Samenvatting
Week 1
Hoorcollege + werkcollege
Er is een verschil tussen semantic memory (objectieve dingen die je hebt geleerd door
conversatie) en episodic memory (gedachtes van bepaalde dingen die je hebt
meegemaakt).
Een cultural narrative is de achtergrond van een gesprek, een cognitieve constructie. Het
zijn een soort drempels die gedrag bepalen.
Gastcollege Christian Kirchmeier
Erik Gustaf Geijer was een romantisch universeel genie. Zijn gedicht ‘de Viking’ gaat over
een 15-jarige jongen die viking wil worden. Zelfs ondanks zijn vroege dood heeft hij daar
geen spijt van, want hij vind dat hij een betekenisvol leven heeft gehad (coming-of-age). In
deze tijd had Zweden een oorlog verloren, en met dit gedicht werd nationalisme weer
aangewakkerd. In het gedicht ‘The little charcoal burner’ is er een jongen die denkt dat hij
een trol ziet, en dan zijn er twee perspectieven, het zijne en die van zijn vader.
Ballad
Kenmerken van een ballad zijn een vreemde ontmoeting, met iets. Zoals een trol of een
elfenkoning. Er zit een bepaald horrorelement in. Ook gaat een ballade over een bepaalde
lokale legende, een soort folklore of sprookje. Het staat los van Romantiek of classicisme!
Ook is een kenmerk van een ballade dat je hem op muziek kan zetten, zoals Schubert dat
deed. Goethe zag de Romantiek als een ziekte, en classicisme als genezing
De Elfenkoning
Goethe was geen dichter uit de Romantiek, maar juist meer uit het classicisme. In het
gedicht zie je dat terug door bijvoorbeeld rijm - er is dus geen vrije structuur. In eerdere
gedichten had Goethe echter wel een stukje Romantiek. Als je de vraag stelt hoeveel
stemmen er zijn, kun je zeggen 4. Van de verteller, Elfenkoning, vader en kind. Maar, als er
een compositie van wordt gemaakt, zoals die van Schubert, dan heb je ook een diepere
laag: musical semantics. Dan kun je de piano ook als een stem zien.
Genre
Een ballade is lastig in te delen bij een categorie, het is niet specifiek lyrisch, geen epiek en
ook geen dramatisch gedicht, maar heeft van alle drie kenmerken. De aestetische aspecten
van dit gedicht komen omdat Goethe in Italië was. Daar studeerde hij biologie, en maakte de
vergelijking met een plant. Als je begint met het zaadje, groeit het daarna uit tot allemaal
verschillende dingen, zoals bladeren. Een ballade is het zaadje, en van daaruit zijn andere
genres ontwikkelt. Aan de ballade kunnen we dus de voorloper van onze huidige literatuur
,en kunst zien. Zo vonden mensen in de periode van de ballade dat er meer was dan alleen
rationalisme, en zo kwam de Romantiek tot ontwikkeling.
Romantiek
De verschillen tussen Romantiek en Verlichting zijn de volgende:
Verlichting/Classicisme Romantiek
Kosmopolitisch Nationalisme
Mensheid Natuur
Rede Emotie, rationaliteit
Universalisme Individu
Nationalisme
Een natiestaat komt overeen met nationale identiteit. Romantiek werd dan gebruikt om die
nationale identiteit invulling te geven. Dit werd ook gedaan door terug te grijpen op nationale
epiek. Ook was veel geconstrueerd: invented traditions.
Individualiteit en vrijheid
De mensen stonden centraal, het is individualisme. Het gewone volk wordt benoemd. Ook
zijn de stijlvormen van de Romantiek vrij, in tegenstelling tot die in het classicisme, die
waren aan regels gebonden. Vrijheid voor de mensen zorgt ook voor het gevoel van een
nationale eenheid, een imagined community.
Emotie en irrationaliteit
In de Romantiek ligt de focus op wat we ervaren, en gevoelens. Je volgt je eigen hart, je
wordt gedreven door je eigen ziel. Een voorbeeld van irrationality is het verhaal van Villa
Diodati. In 1816 was er geen zomer in Europa door de uitbarsting van de Krakatau. Een
aantal schrijvers speelde een spel waarin ze het meest enge horrorverhaal moesten
bedenken - en veel van die verhalen zijn nu deel van onze literatuurgeschiedenis (zoals
Frankenstein). Een ander voorbeeld is het gedicht de Elfenkoning. De vader heeft een
rationele blik, maar de zoon is irrationeel. De vader heeft geen gevoel, de zoon geen
rationaliteit.
Nature
De Romantiek ziet de natuur als associate met ruigheid, schoonheid, het sublieme. Ook met
de menselijke natuur, het simpele leven op het platteland wordt verhoogd en tegenover
corrupt leven in de stad gezet. De Romantiek gaat terug naar de natuur en ziet die als boven
de mens staand.
Literary translation
Vertalen is een middel om twee talen/culturen te verbinden. Het werd vroeger vaak gezien
als onbetrouwbaar, maar het is eigenlijk een kunstvorm opzich. Ook kun je er vanuit
,verschillende vakgebieden naar kijken, zowel uit taalkunde, sociologie en literatuur. Het laat
de interpretatieruimte zien die wordt gelaten. Het is vooral in gang gezet tijdens de
Romantiek!
Vertelperspectieven
1. De verteller 1e persoon (ik-perspectief): wordt vaak onbetrouwbaar geacht en is erg
subjectief.
2. De verteller 3e persoon (alwetende verteller) wordt vaak betrouwbaar geacht en
objectief.
3. Dan heb je ook nog een tussenvorm, waarin de verteller en personage sterk
verweven zijn. Het is niet duidelijk door welke ogen je kijkt.
Verteller vs. schrijver
De verteller en schrijver van een verhaal zijn twee verschillende entiteiten. De verteller zit in
de tekst, de schrijver staat erbuiten. In gedichten heb je een verschil tussen de
woordvoerder en de dichter zelf. Die woordvoerder is ook wel het lyrische subject, hij is
belangrijk omdat alle woorden van hem afkomstig zijn en alle woorden over hem gaan.
Stijlfiguren
Voorbeelden van stijlfiguren in Arme Liza zijn:
1. Herhaling en uitroepen
2. Aposiopesis, het afbreken van een zin.
3. Dramatische ironie
4. Symbolen
Key concepts
Romantiek
Romantiek gaat over de vrijheid van het individu, en om zelf-expressie. Ook gaat het in de
Romantiek om oprechtheid van schrijven en originaliteit van schrijven (dus niet gebonden
aan dezelfde regels). De rationaliteit uit de Verlichting wordt verworpen en in plaats daarvan
ligt de focus op emotie en ervaring. De verhalen gaan vaak over het verleden, er is een
zekere nostalgie. Het hoofdpunt van de Romantiek is creatieve verbeelding. De Romantiek
is als stroming opgekomen na de herontdekking van de Middeleeuwen, en door
anti-Verlichte gedachten. Er kwam dus een omslag in dichten en literatuur.
Classicisme
Classicisme is een stroming die geïnspireerd is door de Griekse/Romeinse literatuur, dus
vooral in de Renaissance. De link met die klassieke teksten kan door stijlvorm, of door
inhoud. Deze dichtkunst is gebonden aan regels, en dus is er geen vrije vorm.
, Ballade
Een ballade is een folklore liedje of mondelinge overdracht. Vaak gaat het over een
tragische gebeurtenis in de lokale geschiedenis. Het is simpel te begrijpen, en heeft een
bepaalde stijlvorm. Later zijn deze ballades gebruikt als inspiratiebron voor literatuur en
muziekstukken.
Literatuur vertalen
Tijdens het vertalen van literatuur moet je aandacht hebben voor pragmatiek. Het is
belangrijk om de gedachten van de auteur te weten. Als vertaler moet je de stijlkenmerken
van de tekst ook behouden. Daarnaast moet de interpretatieruimte ook evengroot blijven, je
mag als vertaler dus geen bepaalde interpretatie verwerken. Je moet een tekst dus in zijn
culturele context benaderen, en daar moet je kennis over hebben. Er moet in de vertaling
een balans worden gezocht tussen de beide talen. Als vertaler moet je ook kennis hebben
van de auteur, om zijn code goed te kunnen verwerken. Vertalen is een soort communicatie
met de lezer. De woorden hangen af van de intentie van de schrijver en acceptatie door de
lezer. Daarom moet je soms dingen veranderen. De context is belangrijk, maar er zijn
problemen met het vertalen van pragmatiek. Per cultuur kunnen ook implicaties of de
Gricean maxims verschillen, waardoor het moeilijker wordt om een tekst te analyseren.
Teksten
Arme Liza
Is een tekst die hoort bij de Romantiek, omdat het distincte kenmerken bevat, zoals een
natuur op de natuur, nationalistische elementen door personificatie van de stad, veel emotie,
een zoektocht naar het sublieme. Dit gedicht hoort bij het Russisch sentimentalisme, waarin
er heel veel nadruk ligt op emotie. Het past hierdoor ook bij de algeheel Europese
Romantiek, en is daarin een van de beste voorbeelden. Het past namelijk bij een
internationale stroming en is een boek dat veel mensen emotioneel kan raken. De verteller
van het verhaal heeft het verhaal gehoord van Erast, en vertelt het nu aan de lezer. Hij is erg
sentimenteel over Liza, en neemt Erast niet in bescherming. Het is een aanwezige verteller,
hij laat zijn mening en emoties ook zien. De lezer kan zich zo bij het verhaal betrokken
voelen.
L’infinito
Is een gedicht dat zowel te linken is met classicisme als Romantiek. Het is wel deel van de
Romantiek, vooral door de vrije vorm, de zoektocht naar oneindigheid en het verzinken
daarin. Daarnaast is de natuur een grote inspiratiebron voor de dichter. Het is ook klassiek,
omdat in het gedicht duidelijk is dat de dichter met zijn gedachten de oneindigheid probeert
te bevatten en uit te leggen. Hij erkent echter dat dit niet lukt. Het grote contrast in dit gedicht
is tussen de eindigheid (sterfelijkheid van de mens) en de oneindigheid (onstervelijke
