terugdraaien,
en als ze werken, hoef je ze ook niet meer structureel te veranderen.
Voorbeeld; EU. Na de oorlog (critical junction) werd de EU (toen: EGKS) opgericht om de
vrede te bewaren en economisch samen te werken. Er is dus een geschiedenis van
verdragen gemaakt die je nu lastig terug kunt draaien (zie de onderhandelingen rondom de
Brexit). Ook is de structuur niet veranderd, maar wel uitgediept. Zo werken we nu ook
politiek samen, is er een gedeelde politie, munteenheid, etc.
III. Theories and models for the study of European politics and
Society
Er zijn verschillende delen en niveaus waarop je politiek kunt onderzoeken. Dat zijn:
1. Europese politieke en maatschappelijke geschiedenis
2. Nationale politiek, maatschappelijk en regering in Europa.
3. Vergelijken van Europese politiek, maatschappij en regering.
4. Internationale relaties in Europa.
5. Bestuderen van de Europese Unie.
6. Europese politieke theorieën/gedachten.
Vervolgens kun je onderzoek doen door vragen te stellen, dus actief op zoek te gaan naar
kennis. Je moet daarbij rekening houden met verschillende perspectieven. Ook kun je de
oorzaak-gevolg relaties van sociale en politieke verschijnselen uitleggen. Daarin heb je
onderscheid tussen afhankelijke variabelen (gevolgen) en onafhankelijke variabelen
(oorzaken). Ook moet je duidelijk houden dat er een verschil is tussen correlatie en
oorzaak-gevolg relatie.
Je kunt gegevens verzamelen aan de hand van kwalitatief onderzoek, zoals interviews,
discourse analysis, programma’s van politieke partijen, of kwantitatief onderzoek, dus
statistiek, historische gegevens of enquêtes. En dan moet je ook zelf nog kritisch nadenken
over de resultaten.
The Michigan Model houdt in dat je je identificeert met een partij, en dat je daar dus op
stemt. Dit is dus het tegenovergestelde van wat er in de tekst van Fisher wordt beschreven.
In een land is het stempatroon meestal stabiel, omdat de meeste partijen een trouwe
aanhang hebben. Je stemgedrag kan veranderen als je bij een andere kant van een
cleavage gaat horen. Het is dus een model, die kun je ook ontkrachten.
, Theorieën zijn voor geschiedenis en politieke/maatschappelijke wetenschap abstracties, die
zijn bewezen, en die je kunt gebruiken om nieuwe feiten te interpreteren. Ze werken dus als
een soort verscherpende lenzen, en ook maken ze dingen simpeler. Ze zijn een soort GPS
systemen die je door de politieke wereld leiden. Binnen theorieën heb je nog een
onderscheid tussen normative (oordelend) en empirical (uitleggen). Maar, elke theorie
heeft een soort vooroordeel,
Teksten
Fisher
In het Westen ontstaat er een verzet tegen de status quo Mensen gebruiken de democratie
om tegen alles te zijn, en het is geen besluiteloosheid! Het is ook iets anders dan gewoon
tegen-demonstreren. Deze nieuwe beweging wordt gedreven door sociale verandering,
economische groei en technologie. Deze nieuwe beweging verbrokkelt partijen met macht,
en zorgt voor de groei van het populisme. Een voorbeeld van deze beweging zijn de gele
hesjes. De democratie wordt ondermijnd, er komt een nieuw systeem.
Deze nieuwe verdeling gaat vooral over negative partisanship. Als stemmer stem je voor
iets omdat je bang bent voor de andere kant. Je stemt niet omdat je de partij van je keuze
steunt, maar alleen omdat je de anderen wantrouwt. Dit zorgt voor een verbrokkeling van het
politieke landschap, coalities en partijen. Mensen zijn bozer en hebben meer vooroordelen.
Het blijkt alleen dat partijen die groeien door de steun van het negative partisanship niet zo
goed kunnen regeren, omdat de stemmers geen oplossingen hebben. Dit zie je met Trump
en de Obamacare, en ook bij de Brexit.
De opstand gaat ook tegen de regering in het algemeen. Mensen zien dat de huidige manier
van regeren voor sociale ongelijkheid zorgt en worden boos. Die boosheid kan gaan over
migratie en de EU als establishment, zoals bij de Brexit. Maar vervolgens worden de
stemmers het niet eens over een Brexit-plan, waardoor de politiek in een crisis belandt.
De politiek is veranderd. De politiek is steeds meer afhankelijk van stemmers, omdat
kandidaten die niet bij de establishment of ‘het cartel’ horen nu ook macht krijgen. De steun
voor hen (denk aan Thierry Baudet) komt vooral door technologie, social media. De
stemmers zijn belangrijker, dus zou je zeggen dat het systeem meer democratisch is. Maar
het werkt eigenlijk verbrokkelend, omdat de mensen geloven dat de democratie op het spel
staat (zie voorbeeld in de tekst over Frankrijk). En bij de Brexit zie je dat voorstanders de
establishment de schuld geven van de vertraging en uitstel van het proces. Daardoor neemt
het geloof in de democratie af.
Reflectie
Dit artikel is een opiniestuk in de krant, heeft dus geen wetenschappelijke basis. Max Fisher
is een journalist, en de New York Times een Amerikaanse kwaliteitskrant. Het is een
